دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (شرایط احکام)

احکام شرایطى دارد که خود به سه قسمت تقسیم مى‌شود:
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (شرایط احکام)
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (شرایط احکام)

نویسنده : محمود اکبری

شرایط احکام

احکام شرایطى دارد که خود به سه قسمت تقسیم مى‌شود:

1. شرایط وجوب: و آن را شرایط تکلیف هم مى‌گویند که در صورت بودن آنها تکالیف الهى بر انسان واجب مى‌گردند و آنها عبارتند از: بلوغ، عقل و قدرت.

2. شرایط صحت: و آن شرایطى است که رعایت کردنش موجب صحت عمل و انجام‌دادنشان داراى ثواب است و ترکشان در واجبات، باعث عقاب خواهد شد. مثل نیت در نماز که بدون آن نماز باطل است و یا طهارت در نماز مستحبى که شرط صحت نماز است.

3. شرایط قبولى یا شرایط کمال: و آن شرایطى است که رعایت کردن و انجام دادنشان ارزش و ثواب عمل را بیشتر مى‌کند، ولى ترکشان موجب عقاب نخواهد شد. به عبارت دیگر، در شرایط صحت، سخن از کامل بودن اجزا و شرایط عبادت است، برخلاف شرایط قبولى که در آن سخن از کمال عبادت است. مثلا به خانه‌اى که براساس اصول معمارى ساخته نشده، مى‌گویند: این که خانه نیست; یعنى، خانه کامل نیست و یا شخصى که نمازش را در مسجد نمى‌خواند، نمازش نماز نیست; یعنى، کامل نیست; گاهى عبادت، انسان را از کیفر مى‌رهاند، ولى محبوب خدا نمى‌سازد.

شرایط قبولی اعمال از دیدگاه آیات و روایات

در آیات و روایات شرایطى براى قبولى اعمال و عبادات بیان شده که نمونه‌هایى از آنها از این قرار است:

الف) شرط اعتقادى (ایمان به خدا)

«من عمل صالحا من ذکر او انثى و هو مؤمن فلنحیینه حیوة طیبة»[1]

«هر کس -از مرد یا زن کار شایسته انجام دهد و مؤمن باشد، قطعا او را با زندگى پاکیزه‌اى حیات [حقیقى] مى‌بخشیم.»

و در سوره توبه (آیه 53) خطاب به منافقان مى‌فرماید:

انفاق شما پذیرفته نیست، چون اعتقاد قلبى به خدا و رسول خدا ندارید.

ب) شرط سیاسى: ولایت

امام باقر (علیه السلام) در مورد ولایت می فرماید:

« من دان الله بعبادة یجهد فیها نفسه ولاامام له من الله فسعیه غیر مقبول»

هر کس براى خدا عبادتى انجام دهد و در این کار خود را به سختى بیفکند، ولى به امام معصوم اعتقاد نداشته باشد، تلاشش بى‌فایده است.

ج ) شرط اخلاقى: تقوا

قرآن داستان قربانى فرزندان آدم را ذکر مى‌کند و مى‌فرماید: قربانى یکى پذیرفته شد و دیگرى پذیرفته نشد و سپس مى‌فرماید:

«انما یتقبل الله من المتقین»

« خدا تنها اعمال اهل تقوا را مى‌پذیرد.»

د) شرط اقتصادى: اداى حق مردم

رسیدگى به نیازمندان و اداى حقوق محرومان به درجه‌اى است که قبولى عبادات بستگى به آن دارد; از امام رضا(ع) نقل شده که فرمودند:

«من صلى ولم یزک لم تقبل صلواته»[2]

«کسى که نماز بخواند و زکات ندهد، نمازش مقبول نیست»

ه) شرط اجتماعى: خیرخواهى نسبت‌به دیگران

از رسول خدا(ص) نقل شده که فرمودند:

«من اغتاب مسلما، او مسلمة ولم یقبل الله صلاته ولاصیامه اربعین یوما ولیلة الا ان یغفر له صاحبه.» [3]

«کسى که غیبت زن و مرد مسلمانى را بکند تا چهل روز نماز و روزه‌اش را خدا نمى‌پذیرد، مگر اینکه آن شخص او را ببخشد.»

و نیز آن حضرت فرمود:

«یا اباذر ایاک وهجران اخیک فان العمل لایتقبل مع‌الهجران»[4]

اى اباذر! از قطع رابطه و قهر کردن با برادر دینى بپرهیز، چرا که عمل این گونه اشخاص پذیرفته نیست.»

و) شرط خانوادگى: خوشرفتارى

امام صادق(ع) فرمود:

«من نظر الى ابویه نظر ماقت و هما ظالمان له لم یقبل الله له صلاة»[5]

نگاه خشمگین به پدر و مادر هم مانع قبولى عبادت است، گرچه والدین در حق آنها کوتاهى کرده باشند.

نشانه قبولى اعمال

امام صادق(ع) مى‌فرماید:

«من احب ان یعلم اقبلت صلو’ته ام لم تقبل فلینظر هل منعته صلواته عن الفحشاء والمنکر فبقدر ما منعته قبلت منه». [6]

«هرکسى که دوست دارد، بفهمد که آیا نمازش پذیرفته شده یا نه، باید حال خود را ملاحظه کند که اگر نماز، او را از فساد و منکرات باز مى‌دارد، حتما قبول شده و اگر از مقدارى از فساد دورى مى‌کند، مقدارى ازنمازش قبول شده و اگر از هیچ یک از مفاسد و منکرات پرهیز نمى‌کند، نماز او هیچ قبول نشده است.»

    پی نوشت:
  • نحل (16) آیه 97. [1]
  • مهدى نراقى، جامع السعادات، ج‌2، ص‌234. [2]
  • طبرسى، مکارم الاخلاق، ص‌554. [3]
  • بحارالانوار، ج‌79، ص‌198. [4]
  • عروة الوثقى. [5]
  • امام خمینى(ره)، الرسائل، ص‌94; وسائل الشیعه ج‌18 ص‌95. [6]

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

مطلب مکمل

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (امتیازات فقه شیعه)

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (امتیازات فقه شیعه)

جامعیت: فقه شیعه تمام مسائل کلى تا جزئى مورد نیاز را بیان نموده و به عبارتى، غنى ترین فقه در مذاهب اسلامى است، چنانچه استاد عبدالفتاح عبدالمقصود، عالم بزرگ اهل سنت مى‌نویسد: سزاوار است که مذهب شیعه در راس مذاهب اهل سنت قرار گیرد، زیرا منبع اصلى مذهب شیعه على(ع) است که داناترین مردم به دین اسلام بعد از پیامبر(ص) است.
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (تاریخچه فقه و اجتهاد)

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (تاریخچه فقه و اجتهاد)

همان طور که در جاى خود ثابت‌شده، هدف از آفرینش انسان، تکامل فردى و اجتماعى در امور مادى، معنوى و اخلاقى است و او براى رسیدن به کمال، احتیاج مبرم به قوانینى دارد که تمام جنبه‌هاى فوق را دارا باشد; از این رو خداوند براى هر امتى شریعت و قوانینى مقرر فرموده:
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (اجتهاد و شئون فقیه)

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (اجتهاد و شئون فقیه)

اجتهاد از نظر لغت‌به معناى رنج‌بردن و کوشیدن تا سر حد توانایى است و در اصطلاح فقه اسلامى به کار بردن همت و کوشش درراه پى بردن به احکام و قوانین شرعى از منابع و ادله استنباط و در مقابل آن، تقلید عبارت است از پیروى از راى دیگرى بدون تحقیق شخصى.
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (دانستنیهایی از بحثهای فقهی)

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (دانستنیهایی از بحثهای فقهی)

احکام فقهى به دو بخش کلى تقسیم مى‌شود:1. احکام ثابت 2. احکام متغیر
مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (فلسفه احکام)

مجموعه درسهایی از احکام اسلامی (فلسفه احکام)

گروهى، سؤالهایى درباره فلسفه احکام مى‌کنند؛ به عنوان مثال، مى‌پرسند: چرا باید نماز بخوانیم؟ چرا باید براى نماز وضو بگیریم؟ فلسفه این که در نماز پیشانى خود را بر روى خاک مى‌گذاریم چیست؟ چرا در اسلام استعمال ظروف طلا و نقره حرام است؟ چرا دفن میت لازم است؟ چرا خوردن گوشت مردار جایز نیست؟ و چرا....

جدیدترین ها در این موضوع

پرسش و پاسخ چگونگی یاری کردن اهل بیت(ع) بخش اول

پرسش و پاسخ چگونگی یاری کردن اهل بیت(ع) بخش اول

در آموزه‌های اهل بیت(ع) به ویژه ائمه اطهار(ع) طلب یاری کردن توسط آن بزرگواران مطرح شده است.
پیامدهای تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی چه بود؟

پیامدهای تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی چه بود؟

دوره پهلوی را می‌توان دوره رشد و گسترش بهائیت دانست. بسیاری از چهره‌های شاخص بهائیت در این دوره، با بهره‌مندی از حمایت‌های ویژه شاه، سمت‌های سیاسی و اقتصادی متعددی را به دست آوردند.
چگونه عاشورا مسیر اسلامِ شیعی و شیعیانِ ایرانی را تغییر داد؟

چگونه عاشورا مسیر اسلامِ شیعی و شیعیانِ ایرانی را تغییر داد؟

درباره عوامل گرایش ایرانیان به علویان و مذهب تشیع، مورخان و پژوهشگران نظرات متفاوتی بیان کرده‌اند.
چگونگی متخلق شدن به اخلاق فاضله(کیمیای اخلاق)

چگونگی متخلق شدن به اخلاق فاضله(کیمیای اخلاق)

انسان چگونه خودش را به اخلاق فاضله متخلق کند و از رذایل اخلاقی دوری نماید؟ چگونه این معنا را در مرحله عمل پیاده کند؟ علمای اخلاق می‌گویند: ابتدا انسان باید حالت موجود نفس را حفظ کند و سپس به تهذیب رذایل و جبران ضررهای گذشته بپردازد.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
رساله حقوق امام سجاد(ع)

رساله حقوق امام سجاد(ع)

اشاره: برخی محققان میراث علمی امام سجاد(ع) را به سه بخش تقسیم کرده‌اند: روایات، ادعیه (به‌ویژه در صحیفه سجادیه)و رساله حقوق.
محبوب ها و مأموریت های امام حسین(ع)

محبوب ها و مأموریت های امام حسین(ع)

حسین از من و من از حسینم
فلسفه چیست؟

فلسفه چیست؟

فلسفه حوزه‌ای از دانش بشری است که به پرسش و پاسخ درباره مسائل بسیار کلی و جایگاه انسان در آن می‌پردازد؛ مثلاً این که آیا جهان و ترکیب و فرآیندهای آن به طور کامل مادی است؟
Powered by TayaCMS