دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

مصحف فاطمه(س)

از جمله فضائل فاطمه زهراء(س) که اهل‌بیت (ع) نیز آن را بارها مورد توجه و اشاره قرار داده‌اند و از سوئی فضیلت و منشأ علم و دلیل امامت برای اهل‌بیت(ع) نیز محسوب می‌شود، وجود مکتوبی به نام مصحف فاطمه(س) است که در این مقاله به معرفی آن بواسطه روایاتی که در مورد آن وارد شده، می‌پردازیم.
No image
مصحف فاطمه(س)

نويسنده: سيد حسين ميرنور الهي

كلمات كليدي: مصحف فاطمه(س)، حكومت، امامت، كتاب علي(ع)، علوم اهل بيت(ع)

از جمله فضائل فاطمه زهراء(س) که اهل‌بیت (ع) نیز آن را بارها مورد توجه و اشاره قرار داده‌اند و از سوئی فضیلت و منشأ علم و دلیل امامت برای اهل‌بیت(ع) نیز محسوب می‌شود، وجود مکتوبی به نام مصحف فاطمه(س) است که در این مقاله به معرفی آن بواسطه روایاتی که در مورد آن وارد شده، می‌پردازیم.

علم اهل‌بیت(ع)

علوم اهل‌بیت (ع) هم چنان که لدنی و از سوی خداوند است،ظواهری برای اتمام حجت و احتجاج بر مردم دارد که این نیز از جانب خداوند است و فضیلتی کمتر از الهامات قلبی و علوم معنوی ایشان ندارد.از جمله نشانه‌ها و علومی که اهل‌بیت(ع) از آنها استفاده می‌کنند و جنبه ظاهری دارد و هیچ کس جز ایشان به آنها دسترسی ندارند، نشانه‌ها و علومی است که به صورت ارث در بین اهل‌بیت(ع) استمرار یافته است که از جمله‌ی آنها انگشتر، شمشیر، زره، پرچم و عمامه و عصای پیامبر اکرم(ص)، جفر(جفر سرخ و جفر سپید)، جامعه، مصحف یا کتاب حضرت امیرالمومنین علی(ع)، صحیفه مختومه الهی، و مصحف حضرت فاطمه(س)، الواح موسی(ع)، عصای موسی(ع)، طشت قربانی موسی(ع)، خاتم سلیمان(ع) است که در روایات به توضیح این کتب پرداخته شده است.[1]بنابراین مصحف فاطمه (س) یکی از منابع علم اهل‌بیت (ع) می‌باشد که بارها با آن احتجاج نموده و حقانیت بیان خویش را به آن مستند نموده‌اند. علی بن ابی‌حمزه از امام کاظم(ع) روایت نموده است که فرمودند: مصحف فاطمه (س) نزد من است.[2] امام صادق(ع) نیز فرمود: به خدا قسم مصحف فاطمه(س) نزد ما هست[3] که نشان دهنده موروثی بودن این علوم نزداهل‌بیت(ع) است.ابوعبیده حذاء می‌گوید: امام‌باقر(ع) به من فرمود:هر کس شمشیر پیامبر و زره و پرچم مغلبه و مصحف فاطمه(س) در نزد او باشد،چشمش روشن است.[4] ابوبصیر از امام صادق(ع) روایت می‌کند که فرمودند: ابو جعفر(امام باقر(ع)) از دنیا نرفت تا آنکه مصحف فاطمه(س) را در بر گرفت.[5] این مطلب نیز اهمیت و موقعیت والای مصحف فاطمه را نزد اهل‌بیت(ع) روشن می‌سازد.

مصحف فاطمه(س)

پس از اینکه به اهمیت مصحف فاطمه(س) نزد اهل‌بیت(ع) اشاره کردیم به بیان منشأ آن پرداخته که اجمالی از معرفی آن مکتوب شریف است. برخی از اصحاب از امام صادق(ع) در مورد مصحف فاطمه(س) سوال کردند که حضرت در جواب مدت طولانی سکوت کردند و پاسخ دادند که: فاطمه(س) بعد از پیامبر(ص) هفتاد و پنج روز عمر کردند و به خاطر پیامبر(ص) اندوه فراوانی را تحمل می‌کردند.در این مدت جبرئیل بر ایشان نازل می‌شد و ایشان را به نیکوئی تسلی و تسلیت می‌داد و از پیامبر(ص) و جایگاه آن حضرت برای او تعریف می‌کرد و همچنین از اخبار آینده که مربوط به فرزندان آن حضرت بود،خبر می‌داد و امیرالمومنین علی(ع) آن را می‌نوشت. این است مصحف فاطمه(س).[6] در روایت دیگری فرمودند: فاطمه (س) مصحفی از خود به یادگار گذاشت که قرآن نیست و اما کلامی از کلام خداوند است که برایشان وحی می‌فرمود و پیک خداوند[7] بیان می‌کرد و امیرالمومنین علی(ع) آن را می‌نگاشت.[8] حمّاد بن عثمان می‌گوید:به امام صادق(ع) عرض کردم:مصحف فاطمه چیست؟ امام(ع) فرمود:پس از رحلت رسول خدا(ص)، حضرت فاطمه(س) به شدّت محزون و افسرده گردید، پس خداوند فرشته‌اى به سوى او مى‌فرستاد تا وى را تسلّى دهد و همدم او بوده با فاطمه(س) هم صحبت شود. فاطمه(س) این مطلب را براى حضرت على(س) تعریف می‌کند و حضرت على(ع) به او گفت: هرگاه آن فرشته آمد و با تو سخن گفت، کلام او را براى من بازگو کن و حضرت فاطمه(س) شنیده‌هایش از آن فرشته را براى حضرت على(ع) نقل مى‌کرد و على(ع) نیز آنها را مى‌نوشت تا در نتیجه این مصحف فراهم آمد.حماد گوید: امام بلافاصله فرمود:مطالب این مصحف در باره احکام حلال و حرام نیست،بلکه اخبار غیبى و آنچه که در آینده واقع خواهد شد، در این مصحف نوشته شده است.[9]

ابوبصیر از امام باقر(ع) در مورد مصحف فاطمه(س) سوال نموده که آن حضرت فرمودند:خداوند آن را بعد از رحلت پیامبر(ص) بر فاطمه(س) نازل نمود و قرآن در آن نیست. در دو جلد از زبرجد است و ورقهایش از در سفید است و در آن اخبار گذشته و آینده تا روز قیامت است. در آن خبر آسمانها و ملائکه و تعداد ایشان و غیر ایشان است و خبر تعداد و نام مخلوقات مرسل و غیر مرسل است و کسانی که به سوی ایشان فرستاده شده‌اند،می‌باشد.اسامی تکذیب کنندگان و ایمان آورندگان به ایشان است.اسامی جمیع مومنین و کافرین تا روز قیامت در آن ثبت شده است. همچنین شهرهای شرق و غرب عالم را توصیف نموده و تعداد مؤمنین و کافرین و ویژگیهای هر تکذیب کننده‌ای در آن است. از گذشتگان در آن سخن آمده و از طاغوتهای ایشان که به حکومت رسیده و مدت حکومت ایشان در جمیع دوران نیز تعیین شده. صفات و تعداد اهل‌بهشت و اسامی ایشان و نیز اهل جهنم نیز در آن است. علم قرآن و تورات و انجیل و زبور به همان صورتی که نازل شده‌اند در آن است.

هنگامی که خداوند خواست تا آن را بر فاطمه(س) نازل کند، جبرئیل و میکائیل و اسرافیل را مأمور این کار نمود که در نیمه شب جمعه رخ داد در حالی که فاطمه(س) در حال نماز بود و بعد از اینکه نمازش تمام شد به او سلام کردند و گفتند: سلام(خداوند) بر تو سلام می‌فرستد و مصحف را بر دامن او نهادند و او نیز فرمود: سلام مخصوص خداوند است و از اوست و به سوی اوست و بر شما ای فرستادگان خدا سلام باد. سپس فرشتگان به آسمان عروج کرده و فاطمه(س) بعد از نماز صبح تا ظهر مشغول خواندن آن مصحف شد تا اینکه به آخرش رسید. و یقینا اطاعت از فاطمه(س) برتمام مخلوقات الهی از جن و انس و وحوش و انبیاء و ملائکه واجب است. پس از این مصحف به امیرالمومنین علی(ع) و از ایشان به امام حسن(ع) و سپس به امام حسین(ع) و سپس به ما رسید تا اینکه نزد صاحب امر برسد. ابوبصیر فرمود: این علم بسیاری است. امام(ع) فرمود:تمام این مطالب از ورق اول بود و از ورق دوم هیچ مطلبی نگفتم.[10]

مطالب مصحف

اموری که در روایات از مصحف فاطمه(س) بیان شده را در چند بند ذکر می‌کنیم و بعد با ذکر چند نمونه از مصادیق آن از روایات با برخی از مطالب آن آشنا می‌شویم.

1. محتوای آن در مورد علم آینده می‌باشد که اشاره‌ای به حلال و حرام(فقهی) نشده است.[11]

2. مطلبی از قرآن در آن نیست.[12]

3. مقدار مصحف فاطمه(س) همانند قرآن موجود نزد مسلمین است.[13]

4. در مصحف فاطمه(س) وصیت ایشان هست.[14]

5. حوادث آینده در آن گزارش شده است.[15]

6. اخبار آینده در مورد ذریه فاطمه زهراء(س) در آن است.[16]

7. نام تمام حاکمان سرزمینها تا روز قیامت در آن ثبت شده است.[17]

8. در آن مطالبی است که مردم را به اهل‌بیت (ع) محتاج می‌کند در حالی که اهل‌بیت (ع) به هیچ کس محتاج نیستند.[18]

از جمله اموری که اهل‌بیت (ع) آن را از مصحف فاطمه (س) خبر داده‌اند، چند خبر است که آنها را ذکر می‌کنیم.

الف. امام صادق(ع) فرمود: در سال 128هـ ق،زنادقه ظهور می‌کنند و فرمودند که من این مطلب را از مصحف فاطمه نقل می‌کنم.[19] علامه مجلسى (ره) گوید:من فکر می‌کنم که مقصود از زنادقه امثال ابن ابى العوجاء و ابن مقفّع باشند که با امام صادق(ع) مجادله و مناظره می‌کردند و سال 128 هجرى، بیست سال قبل از وفات امام صادق(ع)است که زمان طغیان و کثرت این طایفه بود و یا آنکه مراد خلفاى بنى عباسند که کتب زنادقه را در آن سال ترویج دادند.[20]

ب. امام صادق (ع) از مصحف فاطمه بر تکذیب بنی‌الحسن که ادعای امامت نموده بودند و زیدیه نیز با ایشان همراه شده بودند می‌پردازد و می‌فرماید: همانا در جفرى که (پیشوایان زیدیه) یاد می‌کنند (و مدعى هستند که نزد آنهاست) چیزهائى است که ایشان را ناپسند آید، زیرا آنها به حق معتقد نیستند، در صورتى که حق در آن جفر است (در آن نوشته است که از ایشان کسى به امامت نمی‌رسد و اجازه خروج و جنگیدن ندارد) و باز اگر راست می‌گویند، قضاوتهاى على(ع) و احکام میراثى را که فرموده است (و در جفر نوشته است) بیرون آورند، راجع بمیراث خاله‌ها و عمه‌ها از ایشان بپرسید (اگر توانستند جواب گویند و باز اگر راست میگویند) مصحف فاطمه(س) را که وصیتش در آن و سلاح پیغمبر(ص) نیز همراه آنست، بیرون آورند (وصیت فاطمه(ع) ایشان را تکذیب می‌کند و سلاح پیغمبر(ص) نزد ماست نه نزد ایشان).[21]

همچنین در روایت دیگر نیز امامت را از غیر اهل‌بیت (ع) با استناد به مصحف فاطمه(س) رد می‌کنند.امام صادق به فضیل بن سکره می‌فرماید:اى فضیل،مى‌دانى اندکى پیش من در چه مطالعه مى‌کردم؟ گفتم: نه، فرمود:در مصحف فاطمه (ع)، کسى نیست که روى زمین به پادشاهى رسد، جز اینکه نام وی و پدرش ‌در آن نوشته شده است و من براى اولاد حسن(ع) در آن کتاب چیزى نیافتم.[22]

در موردی دیگر به ولید بن صبیح فرمودند: ای ولید، در مصحف فاطمه (س) نگاه کردم و برای فرزندان فلانی ندیدم مگر به اندازه گرد و خاک برخاسته از نعل.[23](مراد به حکومت رسیدن فرزندان امام حسن(ع) است که با کمک زیدیه مدت کمی توانستند بر مدینه حاکم شوند.)

از امام صادق(ع) در مورد محمد بن عبدالله بن الحسن سوال شد که فرمودند:هیچ پیامبر(ص) و وصی و پادشاهی نیست مگر اینکه نام او در مصحف فاطمه(س) است و به خدا قسم اسمی از محمد بن عبدالله بن حسن در آن نبود.[24]

مقاله

نویسنده سيد حسين ميرنور الهي
جایگاه در درختواره تاریخچه فرق
جایگاه در درختواره اثنا عشریه

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

مشعشعیان

مشعشعیان

سیدمحمد بن فلاح، از نوادگان  امام کاظم (ع)، در واسط عراق زاده شد.
فرقه نعمانیه

فرقه نعمانیه

تفرق و انشعاب در تمام مذاهب رویدادی انکار نشدنی است اما برخی اوقات حقایق این انشعاب در اثر تعصبات مخفی می‌شود بلکه افتراء و دروغ دشمنان یک مذهب، انشعابات کاذبی را به صحنه مذهب مورد نظر می‌رساند.
فرقه رافضه Rafzh

فرقه رافضه Rafzh

اسامی مختلفی می‌تواند به هر فرقه یا مذهبی اطلاق شود.اما در برخی موارد اطلاق و نامگذاری اسامی، بر اساس دشمنی مخالفین صورت می‌گیرد. انگیزه دشمنان، تحقیر و توهین به فرقه یا مذهب مذکور می‌باشد. این شیوه توسط عموم اهل سنت در مورد شیعه بکار رفته و امروزه نیز بکار می‌رود.
فرقه فطحیه Fthyh

فرقه فطحیه Fthyh

نیمه اول قرن دوم از نظر ظهور فرق و مذاهب گوناگون در دامن امت اسلامی بسیار گسترده می‌نماید.
فرقه شمطیه Shmtyh

فرقه شمطیه Shmtyh

اعتقاد به مهدویت از ارکان عقائد شیعی است و در ادیان و مذاهب دیگر وجود منجی آخرالزمان به اشاره بیان شده است. این عامل امید دهنده اگر به طور صحیح تبیین نشود مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت.

پر بازدیدترین ها

No image

اذان نزد اهل سنت

No image

کردار و حسادت عایشه

No image

آداب ورسوم صوفیه

مشعشعیان

مشعشعیان

سیدمحمد بن فلاح، از نوادگان  امام کاظم (ع)، در واسط عراق زاده شد.
No image

نزاریه

Powered by TayaCMS