دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

انتظار اعتدالی بشر از دین

No image
انتظار اعتدالی بشر از دین

كلمات كليدي : انتظار بشر از دين، انتظار اعتدالي از دين، قلمرو دين

نویسنده : عبدالله محمدي

هدف از بحث «انتظار بشر از دین» این است که حوزه‌ها و سطح نیاز انسان به دین تبیین شود. نظریات مختلف در این بحث در واقع پا سخ‌هایی به این پرسش‌ها هستند: آیا دین تنها عهده دار ارتباط انسان با خدا و آباد ساختن آخرت اوست؟ و یا اینکه در حوزه‌های گوناگون علمی و زمینه‌های اجتماعی،‌ اقتصادی، حقوقی و به طور کلی علوم انسانی نیز اظهار نظر می‌کند؟ آیا دین به علوم طبیعی همچون طب، فیزیک، شیمی، نجوم و... وارد شده است؟ و اگر پاسخ مثبت است دخالت دین در این موارد به شکل مستقیم است یعنی تک تک جزییات و گزاره‌های این علوم در آن مطرح شده است یا اینکه تنها به شکل غیر مستقیم و بسنده کردن به بیان کلیات و اشاره به اصول وارد این مسائل شده است؟

در پاسخ به این سوالات هم عالمان مسلمان و هم دانشمندان غیر مسلمان اظهار نظر کرده اند .به طور خلاصه می توان مهم ترین واکنش ها به این موضوع را در سه گروه انتظار حداقلی از دین ، انتظار حداکثری از دین و انتظار اعتدالی از دین گنجاند.

انتظار حداقلی از دین نقش دین را تنها بهبود رابطه انسان با خدا می داند و رسالت انبیا را آباد ساختن آخرت می‌شمارد. در این دیدگاه دین در عرصه‌هایی که به نوعی به روابط انسانها با هم و پی‌ریزی نظام‌های اقتصادی اجتماعی و... مرتبط است وارد نمی‌گردد.[1] بطلان این دیدگاه که انعکاسی از سکولاریسم و جدایی دین ازسیاست است با تامل در هدف نبوت آشکار می گردد. چرا که آبادانی آخرت انسان با بی‌توجهی به شئون سیاسی،‌ فرهنگی، تربیتی، اقتصادی جامعه ممکن نیست. تعالی افراد در محیط‌هایی با آبشخور توحید فراهم می‌گردد. از این رو تشکیل جامعه توحیدی دغدغه پیامبران و توصیه آنها بوده است. در بسیاری از کلمات معصومین عباراتی دال بر چگونگی مدیریت فرهنگ یا اقتصاد یا روابط بین الملل جوامع اسلامی وارد شده است.[2]

قائلین به انتظار حداکثری از دین معتقدند کلیات و جزییات هر آنچه در دنیا و آخرت مورد نیاز انسان است در متون دینی آمده است.[3] این دیدگاه نیز مورد نقد است زیرا کامل بودن هر چیز به حسب خود تفسیر می‌شود، کامل بودن کتاب اطلس جغرافیا به بیان کامل خصوصیات اقلیمی کشورهاست. جامعیت کتاب داروشناسی به بیان جامع ویژگی‌های تمام داروها و جامعیت کتاب هدایت به تشریح دقیق امور مرتبط با هدایت و تعالی انسانی است و بحث از جزییات علوم هسته‌ای، سلول‌های بینادی، تاریخ احوال تمام ملت ها و... دغدغه آن نبوده و پرداختن به آن ضرورتی ندارد.

در این میان گرایش اعتدالی در انتظار بشر از دین طریقی عاری از افراط و تفریط دو دیدگاه پیش گفته را می‌پیماید. این تلقی از قلمرو دین بر آن است که دین و متون دینی چه از منظر درون دینی و چه از منظر برون دینی ، نه تنها بر آباد کردن آخرت دلالت دارند که به تامین پاره‌ای از نیاز‌های دنیایی نیز تاکید می ورزند. رسالت رسول اکرم (ص) به تامین آخرت مسلمانان منحصر نبوده و نیازمندی‌های انسان در عرصه‌های تعلیم و تربیت، اقتتصاد، سیاست، ‌اخلاق، فقه، ‌حقوق، انسان شناسی و ... تبیین پاره‌ای از مسائل مربوط به علوم تجربی را نیز برطرف می‌کند. آموزه‌های دینی اسلامی بر تمدن و فرهنگ، هنر و فن آوری و برخی از علوم تجربی، ‌طبیعی و انسانی تاثیر جدی داشته است . آنچه در جهت هدایت و سعادت انسان و آبادی دنیا و آخرت او ضرورت دارد در متن دین بیان شده است. و بدین طریق با رویکرد حداقلی تفاوت می یابد. لیکن پرداختن به علوم بشری و طبیعی را نیز ضروری می‌داند زیرا نمی‌توان ادعا نمود جزییات یا کلیات تمام آنچه در علوم طبیعی و ریاضی و ... مورد نیاز انسان است در متون دینی آمده است. چون بسیاری از این مسائل در سعادت اخروی و دنیایی انسان تاثیری ندارند و بدین سان از رویکرد حداکثری نیز فاصله می‌گیرد.[4]

برای آشنایی با آموزه‌های اسلام در عرصه‌های مختلف می‌توان به قطره‌ای از این اقیانوس اشاره نمود:

در اقتصاد:‌ عدالت اقتصادی (‌ حدید : 25، نساء: 135، شوری : 15، حشر : 7 ، ممتحنه : 8 ) استقلال و قدرت اقتصادی (‌ هود : 61، نساء : 141 ، آل عمران : 139 ، نامه 53 نهج البلاغه ) و انبوه احکام و آداب معاملات سالم و ناسالم در فقه اقتصادی .

در علوم تربیتی: اهداف تربیت اسلامی: رشد ( بقره :‌186) ، حیات طیبه (نحل :‌ 97)، طهارت (‌مائده : 6) ، هدایت (‌فتح :‌ 20) ،‌ عبادت ( ذاریات : 56) و.... نیازهای روحی و معنوی انسان ( حجر :‌82 و روم :‌21) ، گرایش های فطری انسان : خداگرایی (‌روم : 30) ، جمال گرایی ( نحل : 5-6)، عزت طلبی ( قصص ، 83) ، خلودگرایی ( طه :‌120)

در سیاست: الهی بودن حکومت (‌نور :‌55)،‌ گسترش عدالت ( نساء : 58 )، نفی استکبار (فرقان : 21) ویژگی‌های حاکم و حقوق و تکالیف او، ‌رابطه مردم و حکومت و...(نهج البلاغه: نامه امام علی (ع) به مالک اشتر) .

مقاله

نویسنده عبدالله محمدي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
No image

ذكر مصیبت امام حسین علیه السلام : امام حسین(ع) تنها در صحرای کربلا

ذکر مصیبت امام حسین علیه السلام با موضوع امام حسین(ع) تنها در صحرای کربلا
Powered by TayaCMS