شاخص های اخلاقی در افزایش رزق و روزی

پرسش: براساس آموزه‌های اسلام چه شاخص‌هایی در افزایش رزق و روزی انسان مؤثر است؟ لطفاً به نحو اجمال توضیح دهید.

حیطه‌های موثر اخلاق خوب در افزایش رزق و روزی

1- همدلی اهل خانه

خانواده‌ای که در آن رحمت و رافت حاکم باشد، زمینه بارش رحمت الهی را برخود هموار می‌کنند. مصداقی از رحمت خداوند، توسعه رزق خانواده است.

امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرمایند: «به هر خانواده‌ای که سهم آنان از رفق و همدلی هدیه شده باشد (با یکدیگر با رفق و ملایمت رفتار کنید) خداوند حتما رزق آنان را افزایش خواهد داد.

در تقدیر معیشت همدلی بهتر از ثروت زیاد است. با رفق (درزندگی) هیچ کمبودی وجود ندارد و با اسراف و ولخرجی، هیچ چیزی باقی نمی‌ماند. خداوند رفیق خوبی است و رفق را دوست دارد. (الکافی، ج2، ص119)

2- خوش رفتاری با همسایه‌ها

تاثیر همدلی، ملایمت و خوش رفتاری در جلب و افزایش روزی، محدود به دیوارهای خانه و اهل خانه نیست، بلکه خوش رفتاری با همسایه‌ها و اهل محل نیز عاملی موثر برای افزایش روزی است. امام صادق(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: «خوش رفتاری با همسایه، موجب افزایش روزی است» (همان، ص666)

3- ارتباط با خویشاوندان

ارتباط با بستگان و مشارکت در غم و شادی آنان و مطلع شدن از احوال و روزگارشان ثمرات و برکات مادی و معنوی فراوانی در پی دارد که از جمله برکات مادی آن، افزایش رزق و روزی است. امام صادق(ع) در این خصوص می‌فرمایند: «ارتباط با خویشاوندان باعث نیکی اخلاق، پاکیزگی روح، افزایش رزق و تأخیر در مرگ او می‌شود.» (همان، ص151)

امام باقر(ع) نیز برکات ارتباط با خویشان و بستگان را، پاکیزه شدن اعمال، دفع بلا، رشد ثروت، طول عمر، وسعت رزق و محبوبیت در بین خانواده معرفی کردند. (همان)

پیامبر اعظم(ص) در این زمینه فرمودند: «هر کس دوست دارد که خداوند عمر او را دراز و رزق او را زیاد کند، پس با خویشان و بستگان خود رابطه داشته باشد» (همان، ص156) همچنین آن حضرت می‌فرمایند: «صله رحم تزید فی العمر و تنفی الفقر» صله رحم موجبات ازدیاد عمر و از بین رفتن فقر را فراهم می‌آورد. (بحارالانوار، ج74، ص103)

4- خوش رفتاری با مردم

مهربانی و خوش رفتاری با خلق خدا، زمینه ساز مهربانی و لطف خداوند نسبت به افزایش رزق و روزی انسان است. گام اول خوش رفتاری، آزار ندادن مردم است. از دیدگاه امام صادق(ع) یکی از عوامل افزایش رزق و روزی همین نکته است: «ترک آزار مردم و جار و جنجال، روزی را افزایش می‌دهد» (توحید صدوق، ص460)

در گام بعدی، باید خوش رفتاری را به جای بدرفتاری و نیکی را به جای بدی نهاد. بخشی از پاداش مادی نیکی به مردم، رفع فقر از زندگی و زیاد شدن رزق آدمی است. امام باقر(ع) می‌فرماید: «البرو صدقه السر، ینقیان الفقر» نیکی به مردم و صدقه پنهانی فقر را از بین می‌برند. (بحارالانوار، ص47، ص18)

همچنین امام کاظم(ع) در نصیحتی به هشام ابن حکم در مورد اثرات مادی رفق و نیکی و خوش اخلاقی می‌فرمایند: «بر تو باد که با دیگران، با رفق و ملایمت رفتار کنی، چرا که رفق، مبارک و بابرکت، و تندخویی شوم و ناپسند است. رفق، نیکی و خوش اخلاقی با دیگران، شهرها را آباد و رزق‌ها را افزون می‌کند.» (شرح رساله حقوق امام سجاد(ع)، ص464) حاصل آنکه خوش رفتاری در بین خانواده، با همسایگان، بستگان و سایر مردم، علاوه بر اثرات معنوی و نزدیک شدن به قله‌های کمال، در زندگی مادی نیز اثربخش است و یکی از آثار آن، افزایش درآمد و بهره وری از آن و بهبود وضع معیشتی انسان است.