دانستنیهای حقوقی؛
تقریباً همه روزه شاهد صدور قطعنامه‌هایی از سوی سازمانهای بینالمللی هستیم، به گونه‌ای که قسمت مهمّی از حقوق بین‌الملل را تشکیل می‌دهند، حال سؤالی که مطرح است این است که آیا این سازمانها اصولاً صلاحیت صدور قطعنامه و یا به عبارتی صلاحیت تقنینی دارند یا نه؟
تقریباً همه روزه شاهد صدور قطعنامه‌هایی از سوی سازمانهای بینالمللی هستیم،به گونه‌ای که قسمت مهمّی از حقوق بین‌الملل را تشکیل می‌دهند، حال سؤالی که مطرح است این است که آیا این سازمانها اصولاً صلاحیت صدور قطعنامه و یا به عبارتی صلاحیت تقنینی دارند یا نه؟ و اینکه آیا این قطعنامه‌ها اعتبار دارند یا نه؟ با توجه به اینکه سازمانهای بینالمللی نقش به سزایی را در تنظیم روابط بین المللی ایفاء می‌کنند، برای این منظور نیازمند به اختیارات و صلاحیت تقنینی هستند البته که این صلاحیت در حدود وظایف آن سازمانها میباشد.
به گزارش «تابناک» بررسی اعتبار قطعنامه‌ها از این جهت حائز اهمیت میباشد که، سازمانهای بین المللی، به لحاظ دائمی بودن فعالیت خود، اقدام به وضع یک سری قواعد کلی می‌کنند و یا قطعنامه‌هایی را در مسائل مختلف صادر می‌کنند. صلاحیت تقنینی سازمانها دارای فوایدی است ولی از جهت مبانی و قواعد حقوق بین‌الملل، تصمیمات این سازمانها الزامآور نیست، چرا که با تصویب اکثریت دولتها انجام می‌پذیرد، و در این میان اقلیت قابل ملاحظه‌ایموافق آن تصمیمات و قطعنامه‌ها نیستند بنابراین نمیتوان گفت که همه قطعنامههای بینالمللی برای همه دولتها الزامآور است.
البته اهمیت و تأثیر این قطعنامه‌ها را در حقوق بین‌الملل نمیتوان نادیده گرفت، مخصوصاً بعضی از تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل، که تحت عنوان اعلامیه صادر می‌شود یا تصمیمات شورای امنیت، بنابراین آنچه که مسلم است این است که قطعنامههای سازمانهای بینالمللی دارای اعتبار واحد نیستند و نمیتوان یک حکم کلی درمورد آن‌ها جاری ساخت و باید انواع آن و ارزش حقوقی هر یک را جداگانه بررسی کرد. البته تلاش‌هایی برای یکنواخت کردن اعتبار قطعنامههای سازمانهای بینالمللی شده است ولی همه آن‌ها بی نتیجه مانده‌اند برای مثال میتوان به پیشنهاد دولت فیلیپین در کنفرانس سانفرانسیسکو اشاره کرد که در آن دولت فیلیپین خواستار آن شد که تصمیمات مجمع عمومی سازمان، با اکثریت آراء تصویب شود و در حکم قواعد حقوق الزامآور تلقی شوند.
انواع قطعنامههای سازمان ملل:
1- قطعنامههای داخلی سازمان ملل:
قطعنامههای داخلی سازمان ملل برای تنظیم روابط بین ارکان مختلف سازمان ملل است و معمولاً برای تصویب بودجه سازمان و ایجاد ارکان فرعی، و انتخاب اعضای ارکان سازمان و انتخاب دبیر کل و امور داخلی سازمان میباشد. این قطعنامه‌ها در حدود مقررات داخلی سازمان الزامآور می‌باشند.
2- قطعنامههای مربوط به حفظ صلح و امنیت بینالمللی:
بخشهای زیادی از قطعنامههای سازمان ملل متحد، مربوط به حفظ صلح و امنیت بینالمللی است، طبق ماده 25 منشور، اعضای ملل متحد موافقت می‌کند که تصمیم‌های شورای امنیت را بر طبق این منشور قبول و اجرا کنند. طبق این ماده، اعضای سازمان ملل، خواه ناخواه ملزم به اجرای تصمیمات شورا، در این بخش هستند بنابراین این نوع از قطعنامههای دارای اعتبار بینالمللی و لازم الأجرا می‌باشند.
3- قطعنامههای اعلامی:
قطعنامه‌هایی که حاوی اصول و مبانی بوده و با هدف تأیید قواعد موجود بینالمللی به وجود می‌آیند تا این که یک سری قواعدی را وضع کنند. منظور از این اعلامیه‌ها فقط تبیین و روشن کردن محتوای قواعد عرفی و قراردادی است. از جمله مهم‌ترین قطعنامههای اعلامی میتوان به قطعنامههای زیر اشاره کرد:
-اعلامیه جهانی حقوق بشر (قطعنامه 217 الف (3) مصوب 10 دسامبر 1948)
-اعلامیه حقوق کودک (قطعنامه 1386 (14) مصوب 20 دسامبر 1959)
اعلامیه‌های فوق به عنوان قطعنامههای اعلامی، به عنوان عنصری از حقوق موضوعه که بتواند در حقوق داخلی کشورها اعمال شود، مورد پذیرش دولتها واقع نشده است. بنابراین میتوان گفت که قطعنامههای صادره از سوی سازمان ملل در بخشهای مربوط به حفظ صلح و امنیت بینالمللی الزامآور میباشد.
سایت تابناک
تاریخ انتشار: 29 مرداد ماه 1397