بعد از ظهر یک روز جمعه | نقدی بر برنامه آن سو

نویسنده: محسن کسایی
یک بعد ازظهر کسل کننده جمعه وقتی که چندین شبکه سراسری و استانی تلویزیون برنامه ای برای دیدن نداشت و از بالا و پائین کردن شبکه ها خسته شده بودم به برنامه ای در حال پخش از شبکه مستند برخوردم برنامه ای که درباره یک فیلم مستند راجع به یک عکاس جنگ صحبت می کرد .یک مستند پرتره درباره بزرگترین و معروفترین عکاس جنگ فیلمی که به گفته کارشناس الگوی مستند عکاس جنگ اثر کریستین فری بود. مجذوب این برنامه شدم برنامه ای به نام آنسو.
آنسو هر جمعه از شبکه مستند پخش می شود بهترین مستندهای جهان را در قالب یک برنامه تلویزیونی نمایش می دهد و در باره آن گفتگو می کند قطعا جزء بهترین برنامه های سیمای ملی است.
این برنامه تیتراژ ندارد و عوامل وتولید کنندگان آن معلوم نیست اما هرروز بینندگان بیشتری را به خود  جذب می کند کسانی که علاقه مند یا فعال در این حوزه هستند این برنامه را می شناسند  آنسو در انتخاب مستند های خود برای نمایش دقت و وسواس خاصی دارد که با دیدین چند برنامه از آن شما هم این مسئله را تصدیق خواهید کرد اگرجستجویی در باب بهترین مستندهای جهان انجام داده باشید و با نام چند تا از آنها آشنا باشید تعداد زیادی از آنها را در این برنامه خواهید دید .
روند اجرای برنامه با سایر برنامه های از این دست تفاوت دارد این برنامه مجری ندارد و صدای او را گاهی از لحظات در پرسش از کارشناس می شنویم . صدایی که برای من آشناست صدای حمیدی مقدم که تجربه ساخت برنامه ای موفق درباره سینمای مستند به نام مستند چهار را در کارنامه خود دارد صدای اوبه همان سبک که در مستندها می بینیم گاهی شنیده می شود و در مقابل کارشناسی که نه برای نقد سبک وسیاق وتکنیک کارگردان وهنر فیلمساز به برنامه دعوت شده اند که اغلب بر اساس داستان و موضوع مستند انتخاب می شونددر واقع  میزبان این برنامه هستند و کار مجری را به نوعی نیز انجام می دهند واین روش وسبک پرداخت نوینی را در برنامه های سیما شروع کرده است .
نریشن در این برنامه کارکرد گفتار در یک فیلم مستند را دارد اطلاعات لازم درباره کارگردان، نوع فیلم، زندگی شخصی و معرفی سایر آثار او را بر عهده دارد و در بخشهای دیگرآموزشی هم در باره ساختار یک مستند ارائه    می دهد که کارگردان آنسو به درستی از تکرار و دو تکه کردن این اطلاعات که در انواع دیگر این دست برنامه ها قسمتی از آن برعهده کارشناس است خوداری کرده و کارشناس در این برنامه درباره دغدغه و ایده فیلم که فیلمساز  به آن پرداخته بیشتر صحبت می کند که باعث بهتر مطرح شدن موضوع فیلم وادامه سئوال کارگردان آن فیلم مستند برای مخاطب می شود و اهمیت موضوع را برای او روشن می کند.
در این برنامه انواع مستند درباره موضوعات مختلف را می توان دید فیلمهای سیاسی پرتره محیط زیست و اجتماعی  و کارگردان آنسو خود را محدود به سبک یا ژانر خاصی نکرده واین امر باعث جذب حد اکثر مخاطبین علاقه مند به موضاعات مختلف در فیلم مستند را می شود وبرای کسانی که به صورت تجربی مستند می سازند نیز راهگشا و آموزنده است گر چه گاهی چند فیلم مستند درباره موضوع خاص نمایش داده شده که البته بازهم از جذابیت آن نکاسته است مثلا موضوع محیط زیست  و شاخه های گوناگون آن که بهترین کارها در این زمینه بوده است که در این برنامه به نمایش در آمده است که می توانم بگویم که بعد از دیدن آنها تاثیری در ذهن من گذاشته که شاید دهها فیلم داستانی نتواند این کار را انجام دهد .
در طراحی دکور نیز دقت شده و همراهی کردن نورهای مناسب عمق خاصی را در فضای آن ایجاد می کند و آن را با سایر برنامه های گفتگو محور یا کارشناسی متمایز می کند عمق میدان تصویر نیز نزدیک به سبک گرفتن مصاحبه در فیلمهای مستند است . حرکات دوربین بجا استفاده شده نوع قاب بندی کاملا با برنامه های استودیو متفات است که گویی تصویربرداران تصویر بردار یک فیلم مستند است  .
در تدوین برنامه استفاده از نماهایی که کارشناس در حال آماده شدن برای گفتگو است که معمولا این نماها را دربین فیلمهای مستند می بینیم که به درستی از آنها استفاده شده و از همان ابتدا فضای خشک و کارشناس های پر حرف و خسته کننده کلمات و اصطلاحات فنی که شاید به کار کسی نیاید را کنار می گذارد و فضا را صمیمی تر می کند وقتی که کارشناس می گوید : پیراهنم خوبه اگر نیست بگو عوضش کنم ، شروع کنیم ، چی باید بگم ،
نماهایی که شاید در یک برنامه معمولی حذف شوند ولی در یک برنامه درباره مستند نه و با دیدن این نماها شما تفاوت با دیگر برنامه ها را حس می کنید  و کارشناس برایتان دوست داشتنی تر می شود .
آنسو از معدود برنامه های جذاب و دیدنی سیما است که از وقتی برای دیدنش می گذاری پشیمان نمی شوی
وقتی که صدای ناصر طهماسب را برروی وله های زیبا وتصاویر انتخاب شده از بهترین مستند های جهان را می شنوی دیگر شک نمی کنی و از انتخاب خود برای دیدن این برنامه خوشنود می شوی .
شاید نمایش این برنامه از شبکه های سراسری و به قول معروف آنالوگ به مخاطبین آن می افزود اما نمایش در یک شبکه تخصصی کار عاقلانه ای است اما جای خالی  برنامه ها برای جذب مخاطب و آشتی با دنیای مستند
هنوز احساس می شود و البته این شروع راهی است برای علاقه مندکردن مخاطبین بیشتر به فیلمهای مستند از جمله برنامه های که هنوز درباره آن کار نشده تاریخ مستند سازی در جهان است که از مسائل مهم هر رشته هنری تاریخ پیدایش و روند رشد آن تا به امروز است ویا تاریخ سینمای مستند ایران ونمایش آثار مستند سازان بزرگ ایران که البته شبکه های ماهوارهای بازهم از ما پیشی گرفته اند وآثار بزرگانی چون کامران شیردل عباس کیا رستمی منوچهر طیاب محمد رضا اصلانی و دیگر بزرگان رابه نمایش گذاشته اند کسانی که هنوز مستند های آنها جزء بهترین کارها در طول تاریخ مستند سازی در ایران به شمار می رود و براحتی در دسترس همگان نیست که امیدوارم به زودی این اتفاق بیفتد.
آن سو را هر جمعه از شبکه مستند می بینم و به شما هم توصیه می کنم که دیدن آن را از دست ندهید چون فیلمهایی که در این برنامه نمایش داده می شود به راحتی درشبکه های اینتر نتی و فروشگاهای فروش فیلم پیدا نمی شود و اگر هم پیدا کنید مجبورید بدون زیرنویس و با زبان اصلی آنها را ببینید .پس دیدن این برنامه را از دست ندهید و به آنسوی زندگی نگاه کنیم .