دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 183 نهج البلاغه : پرهيز از زراندوزى

حکمت 183 نهج البلاغه به تشریح موضوع "پرهيز از زراندوزى" می پردازد.
No image
حکمت 183 نهج البلاغه : پرهيز از زراندوزى

متن اصلی حکمت 183 نهج البلاغه

موضوع حکمت 183 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 183 نهج البلاغه

183 وَ قَالَ عليه السلام يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ

موضوع حکمت 183 نهج البلاغه

پرهيز از زراندوزى

(اخلاقى، اقتصادى)

ترجمه مرحوم فیض

183- امام عليه السّلام (در تلاش مال) فرموده است

1- اى پسر آدم آنچه زياده از قوت و روزى خويش (دارائى) بدست آوردى تو در آن براى ديگرى (وارث يا غير او) خزينه دار هستى (كه باو واگذار نمائى و سودى براى تو نخواهد داشت).

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1175)

ترجمه مرحوم شهیدی

192 [و فرمود:] پسر آدم آنچه بيش از خوراك روزانه ات كسب نمودى در آن گنجور جز خود بودى.

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 394)

شرح ابن میثم

178- و قال عليه السّلام:

يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ- فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ

المعنى

إذا اكتساب الزيادة على القوت و المئونة بقدر الحاجة و ادّخاره غير نافع بل مضرّ للمدّخر. إذ من ضرورته مفارقة ما ادّخره و وصوله إلى الوارث و غيره. فهو إذن يشبه الخازن فاستعار لفظه له. و هو تنفير عن البخل بالفضل من المال عن قدر الحاجة.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 343)

ترجمه شرح ابن میثم

178- امام (ع) فرمود:

يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ- فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ

ترجمه

«اى پسر آدم در آنچه بيش از روزى است كسب كنى، ذخيره دار ديگران هستى».

شرح

زيرا زياده بر قوت كسب كردن، اما به مقدار نياز صرف كردن و اندوختن ما زاد بر آن، نه تنها سودى به حال شخص ندارد بلكه براى اندوخته كننده زيان دارد. زيرا ناگزير بايد از اندوخته خود جدا شود، و آنها به دست وارث و ديگران مى افتد، پس در اين صورت او به منزله خزانه دارى است، از اين رو كلمه خازن را براى وى استعاره آورده است و اين عبارت به منظور پرهيز دادن از بخل ورزيدن نسبت به زيادى ثروت از مقدار حاجت است».

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 581 و 582)

شرح مرحوم مغنیه

191- يا ابن آدم ما كسبت فوق قوتك فأنت فيه خازن لغيرك.

المعنى

لو ملكت الدنيا بكاملها لم يكن لك منها إلا ما أكلت و شربت و لبست، و ما عداه «ترانزيت»، و الإنسان مسئول عن نفسه و أهله، و عليه أن يوفر لهم الحاجات الأساسية، و يترك لهم ما يكفون به وجوههم عن الناس ان استطاع، و ما زاد ففي سبيل اللّه مع العلم بأن كل نفقة على نفسه و أهله هي للّه و في سبيل اللّه، و لا فرق إطلاقا بينها و بين الصدقة على المحاويج من حيث الأجر و الثواب. قال رسول اللّه (ص): ان حامل النفقة الى عياله كحامل الصدقة الى المحاويج.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 335)

شرح شیخ عباس قمی

362- يا ابن آدم، ما كسبت فوق قوتك، فأنت فيه خازن لغيرك. أخذ هذا المعنى بعضهم، فقال:

ما لي أراك الدهر تجمع دائبا البعل عرسك لا أبا لك تجمع

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص265)

شرح منهاج البراعة خویی

الثالثة و الثمانون بعد المائة من حكمه عليه السّلام

(183) و قال عليه السّلام: يا ابن آدم ما كسبت فوق قوتك، فأنت فيه خازن لغيرك.

المعنى

المقصود من هذا الكلام ليس الاقتصار على الكسب و العمل بمجرّد تحصيل القوت و الاشتغال بالبطالة و الكسل كما هو دأب الدراويش، بل المقصود عدم ادّخار المال و جمعه و منعه من ذوي الحقوق و المستحقين، بل صرفه في سبيل مصالح الملّة و الدّين.

فقد كان عليه السّلام من أهل الكسب و العمل و تحصيل الثروة بالزرع و إحداث القنوات و لكن يصرف ما حصل في الاعانة على الفقراء و تحرير الرقاب، و يجعل قنواته و عيونه وقفا على سبل الخير كما هو مكتوب في سيرته.

الترجمة

فرمود: اى آدميزاده هر آنچه بيش از خوراك خود بدست آري براى ديگرانش چون خزينه دارى.

  • آنچه گرد آورد بني آدم بيش از قوت خود در اين عالم
  • اندر آن گنج دار غير بودجز تأسّف ز گنج خود نبرد

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص266و267)

شرح لاهیجی

(221) و قال (- ع- ) يا بن ادم ما كسبت فوق قوتك فانت فيه خازن لغيرك يعنى گفت (- ع- ) كه اى پسر ادم آن چه تحصيل كردى زائد بر قوت و روزى تو پس تو در ان خزانه دارى از براى غير تو يعنى نگاه دارنده از براى وارث تو

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 309)

شرح ابن ابی الحدید

188: يَا ابْنَ آدَمَ مَا كَسَبْتَ فَوْقَ قُوتِكَ- فَأَنْتَ فِيهِ خَازِنٌ لِغَيْرِكَ أخذ هذا المعنى بعضهم فقال-

ما لي أراك الدهر تجمع دائبا أ لبعل عرسك لا أبا لك تجمع - . و عاد الحسن البصري عبد الله بن الأهتم- في مرضه الذي مات فيه- فأقبل عبد الله يصرف بصره إلى صندوق في جانب البيت- ثم قال للحسن يا أبا سعيد فيه مائة ألف- لم يؤد منها زكاة و لم توصل بها رحم- قال الحسن ثكلتك أمك فلم أعددتها- قال لروعة الزمان- و مكاثرة الإخوان و جفوة السلطان- ثم مات فحضر الحسن جنازته- فلما دفن صفق بإحدى راحتيه الأخرى و قال- إن هذا تاه شيطانه فحذره روعة زمانه- و جفوة سلطانه و مكاثرة إخوانه- فيما استودعه الله إياه فادخره- ثم خرج منه كئيبا حزينا- لم يؤد زكاة و لم يصل رحما- ثم التفت فقال أيها الوارث كل هنيئا- فقد أتاك هذا المال حلالا فلا يكن عليك وبالا- أتاك ممن كان له جموعا منوعا- يركب فيه لجج البحار و مفاوز القفار- من باطل جمعه و من حق منعه- لم ينتفع به في حياته و ضره بعد وفاته- جمعه فأوعاه و شده فأوكاه- إلى يوم القيامة يوم ذي حسرات- و إن أعظم الحسرات أن ترى مالك في ميزان غيرك- بخلت بمال أوتيته من رزق الله أن تنفقه في طاعة الله- فخزنته لغيرك فأنفقه في مرضاة ربه- يا لها حسرة لا تقال و رحمة لا تنال- إنا لله و إنا إليه راجعون

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 19 ، صفحه ى 10)

شرح نهج البلاغه منظوم

[182] و قال عليه السّلام:

يا ابن ادم ما كسبت فوق قوتك فأنت فيه خازن لغيرك.

ترجمه

اى آدم زاده (موروار چندين حرص مزن، و براى مال در تلاش و كنكاش مباش چرا كه) تو بيش از خوراك و پوشاكت آنچه بچنگ آرى براى ديگرى گرد ميكنى، و خود خزينه دار اوئى.

نظم

  • بآدم ايكه هستى پور و فرزندمباش از بهر زر اين قدر در بند
  • بگيتى هر چه زركان گرد كردىز بخل امساك كردى و نخوردى
  • چو افعى روز و شب در گرد آنىبدان گنجور آن بر ديگرانى
  • چو ضعفت در بدن ره كرد احداثشوى در گور و گيرند از تو ورّاث
  • پس آن بهتر كه رو در بخشش آرىبسود خويشتن تخمى بكارى
  • كه چون راه فنا و مرگ گيرىز كشت خويش بهر و برگ گيرى

( شرج نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص 211)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رزق حلال

رزق حلال

امام صادق (ع) قرمودند: «ترک یک لقمه‌ حرام‌ نزد خدا، محبوب تر است از هزار رکعت نماز مستحبی.» (بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، ج‌90، ص373)
نفاق

نفاق

امیرالمؤمنین علی (ع):«از نفاق دوری کن، به درستی که فرد دو رو نزد خداوند متعال دارای جایگاه و منزلت نیست.» (شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم، ج‌2، ص304)
عفت در کلام امیرالمومنین(ع)

عفت در کلام امیرالمومنین(ع)

حضرت علی(ع) فرمودند: «هرکس اعضا و جوارح خویش را از حرام بازدارد، اخلاقش نیکو می گردد.» (شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم، ج‌5، ص432).
دوری از موضع تهمت

دوری از موضع تهمت

امام صادق (ع) فرمودند: هرگاه مؤمن به برادر [دینی] خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می‌رود، هم چنان که نمک در آب، ذوب می‌شود. (مشکاةالأنوار فی غررالأخبار، طبرسی، علی بن حسن، ص319)
قناعت

قناعت

حضرت علی (ع) فرمودند: «به جستجوی بی‌نیازی برخاستم، آن را جز در قناعت نیافتم؛ همواره قناعت کنید، تا بی‌نیاز باشید.» (جامع الأخبار (للشعیری)، محمد بن محمد،ص123)

پر بازدیدترین ها

«وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد» (بقره/207)

«وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد» (بقره/207)

«افرادی هستند (امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام)) که جان خویش را با خداوند معامله می‌کند به خاطر به دست آوردن رضایت او، و خداست که نسبت به بندگانش مهربان است».
قال المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف): «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ»

قال المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف): «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ»

حضرت مهدی (علیه السلام) فرمود: «الگو و اسوه‌ی‌ نیکوی من دختر فرستاده خدا (فاطمه زهرا «سلام الله علیها») است»
عن فاطمة الزهرا (سلام الله علیها): «لقد قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی»

عن فاطمة الزهرا (سلام الله علیها): «لقد قال رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) مثل الامام مثل الکعبة اِذْ تُؤْتی ولا تأتی»

حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «همانا رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمود: مثل امام، چونان کعبه است که بر گردش می‌چرخند و او بر گرد چیزی نمی‌چرخد».(بحارالانوار، ج 36، ص 353)
No image

امام حسین (ع): «الناسُ عبیدُ الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه مادرَّت معایشُهم فاذا مُحَّصوا بالبلاء قَلَّ الدَیّانون»

«مردم بندۀ دنیایند و دین بر زبانشان می‌چرخد و تا وقتی زندگی‌هاشان بر محور دین بگردد، در پی آنند، امّا وقتی به وسیلۀ «بلا» آزموده شوند، دینداران اندک می‌شوند.»
عن فاطمة الزهرا (سلام الله علیها): «حُبّب اِلَیَّ مِنْ دنیاکُم ثلاثُ: تلاوة کتاب الله والنّظر فی وجه رسول الله والانفاق فی سبیل الله»

عن فاطمة الزهرا (سلام الله علیها): «حُبّب اِلَیَّ مِنْ دنیاکُم ثلاثُ: تلاوة کتاب الله والنّظر فی وجه رسول الله والانفاق فی سبیل الله»

حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «سه چیز از دنیای شما محبوب من گشته است: تلاوت کتاب خدا، نگاه به صورت رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و انفاق در راه خدا» (وقایع الایام- ص 295)
Powered by TayaCMS