تأثير زمان و مكان در بخشش گناهان

برگرفته از: فارس

يکي از سؤالاتي که در ماه رمضان مطرح مي شود اين است که آيا مرگ انسان در زمان خاص مثلاً در ماه رمضان تأثيري در بخشش يا عذاب انسان دارد؟ مرکز مطالعات و پاسخگويي به شبهات حوزه علميه قم در اين رابطه اين گونه پاسخ مي دهد:

بر اساس بيان قرآن کريم که فرموده است «فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ/وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ»(1)، پس هر کس که هم وزن ذره اي نيکي کند نتيجه آن را مي بيند و هر کسي ذره اي بدي کند، نتيجه آن را خواهد ديد. با اين وصف، هر کس و هر انسان با اعمال خود مهمان سفره خويش است که در دنيا آن را براي خود آماده کرده است.

در مرحله دوم، گرچه زمان مقدس و يا مکان مقدس، علت تامّه نيست و ناجي و نجات دهنده نيست، يعني هر کسي را با هر عملي و با هر عقيده اي که داشته باشد، در مکان مقدس دفن کند و يا در زمان مقدس بميرد، موجب رفع کل عذاب آن نيست، اما براي فرد مؤمن، گرچه ممکن است تمام و کمال موجب رفع عذاب نشود، امّا خالي از عنايات و برکات الهي نيست.

چنانکه پيامبراکرم(ص) سفارش کرده است که براي مؤمن، مردن و دفن کردن در حرم خدا (کعبه) و حرم رسول او (مدينه) برکاتي دارد(2) و هم آمده است: کساني که در اطراف کعبه دفن شده و مؤمن به خدا و رسولش بوده، روز قيامت، کعبه شفيع آنها مي شود. (3)

قطب راوندي در کتاب «دعوات» از اميرالمؤمنين(ع) نقل مي کند که پيامبر اکرم(ص) فرمود: هنگامي که موسي(ع) از دريا گذشت و آب ها قطع شد، حضرت موسي(ع) استخوان هايي از بني آدم آنجا يافت، گفت: خدايا اينها را چکار کنم؟ خداوند در پاسخ فرمود: اي موسي آنها را حمل کن به سوي قبر يوسف، موسي(ع) آنها را به کنار قبر يوسف برده دفن کردند.(4)

همچنين حضرت يوسف(ع) جنازه حضرت يعقوب(ع) را در صندوقي گذاشت و آن را به سوي بيت المقدس فرستاد.(5) از اين روايات استفاده مي شود که مکان مقدس، براي دفن مؤمن خالي از برکات نيست، براي اينکه ارواح انسان ها از عالم برزخ به سوي خانواده و از جمله به محل دفن خود بر مي گردند و با آن محل در ارتباطند، هرگاه مؤمني در کنار جوار يکي از پيامبران الهي و يا ائمه معصومين(ع) دفن شود، معلوم است که برکات ايشان بر آنان نيز تأثير کرده، موجب رفع عذاب و تخفيف مي شود.

درباره زمان و روز خاص نيز برخي از روايات اشاره دارد که مردن در آن زمان موجب تخفيف عذاب بعد از مردن مي شود، از آن جمله درباره مردن در روز جمعه، چنين روايت شده است، ابان بن تغلب از امام صادق(ع) نقل کرده است: «من مات ما بين زوال الشمس من يوم الخميس الي زوال الشمس من يوم الجمعه اعاذه الله من ضغطة القبر»، کسي که ما بين ظهر روز پنج شنبه تا ظهر روز جمعه بميرد، خداوند او را از عذاب قبر نجات مي دهد.(6)

در باب تقدس زمان، رسول اکرم(ص) فرموده است: «انّ لربّکم في ايام دهرکم نفحات».(7) خداوند سبحان در بعضي از ايام کرامات و برکاتي قرار داده است، از اين بيان نيز به خوبي استفاده مي شود که برخي از زمان ها، کرامت هاي ويژه اي دارد و برکات خاصي نصيب انسان مي شود، از اينکه امام صادق(ع) فرموده است، روز جمعه باعث تخفيف عذاب قبر مي شود، شايد يکي از روزهايي که برکات الهي در آن است، روز جمعه باشد، لذا تأکيد در ذکر، دعا و غسل در آن روز شده است.

ماه مبارک رمضان شايد قدر متيقن اين ايام باشد که نسيم هاي ويژه خداوند در آن ظهور يابد. چون رسول خاتم(ص) در خطبه روز جمعه ماه شعبان فرمود: ماه رحمت، ماه برکت، ماه مغفرت و...به سوي شما روي کرده است، بنابراين، اگر انسان مؤمن در اين ماه از دنيا برود، بر اساس برکات ويژه اي که دارد، معلوم است که موجب تخفيف و يا رفع عذاب مي شود، چنانکه در فضيلت ماه رمضان وارد شده است که در هر شب، خداوند هزارها انسان گناهکار را از عذاب نجات مي دهد.(8) با اين وصف، اگر انسان مؤمن در يکي از شب ها و روزهاي آن ماه از دنيا برود اميد زياد است که شامل رحمت خاص خداوند شود.

در نتيجه، چنانکه اشاره شد، در مرحله اول هر انسان درگير اعمال خود است، در ثاني، گر چه رابطه خاص ميان زمان و مردن نيست که به طور مطلق، زمان خاص و مقدس موجب رفع عذاب و يا تخفيف باشد، از اينکه خداوند به بعضي از مکان ها قداست خاصي داده است، براي بعضي از زمان ها نيز چنين است. بنابراين، طبق روايت پيامبر اکرم(ص) که در روزگار شما خداوند در بعضي از روزها، نسيم ها و برکاتي دارد، احتمال زياد آن است که همزمان شدن مرگ انسان در آن زمان ها موجب تخفيف عذاب و بخشش گناهان شود، چنانکه در روز جمعه موجب تخفيف مي شود.

____________

    پی نوشت ها:

1. زلزال : 7-8.
2. ميرزا حسين نوري طبرسي، مستدرک الوسايل، بيروت، مؤسسه آل البيت، ج2، باب 13 و ج1، ص308.
3. همان، ص309، ح4.
4. همان، ص314، ح16.
5. همان، ح17.
6. شيخ صدوق، ثواب الاعمال، ترجمه غفاري، علي اکبر، تهران، کتابفروشي صدوق، ص433.
7. بحارالانوار،ج7، ص221
8. شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، اعمال ماه مبارک رمضان و شب هاي قدر.

        روزنامه كيهان، شماره 21655 به تاريخ 3/4/96، صفحه 8 (معارف)