دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

خودگروی یا دیگرگروی در اخلاق

No image
خودگروی یا دیگرگروی در اخلاق

كلمات كليدي : خودگرايي، ديگرگرايي، اخلاق

یکی از مسائل مورد اختلاف در میان مکاتب اخلاقی خودگروی یا دیگرگروی در اخلاق است. منظور از خودگروی اخلاقی این است که آدمی تمامی صفات و رفتارهای خود و نیز هنجارهای حاکم بر آنها را بر اساس توجه به منافع شخصی و فردی تنظیم نماید. در این صورت از نظر چنین شخصی فعل اخلاقی فعلی خواهد بود که در نهایت به نفع او تمام بشود.

نکتة قابل توجه در خودگروی اخلاقی آن است که منافع مورد نظر در این دیدگاه، اعم از منافع مادی و معنوی است و مصلحت‌جویی‌های دینی را نیز شامل می‌گردد. بر همین اساس یکی از اشکالاتی که برخی از قائلان اخلاق سکولار بر طرفداران اخلاق دینی و ارد می‌دانند همین خودگروانه و مصلحت‌جویانه بودن اخلاق دینی است. به اعتقاد ایشان اخلاق دقیقاً از جایی شروع می‌شود که انسان مصلحت‌جویی را کنار گذاشته و تنها به خاطر خوبی خود فعل آن را انجام دهد. به عبارت دیگر مغز اخلاق «عدم تعلق خاطر به نفع خود» است. در حالی که اخلاق دینی هدف از رفتارهای اخلاقی را سود و نتیجة دنیوی و اخروی حاصل از آن می‌داند. از نظر ایشان چنین رفتاری واقعاً اخلاقی نیست و بیشتر شبیه تجارت است. به اعتقاد آنها عمل اخلاقی باید از روی ایثار باشد و هیچ نفعی در آن مد نظر نباشد. و الا از حالت عمل اخلاقی خارج خواهد شد.[2]

دیدگاه مقابل خودگروی اخلاقی را دیگرگروی نام می‌دهند. با توجه به تعریفی که از خودگروی ارائه شد دیگرگروی در اخلاق عبارت از گرایشی است که معتقد است صفت یا فعلی ارزش اخلاقی خواهد داشت که به خاطر ملاحظة مصلحت و سود دیگران به وجود آمده یا انجام گرفته باشد. به تاکید دیگرگرایان اصل هنجاری اساسی ایثار و از خودگذشتگی بوده و بدون آن فعل اخلاقی معنی نخواهد داشت.

لازم به ذکر است گرچه دیگرگروی در مقابل خودگروی قرار دارد، اما در صورتی که بخواهیم آن دو را با دیدگاه وظیفه‌گرایانی هم‌چون کانت مقایسه کنیم باید بگوییم هر دوی اینها در مقابل وظیفه‌گرایی واقع می‌شوند. به عبارت دیگر هم خودگروی و هم دیگرگروی از گرایش‌های اخلاقی غایت‌گرا به حساب می‌آیند و وظیفه‌گرایی نقطه مقابل غایت‌گرایی در اخلاق است. در گرایش‌های اخلاقی غایت‌گرایانه همیشه چیزی و رای خود ارزش‌های اخلاقی وجود دارد که به آنها ارزش می‌بخشد و بدون چنین اموری اصولا چیزی ارزشمند (خوب یا بد) نخواهد شد. از نظر یک غایت‌گرا حتی در دیگرگروی نیز خیر عظیمی که از این دیگرگروی حاصل می‌شود عامل ایجاد ارزش اخلاقی است و بدون در نظر گرفتن غایت مورد نظر ارزشی تولید نخواهد شد، بر خلاف نگاه غایت‌گرایان یک و ظیفه‌گرا فعلی را ارزشمند می‌داند که به خاطر ارزش حقیقی خود فعل انجام گرفته شده باشد. دیدگاه و ظیفه‌گرایی در اخلاق را در مدخل مربوطه بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.[3]

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
رساله حقوق امام سجاد(ع)

رساله حقوق امام سجاد(ع)

اشاره: برخی محققان میراث علمی امام سجاد(ع) را به سه بخش تقسیم کرده‌اند: روایات، ادعیه (به‌ویژه در صحیفه سجادیه)و رساله حقوق.
Powered by TayaCMS