دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حقوق بشر

انسان موجودی اجتماعی و برخوردار از کرامت ذاتی است بنابر این شکل گیری زندگی او و تداوم آن مستلزم مشارکت در امور جامعه و همکاری با همنوعان خویش است که با ورود فرد به عرصۀ زندگی اجتماعی و فعالیّت در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... جامعۀ عمل می‌پوشد.
حقوق بشر
حقوق بشر

حقوق بشر

انسان موجودی اجتماعی و برخوردار از کرامت ذاتی[1] است بنابر این شکل گیری زندگی او و تداوم آن مستلزم مشارکت در امور جامعه و همکاری با همنوعان خویش است که با ورود فرد به عرصۀ زندگی اجتماعی و فعالیّت در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... جامعۀ عمل می‌پوشد. بدین ترتیب رابطۀ فرد و دولت (به عنوان نمایندۀ جامعه) بوجود می‌آید،[2] فرد خواستار احترام به حقوق انسانی خویش و رعایت آنها از سوی دولت می‌شود، و نقض حقوق افراد از سوی دولت محتمل الوقوع است. نقض حقوق انسانی افراد واقعیت انکار ناپذیر جهان معاصر است و هیچ کشوری در جهان معاصر، حقوق بشر را به طور کامل رعایت نمی‌کند. راه کاری که جامعه بین المللی برای جلوگیری از نقض حقوق افراد ارائه کرده است ایجاد نظامی بنام حقوق بشر است که هدف اصلی و اساسی آن حمایت از حقوق افراد در مقابل دولت‌هاست. برای آشنایی اجمالی با این واژه، به تاریخچه حقوق بشر، مفهوم حقوق بشر، تعریف حقوق بشر و اسناد بین المللی مهم حقوق بشر اشاره نموده و آنها را مختصراً بررسی می‌کنیم.

تاریخچه حقوق بشر:

حقوق بشر پیشینه‌ای طولانی دارد و قدمت آن به قدمت تاریخ حیات بشری است بنابراین پیدایش حقوق بشر و تحول آن تحت تأثیر وقایع و رویداد تاریخی بوده است.

الف- دوران باستان:

ادیان، تمدن‌ها، فرهنگ‌های گوناگون دوران گذشته نقش بسزایی در زمینۀ حمایت از حقوق انسانی افراد داشته‌اند. توجه و احترام به حقوق بشر را می‌توان در منشور کوروش کبیر پس از فتح بابل در سال 539 قبل از میلاد مشاهده نمود. احترام به عقاید مذهبی دیگران، لغو بردگی و آزادی انتخاب حرفه از مهم‌ترین حقوق افراد انسانی است که در سند مذکور به آنها اشاره شده است.

ب- دوران معاصر:

این دوران مصادف و همزمان با اتفاقاتی است که در انگلستان، امریکا و فرانسه روی می‌دهد. در پی این حوادث، اسناد اعلامیه‌های مهم و تاثیر گذار ذیل در زمینه حمایت از حقوق بشر به منصۀ ظهور می‌رسند:

1- منشور کبیر[3] (1215) و اعلامیه در خواست حقوق[4] (1689) در انگلستان.

2- اعلامیه حقوق دولت ویرجینیا[5] (1776) و اعلامیه استقلال ایالات متحده امریکا[6] (1776).

3- اعلامیه حقوق بشر و شهروند (1789) در فرانسه.[7]

اگر چه هیچ کدام از این اسناد را نمی‌توان سرآغاز حقوق بشر به مفهوم امروزی آن قلمداد نمود امّا نقش بسزایی در پیدایش حقوق بشر مدرن داشته‌اند و سازمان ملل متحد برای تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر از آنها الهام گرفته است.

اعلامیه جهانی حقوق بشر

پس از جنگ جهانی دوم، اندیشه جهانی حمایت از حقوق بشر به نقطۀ اوج خود می‌رسد و با تصویب منشور ملل متحد در سال 1945، بستر مناسبی بر مسئله حقوق بشر فراهم می‌شود.

از آنجا که منشور یک سند کامل بشری نبود خلاء‌هایی در زمینه حمایت از حقوق بنیادین و اساسی بشر وجود داشت این مسئله سازمان ملل را بر آن داشت که به فکر تصویب یک سند بین المللی حقوق بشر باشد سرانجام در پی تلاش‌های بی‌وقفۀ سازمان ملل و حمایت بی‌دریغ دولت‌های عضو، اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال 1948 به تصویب می‌رسد

مفهوم حقوق بشر

بدنبال تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر، مفهوم آن توسعه یافته و حقوق بین الملل بر مبنای فردگرایی[8] توسعه و تدوین می‌یابد. بنابراین مسئله حقوق بشر مهم‌ترین تحول حقوق بین الملل در قرن بیستم می‌باشد. حقوق بشر رابطه انسان ( و امروز حتی گروه‌ها) را با دولت و نهادهای وابسته به دولت را ملاک قرار داده و آن را تنظیم ‌می‌نماید، از افراد و یا گروه‌ها در مقابل دولت حمایت کرده و رعایت حقوق آنها را از سوی دولت و یا نهادهای وابسته به دولت می‌خواهد. بر اساس قواعد و مقررات حقوق بشر، انسان‌ها اصولاً حق دارند نه تکلیف. تکلیف بر عهده دولتی است که ملزم به رعایت حقوق بشر است. این حقوق، همه افراد انسانی را صرف نظر از رنگ، نژاد، جنس، مذهب و...در همۀ زمان‌ها و مکان‌ها و تحت هر شرایطی زیر چتر حمایت خود قرار می‌دهد،[9]

تعریف حقوق بشر

با در نظر گرفتن اسناد بین المللی بشری و متون معتبر حقوق بشری، می‌توانیم این حقوق را بدین صورت تعریف کنیم: «حقوق بشر مجموعه‌ای از قواعد و مقررات حقوقی بین المللی است که در همۀ زمانها و مکان‌ها از مقام، منزلت . کرامت انسانی تمام افراد و یا گروه‌ها صرفاً بدلیل اینکه انسانند، در مقابل همۀ دولت‌ها حمایت می‌کند.»

اسناد بین المللی مهم حقوق بشر

الف- معاهدات مهم بین المللی:

1- اعلامیه جهانی حقوق بشر؛

2- میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی؛

3- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی؛

4- کنوانسیون ممنوعیت ومجازات جرم ژنو ساید؛

5- کنوانسیون حذف همه اشکال تبعیض علیه زنان؛

6- کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان؛

7- کنوانسیون منع شکنجه و سایر رفتارها یا مجازات خشن، غیرانسانی و مومن؛

8- کنوانسیون حقوق کودک

9- کنوانسیون مربوط به وضعیت پناهندگان؛

ب- معاهدات مهم منطقه‌ای

1- کنوانسیون اروپایی حمایت از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی؛

2- کنوانسیون امریکایی حقوق بشر؛

3- منشور افریقایی حقوق بشر و مردم؛

4- اعلامیه حقوق بشر اسلامی – قاهره

    منابع
  • 1-مهر پور حسین، نظام بین المللی حقوق بشر، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ دوم، 1383.
  • 2-حقایق اسامی دربارۀ سازمان ملل متحد، مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران، چاپ اول 1384.
  • 3-موحد، محمد علی؛ در هوای حق و عدالت (از حقوق طبیعی تا حقوق بشر)، نشر کارنامه، تهران، چاپ سو، بهار 1384.
  • 4- هاشمی. سید محمد، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، نشر میزان، چاپ اول، پایی 1384.
  • [1] . و‍ل‍ق‍دْ کَرّمْنا بَنیء آدَم، سورة الإسراء، آیه 70.
  • [2] . علاوه بر رابطه فرد و دولت، رابطه انسان با خدا، رابطه انسان با همنوعان خود، رابطه انسان را خودش و بلاخره رابطه انسان با طبیعت نیز قابل تصوّر و بررسی است. حقوق بشر رابطه فرد و دولت را بررسی می‌کند.
    [3] . La Magna carta.
  • [4] . La Declaration deo Droits.
  • [5] . La Declaration des droits de IEtat de Virginie
  • [6] . La Declaration dIndependance des Etats – vnis dAmerique
  • [7] . La Declaration des DroitsDe IHomme et du citoyen.
  • [8] . Individualism
  • [9] . لازم به یادآوری است که در حقوق بشر ما با دو نهاد تعلیق حق‌ها و تحدید حق‌ها مواجه هستیم، تحدید حق‌ها مربوط به وضعیت عادی ولی تعلیق حق‌ها مربوط به زمان جنگ و وضعیت اضطراری است. استناد به این دو نهاد از سوی دولت‌ها مستلزم رعایت شرایطی می‌باشد.

مقاله

جایگاه در درختواره حقوق بین الملل - حقوق بشر

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.
Powered by TayaCMS