روایات
الکافی
بَابُ الدُّعَابَةِ وَ الضَّحِكِ
1 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ الرَّجُلُ یَكُونُ مَعَ الْقَوْمِ فَیَجْرِی بَیْنَهُمْ كَلَامٌ یَمْزَحُونَ وَ یَضْحَكُونَ فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا لَمْ یَكُنْ فَظَنَنْتُ أَنَّهُ عَنَى الْفُحْشَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ یَأْتِیهِ الْأَعْرَابِیُّ فَیُهْدِی لَهُ الْهَدِیَّةَ ثُمَّ یَقُولُ مَكَانَهُ أَعْطِنَا ثَمَنَ هَدِیَّتِنَا فَیَضْحَكُ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ كَانَ إِذَا اغْتَمَّ یَقُولُ مَا فَعَلَ الْأَعْرَابِیُّ لَیْتَهُ أَتَانَا [1]
معمر بن خلاد گوید: از حضرت رضا علیه السلام پرسیدم: و عرضكردم: قربانت گردم مردى در میان جمعى است و سخنى بمیان آید و آنها شوخى كنند و بخندند؟ فرمود: باكى نیست تا آنجا كه نباشد- و گمانم كه مقصودش فحش بود- (یعنى در صورتى كه بفحش و هرزه گوئى نكشد، و فحش در آن نباشد) سپس فرمود: همانا رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلماین گونه بود كه عرب بیابانى نزدش مى آمد و هدیه اى برایش مى آورد و همان جا میگفت: بهاى هدیه ما را بده، پس رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلممیخندید، و هر زمان كه اندوهگین میشد میفرمود: آن عرب بیابانى چه شد؟ كاش نزد ما مى آمد.
2 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ شَرِیفِ بْنِ سَابِقٍ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِی قُرَّةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ فِیهِ دُعَابَةٌ قُلْتُ وَ مَا الدُّعَابَةُ قَالَ الْمِزَاح [2]
فضل بن أبى قره گوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود: هیچ مؤمنى نیست جز اینكه در او دعابة هست، من عرضكردم: دعابة چیست؟ فرمود: مزاح.
3 عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ یَحْیَى بْنِ سَلَّامٍ عَنْ یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ یُونُسَ الشَّیْبَانِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام كَیْفَ مُدَاعَبَةُ بَعْضِكُمْ بَعْضاً قُلْتُ قَلِیلٌ قَالَ فَلَا تَفْعَلُوا فَإِنَّ الْمُدَاعَبَةَ مِنْ حُسْنِ الْخُلُقِ وَ إِنَّكَ لَتُدْخِلُ بِهَا السُّرُورَ عَلَى أَخِیكَ وَ لَقَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُدَاعِبُ الرَّجُلَ یُرِیدُ أَنْ یَسُرَّه [3]
یونس شیبانى گوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود: شوخى كردن شما با همدیگر چگونه است؟ عرضكردم: اندك است، فرمود: این گونه نباشید زیرا شوخى از خوش خلقى است، و تو بدان وسیله برادرت را خوشحال و مسرور كنى، و هر آینه رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلمبا كسى شوخى میكرد و میخواست كه او را شاد و مسرور كند.
4 صَالِحُ بْنُ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یُحِبُّ الْمُدَاعِبَ فِی الْجَمَاعَةِ بِلَا رَفَث [4]
عبد اللَّه بن محمد جعفى گوید: شنیدم حضرت باقر علیه السلام میفرمود: خداى عز و جل آن كس كه میان جمعى شوخى و خوشمزه گى كند دوستش دارد در صورتى كه فحشى نباشد.
5 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ كُلَیْبٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ ضَحِكُ الْمُؤْمِنِ تَبَسُّم [5]
حضرت صادق علیه السلام فرمود: خنده مؤمن تبسم است.
6 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تُمِیتُ الْقَلْبَ وَ قَالَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمِیثُ الدِّینَ كَمَا یَمِیثُ الْمَاءُ الْمِلْح [6]
و نیز فرمود علیه السلام: خنده بسیار دل را بمیراند. و فرمود: بسیار خندیدن دین را آب كند چنانچه آب نمك را.
7 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِنَّ مِنَ الْجَهْلِ الضَّحِكَ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ قَالَ وَ كَانَ یَقُولُ لَا تُبْدِیَنَّ عَنْ وَاضِحَةٍ وَ قَدْ عَمِلْتَ الْأَعْمَالَ الْفَاضِحَةَ وَ لَا یَأْمَنِ الْبَیَاتَ مَنْ عَمِلَ السَّیِّئَات [7]
و نیز فرمود علیه السلام خنده بى مورد از نادانى است. (سكونى راوى حدیث) گوید: و آن حضرت پیوسته میفرمود: خنده اى كه دندانها آشكار شود مكن با اینكه كردارهاى رسواكننده اى انجام داده اى، و آن كس كه كارهاى زشت كرده از بلاهاى شبانه آسوده نیست.
توضیح
- این عبارت امام علیه السلام جنبه فنى دارد و روى مراعات سجع در بیان باین تعبیر فرموده، و مقصود این است كه انسانى آلوده بگناهانى است (كه هر یك از آنها اگر آشكار شود براى رسوائى او كافى است) با چنین وضعى خنده از ته دل كه حاكى از آسودگى خاطر اوست برایش روا نیست.
8 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْه [8]
حضرت صادق علیه السلام فرمود: مبادا مزاح كنید كه آبرو را مى برد.
9 عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِذَا أَحْبَبْتَ رَجُلًا فَلَا تُمَازِحْهُ وَ لَا تُمَارِه [9]
و نیز فرمود علیه السلام: هر گاه مردى را دوست دارى با او مزاح و ستیزه مكن.
10 عَنْهُ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ الْقَهْقَهَةُ مِنَ الشَّیْطَان [10]
و نیز فرمود علیه السلام: قهقهه از شیطان است.
11 حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْكِنْدِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْه [11]
عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السلام میفرمود: خنده بسیار آبرو را میبرد.
12 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْأَشْعَرِیِّ عَنِ ابْنِ الْقَدَّاحِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَجُرُّ السَّخِیمَةَ وَ یُورِثُ الضَّغِینَةَ وَ هُوَ السَّبُّ الْأَصْغَر [12]
و نیز فرمود علیه السلام امیر المؤمنین علیه السلام فرموده: مبادا شوخى كنید كه كینه آورد و دشمنى بجاى گذارد، و آن دشنام كوچك است.
13 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ خَالِدِ بْنِ طَهْمَانَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ إِذَا قَهْقَهْتَ فَقُلْ حِینَ تَفْرُغُ اللَّهُمَّ لَا تَمْقُتْنِی [13]
حضرت باقر علیه السلام فرمود: هر گاه قهقهه زدى پس از فراغت از آن بگو: اللهم لا تمقتنى (یعنى بار خدایا مرا دشمن مدار).
14 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ دَاوُدَ بْنِ فَرْقَدٍ وَ عَلِیِّ بْنِ عُقْبَةَ وَ ثَعْلَبَةَ رَفَعُوهُ إِلَى أَبِی عَبْدِ اللَّهِ وَ أَبِی جَعْفَرٍ أَوْ أَحَدِهِمَا علیه السلام قَالَ كَثْرَةُ الْمِزَاحِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمُجُّ الْإِیمَانَ مَجّا [14]
حضرت باقر و صادق یا یكى از آن دو علیهما السلام فرمودند: شوخى بسیار آبرو را ببرد و خنده بسیار ایمان را بیكسو پرتاب كند.
15 حُمَیْدُ بْنُ زِیَادٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْمِیثَمِیِّ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ الْمِزَاحُ السِّبَابُ الْأَصْغَر [15]
عنبسه عابد گوید: شنیدم حضرت صادق علیه السلام میفرمود: شوخى دشنام كوچك است.
16 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِیَّاكُمْ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ مَهَابَةِ الرِّجَال [16]
و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود: از شوخى بپرهیزید زیرا آبرو را بریزد و شكوه و بزرگى مردان را ببرد (مراد اینست كه در مزاح حد اعتدال را نگهدارید و زیاده روى نكنید).
17 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِی الْعَبَّاسِ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا تُمَارِ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُكَ وَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْك [17]
و نیز فرمود علیه السلام: ستیزه مكن كه شخصیت تو را ببرد، و شوخى مكن كه روى مردم بتو باز شود و بر تو دلیر شوند.
18 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْك [18]
و نیز فرمود علیه السلام: شوخى مكن تا بر تو دلیر شوند.
19 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ سَعْدِ بْنِ أَبِی خَلَفٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ علیه السلام أَنَّهُ قَالَ فِی وَصِیَّةٍ لَهُ لِبَعْضِ وُلْدِهِ أَوْ قَالَ قَالَ أَبِی لِبَعْضِ وُلْدِهِ إِیَّاكَ وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یَذْهَبُ بِنُورِ إِیمَانِكَ وَ یَسْتَخِفُّ بِمُرُوءَتِك [19]
حضرت أبو الحسن علیه السلام بیكى از فرزندانش سفارش كرد- یا فرمود: پدرم بیكى از فرزندانش چنین فرمود:- از شوخى بپرهیز كه آن نور ایمان ترا ببرد، و مردانگیت را سبك كند.
20 عَنْهُ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ مِهْزَمٍ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْأَوَّلِ علیه السلام قَالَ كَانَ یَحْیَى بْنُ زَكَرِیَّا علیه السلام یَبْكِی وَ لَا یَضْحَكُ وَ كَانَ عِیسَى ابْنُ مَرْیَمَ علیه السلام یَضْحَكُ وَ یَبْكِی وَ كَانَ الَّذِی یَصْنَعُ عِیسَى علیه السلام أَفْضَلَ مِنَ الَّذِی كَانَ یَصْنَعُ یَحْیَى علیه السلام [20]
حضرت كاظم علیه السلام فرمود: یحیى بن زكریا علیه السلام این گونه بود كه گریه میكرد و نمیخندید، و عیسى بن مریم علیه السلام این گونه بود كه هم میخندید و هم گریه میكرد، و آنچه عیسى علیه السلام میكرد بهتر بود از آنچه یحیى علیه السلام میكرد.
بحار الأنوار
باب الدعابة و المزاح و الضحك
1- لی، [الأمالی للصدوق ] ابْنُ مَسْرُورٍ عَنِ ابْنِ عَامِرٍ عَنْ عَمِّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَیْدٍ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص كَثْرَةُ الْمِزَاحِ تَذْهَبُ بِمَاءِ الْوَجْهِ وَ كَثْرَةُ الضَّحِكِ تَمْحُو الْإِیمَانَ وَ كَثْرَةُ الْكَذِبِ تَذْهَبُ بِالْبَهَاءِ [21]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : شوخى زیاد، آبرو را مى برد.و خنده زیاد ، ایمان را محو مى كند . ودروغگویىِ زیاد، شكوه را از میان مى برد.
2- لی، [الأمالی للصدوق ] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ ابْنِ هَاشِمٍ عَنِ الدِّهْقَانِ عَنْ دُرُسْتَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ لَا تَمْزَحْ فَیَذْهَبَ نُورُكَ وَ لَا تَكْذِبْ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُكَ الْخَبَرَ [22]
امام صادق علیه السلام : شوخى مكن؛ زیرا نورانیّتت از بین مى رود.ودروغ مگو، كه شكوهت از بین مى رود.
3- ب، [قرب الإسناد] هَارُونُ عَنِ ابْنِ صَدَقَةَ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ علیه السلام قَالَ قَالَ دَاوُدُ لِسُلَیْمَانَ علیه السلام یَا بُنَیَّ إِیَّاكَ وَ كَثْرَةَ الضَّحِكِ فَإِنَّ كَثْرَةَ الضَّحِكِ تَتْرُكُ الْعَبْدَ فَقِیراً یَوْمَ الْقِیَامَةِ [23]
داود به سلیمان علیهما السلام گفت: پسرم از خنده زیاد بپرهیز، زیرا خنده زیاد انسان را در روز قیامت تهیدست رها مى كند.
4- ل، [الخصال ] ابْنُ الْمُتَوَكِّلِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ الْبَغْدَادِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُعَلَّى عَمَّنْ أَخْبَرَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ ثَلَاثٌ فِیهِنَّ الْمَقْتُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ نَوْمٌ مِنْ غَیْرِ سَهَرٍ وَ ضَحِكٌ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ وَ أَكْلٌ عَلَى الشِّبَعِ [24]
امام صادق علیه السلام : سه چیز است كه خداوند آنها را دشمن مى دارد: خوابیدن در روز بدون شب زنده دارى، خنده بى دلیل، و غذا خوردن از روى سیرى.
5- ل، [الخصال ] أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنْ حَمَّادِ بْنِ یَعْلَى عَنْ أَبِیهِ عَنْ حَمَّادٍ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ زُرَارَةَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ لَهْوُ الْمُؤْمِنِ فِی ثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ التَّمَتُّعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاكَهَةِ الْإِخْوَانِ وَ الصَّلَاةِ بِاللَّیْلِ [25]
امام باقر علیه السلام فرمود: سرگرمی مومن در سه چیز است: لذت بردن از زنان, شوخی با برادران ایمانی و نماز شب.
6- مع، [معانی الأخبار] ل، [الخصال ] فِیمَا أَوْصَى بِهِ النَّبِیُّ ص إِلَى أَبِی ذَرٍّ عَجَبٌ لِمَنْ أَیْقَنَ بِالنَّارِ لِمَ یَضْحَكُ وَ قَالَ ص إِیَّاكَ وَ كَثْرَةَ الضَّحِكِ فَإِنَّهُ یُمِیتُ الْقَلْبَ [26]
رسول خدا صلی الله علیه و آله در سفارش به ابوذر فرمود: شگفتا از كسى كه به دوزخ یقین دارد چرا بخندد!
و فرمود : زنهار از خنده زیاد ، كه آن دل را مى میراند .
7- ن، [عیون أخبار الرضا علیه السلام ] الْمُفَسِّرُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ الْحُسَیْنِیِّ عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام كَمْ مِمَّنْ أَكْثَرَ ضَحِكَهُ لَاعِباً یَكْثُرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بُكَاؤُهُ وَ كَمْ مِمَّنْ أَكْثَرَ بُكَاءَهُ عَلَى ذَنْبِهِ خَائِفاً یَكْثُرُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فِی الْجَنَّةِ سُرُورُهُ وَ ضَحِكُهُ [27]
امام صادق علیه السلام : چه بسیار كسانى كه از روى لهو، بسیار مى خندند و در روز قیامت بسیار گریانند و چه بسیار كسانى كه بر گناهان خویش بسیار مى گریند و ترسانند ، امّا روز قیامت در بهشت، بسیار شادمان و خندانند .
8- ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] بِإِسْنَادِ الْمُجَاشِعِیِّ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ علیه السلام قَالَ كَانَ ضَحِكُ النَّبِیِّ ص التَّبَسُّمَ فَاجْتَازَ ذَاتَ یَوْمٍ بِفِتْیَةٍ مِنَ الْأَنْصَارِ وَ إِذَا هُمْ یَتَحَدَّثُونَ وَ یَضْحَكُونَ بِمِلْ ءِ أَفْوَاهِهِمْ فَقَالَ یَا هَؤُلَاءِ مَنْ غَرَّهُ مِنْكُمْ أَمَلُهُ وَ قَصَرَ بِهِ فِی الْخَیْرِ عَمَلُهُ فَلْیَطَّلِعِ فِی الْقُبُورِ وَ لْیَعْتَبِرْ بِالنُّشُورِ وَ اذْكُرُوا الْمَوْتَ فَإِنَّهُ هَادِمُ اللَّذَّاتِ [28]
امام على علیه السلام : خنده پیامبر صلى الله علیه و آله لبخند بود . روزى بر گروهى از انصار گذشت كه با هم صحبت مى كردند و قاه قاه مى خندیدند ، حضرت فرمود : اى جماعت! هر یك از شما كه آرزو فریبش داده و در كار خیر كوتاهى كرده است ، باید سرى به گورستان زند و از برانگیخته شدن مردگان عبرت گیرد. و به یاد مرگ باشید ، كه یاد مرگ لذّتها را در هم مى شكند .
9- سن، [المحاسن ] أَبِی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ الْیَقْطِینِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی هَارُونَ الْعَبْدِیِّ عَنْ سَلْمَانَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ أَعْجَبَتْنِی ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثٌ أَحْزَنَتْنِی فَأَمَّا اللَّوَاتِی أَعْجَبَتْنِی فَطَالِبُ الدُّنْیَا وَ الْمَوْتُ یَطْلُبُهُ وَ غَافِلٌ لَا یُغْفَلُ عَنْهُ وَ ضَاحِكٌ مِلْ ءَ فِیهِ وَ جَهَنَّمُ وَرَاءَ ظَهْرِهِ لَمْ یَأْتِهِ ثِقَةٌ بِبَرَاءَتِهِ [29]
سلمان رضى الله عنه فرمود: سه نفر مرا بشگفت آرند و سه نفر باندوه كشند، اما آنها كه بشگفتم آرند: جویاى دنیا است با اینكه مرگ در دنبال او است، و آنكه غفلت ورزد و از او غفلت ندارند، و آنكه دهانش را از خنده پر کند در حالیکه دوزخ در پیش دارد و سند بیزارى از آن برایش نیامده.
10- ف، [تحف العقول ] عَنْ أَبِی مُحَمَّدٍ علیه السلام قَالَ لَا تُمَارِ فَیَذْهَبَ بَهَاؤُكَ وَ لَا تُمَازِحْ فَیُجْتَرَأَ عَلَیْكَ وَ قَالَ علیه السلام مِنَ الْجَهْلِ الضَّحِكُ مِنْ غَیْرِ عَجَبٍ [30]
امام عسكرى علیه السلام : مجادله مكن كه احترامت از بین مى رود و شوخى مكن كه بر تو گستاخ مى شوند.
و فرمود : خنده اى كه از روى تعجب نباشد نشانه نادانى است.
11- ص، [قصص الأنبیاء علیهم السلام ] الصَّدُوقُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى ابْنِ أُورَمَةَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ كَانَ عِیسَى علیه السلام یَبْكِی وَ یَضْحَكُ وَ كَانَ یَحْیَى علیه السلام یَبْكِی وَ لَا یَضْحَكُ وَ كَانَ الَّذِی یَفْعَلُ عِیسَى أَفْضَلَ [31]
امام رضا علیه السلام : عیسی علیه السلام هم می گریست وهم می خندید ، یحیی علیه السلام می گریست ولی نمی خندید وروش عیسی بهتر بود .
12- سن، [المحاسن ] بَعْضُ أَصْحَابِنَا عَنْ صَالِحِ بْنِ عُقْبَةَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْجُعْفِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ علیه السلام یَقُولُ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُدَاعِبَ فِی الْجَمَاعَةِ بِلَا رَفَثٍ الْمُتَوَحِّدَ بِالْفِكْرَةِ الْمُتَحَلِّیَ بِالصَّبْرِ الْمُسَاهِرَ بِالصَّلَاةِ [32]
امام باقر علیه السلام : خداوند دوست دارد كسى را كه با مردم مزاح كند اما سخن زشت به زبان نیاورد و نیز كسى را كه اندیشه اى یكتا پرست داشته باشد و كسى را كه آراسته به خصلت شكیبایى باشد و كسى را كه به نماز خواندن افتخار كند.
13- ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ جَعْفَرٍ الْعَسْكَرِیِّ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ الْهَیْثَمِ عَنْ حُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ حُسْنُ الْبِشْرِ لِلنَّاسِ نِصْفُ الْعَقْلِ...[33]
امام صادق علیه السلام فرمود: خوشروئى برابر مردم نیمى از عقل است...
14- نهج، [نهج البلاغة] قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام مَا مَزَحَ رَجُلٌ مَزْحَةً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً
وَ قَالَ علیه السلام فِی وَصِیَّتِهِ لِلْحَسَنِ علیه السلام إِیَّاكَ أَنْ تَذْكُرَ مِنَ الْكَلَامِ مَا كَانَ مُضْحِكاً
وَ إِنْ حَكَیْتَ ذَلِكَ مِنْ غَیْرِكَ [34]
امام على علیه السلام : هیچ كس شوخى و مزاحى نكرد مگر این كه اندكى از عقل او كاسته شد.
و در سفارشش بامام حسن فرمود مبادا سخن خنده آور بگوئى و گرچه بنقل از دیگرى باشد.
15- كِتَابُ الْإِمَامَةِ وَ التَّبْصِرَةِ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَیْدٍ الْكِنْدِیِّ عَنِ النَّوْفَلِیِّ عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الضَّحِكُ هَلَاكٌ [35]
از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده: خنده هلاكت است.