28 فروردین 1396, 6:52
يكي از مباحث بسيار مهم در مسائل اجتماعي، ميزان و نحوه ارتباط انسان‌ها و به عبارتي، دوستي‌ها و روابط دوستانه با يكديگر است. انسان از انتخاب دوست ناگزير است و محتاج به دوست. نكته مهم در اين ميان، تأثير بسيار زياد دوست بر شخصيت انسان است كه در آيات قرآن كريم و روايات معصومان عليهم‌السلام، به اين موضوع اشاره شده است. در سوره فرقان خداوند حال برخي ظالمان را اينگونه بيان ميدارد: (روز قيامت) روزي است كه ميبيني ظالم (از شدت حسرت) دست خود را مي‌گزد و (ميگويد: اي‌كاش با فلان شخص دوست نميشدم!) اميرالمؤمنان(ع) ميفرمايد: كسي كه شخصيت او بر شما مشتبه شد و از دين او اطلاعي نداشتيد، به دوستانش نگاه كنيد؛ اگر آنان از اهل دين خدايند، پس آن شخص نيز بر دين خداست، ولي اگر دوستان وي بر غير دين خدا بودند پس بدانيد كه او نيز هيچ بهرهاي از دين خدا ندارد. مترادف واژه دوست، در قرآن كلماتي مثل صديق، خليل، خلطاء، ودّ، ولي، اخوه آمده است. قرآن مجيد در يك قانون كلي همه مؤمنين را با هم دوست و برادر مي‌داند و انتظار دارد، نگاه مؤمنين به همديگر از همين منظر باشد. «إِنّما الْمومِنُون إِخْوه» پس با توجه به اين آيه همه مؤمنين با همديگر دوست و برادر هستند و بايد براي پيشرفت در امور دنيوي و اخروي خود كمك حال همديگر باشند و اگر در انتخاب دوست دقت نكنيم، موجب افسوس در روز قيامت مي‌شود. در قرآن از قول دوزخيان آمده: اي واي بر من، كاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نكرده بودم! صحنه قيامت، صحنه ندامت و پشيماني است و يكي از موارد حسرت خوردن انسان‌ها در آن روز، تأسف بر انتخاب رفيق بد است، كه او را از راه راست منحرف كرده است. بدون شك عامل سازنده شخصيت انسان ـ بعد از اراده و خواست و تصميم او ـ امور مختلفي است كه مهم‌ترين آنها همنشين و دوست و معاشر است، چرا كه انسان خواه ناخواه تأثيرپذير است و بخش مهمي‌از افكار و صفات اخلاقي خود را از طريق دوستانش مي‌گيرد. در آيه‌اي ديگر از قرآن مجيد به يكي از حالات دوستان بد و صفات زشتي كه دارند، پرداخته مي‌شود و اينكه فقط مومنين مي‌توانند براي شما دوستان خوبي باشند. تبديل شدن دوستي‌هايي كه بر پايه گناه و فساد باشد به عداوت، در آن روز طبيعي است، چرا كه هر كدام از آنها ديگري را عامل بدبختي و بيچارگي خود مي‌شمرد و تنها انسان‌هاي با تقوا هستند كه پيوند دوستي آنها هم در زندگي دنيا و هم در سراي آخرت موجب بركت است و اين به خاطر آن است كه محور دوستي آنان خداوند متعال است، نتايج پربار اين دوستي‌ها در قيامت آشكارتر مي‌شود. بسياري از دوستان و افرادي كه با هم سر و كار دارند به يكديگر ستم مي‌كنند، مگر كساني كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‌اند، اما عده آنان كم است. آري آنها كه در معاشرت و دوستي حق ديگران را به طور كامل رعايت كنند و كمترين تعدي بر دوستان خود روا ندارند، كم هستند، تنها كساني مي‌توانند حق دوستان و آشنايان را به‌طور كاملا عادلانه ادا كنند كه از سرمايه ايمان و عمل صالح بهره كافي داشته باشند. آيه ديگر در رابطه با دوست، توصيفي از صحنه‌هاي قيامت است كه نشانگر حال دوستان در آن روز است. دوستان در آن روز دشمن يكديگرند، مگر پرهيزگاران. بله تبديل شدن دوستي‌هايي كه بر پايه گناه و فساد باشد به عداوت، در آن روز طبيعي است، چرا كه هر كدام از آنها ديگري را عامل بدبختي و بيچارگي خود مي‌شمرد و تنها انسان‌هاي با تقوا هستند كه پيوند دوستي آنها هم در زندگي دنيا و هم در سراي آخرت موجب بركت است و اين به خاطر آن است كه محور دوستي آنان خداوند متعال است، نتايج پربار اين دوستي‌ها در قيامت آشكارتر مي‌شود. آيه بعد باز نشانگر يك قانون كلي است، كه مومنين در هيچ زمان و حالي دشمنان خدا و رسول او را دوست خود قرار نمي‌دهند. هيچ قومي‌را كه ايمان به خدا و روز رستاخيز دارند نمي‌يابي كه با دشمنان خدا و رسولش دوستي كنند. آري در يك دل دو محبت متضاد نمي‌گنجد و با ايمان واقعي كسي است كه با دوستاني رفاقت مي‌كند كه در خط خدا و رسول او باشند.
اي كساني كه ايمان آوردهايد! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگيريد. شما به آنان اظهار محبت ميكنيد؛ در حالي كه آنها به آنچه از حق براي شما آمده، كافر شدهاند.
اي كساني كه ايمان آوردهايد! افرادي كه آيين شما را به باد استهزا و بازي مي‌گيرند ـ از اهل كتاب و مشركان ـ ولي خود انتخاب نكنيد… آنها هنگامي كه (اذان ميگوييد و مردم را) به نماز فراميخوانيد، آن را به مسخره و بازي مي‌گيرند.
اي كساني كه ايمان آوردهايد! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهيزيد و با صادقان باشيد.
اگر انسان قصد دوستي با كسي را دارد، بايد ببيند كه آيا طرف مقابل هم متمايل به اين دوستي است يا نه؟ آل‌عمران/ 119؛ شما كساني هستيد كه آنها را دوست ميداريد، اما آنها شما را دوست ندارند. آري، اگر دوستي يك‌طرفه باشد، باعث ذلت و خواري مي شود و هرگز براي انسان سودمند نخواهد بود. آنها كه در معاشرت و دوستي حق ديگران را به طور كامل رعايت كنند و كمترين تعدي بر دوستان خود روا ندارند، كم هستند، تنها كساني مي‌توانند، حق دوستان و آشنايان را به‌طور كاملاً عادلانه ادا كنند كه از سرمايه ايمان و عمل صالح بهره كافي داشته باشند.
آل‌عمران/ 119؛ و هنگامي كه شما را ملاقات مي‌كنند، (به دروغ) ميگويند: ايمان آوردهايم، اما هنگامي كه تنها ميشوند، از شدتِ خشم بر شما، سر انگشتان خود را به دندان ميگزند.
آل‌عمران/118؛ اي كساني كه ايمان آوردهايد! محرم اسراري از غير خود، انتخاب نكنيد؛ آنها از هرگونه شر و فسادي درباره شما كوتاهي نميكنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشيد.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان