کلید واژه ها: ورع, تقواء , افضل اعمال , آثار اعمال, فلسفه وجوب عبادت .
اسامی معصومین: پیامبر صلی الله... , امام علی علیه السلام .
سخنران استاد فرحزاد
پیامبرخدا صلی الله... در خطبه شعبانیه درباره اعمال مهم ماه مبارک رمضان فرموده اند: اگر کسی در این ماه قرآن بخواند و یا نماز مستحبی بخواند برای او آزادی از آتش جهنم را خواهند نوشت. اگر کسی نماز واجب را در این ماه بخواند ثوابش 70 برابر بیشتر است. اگر کسی جلو غضبش را بگیرد خدا به او غضب نمی کند. سفارش کردند به یتیم های مردم محبت کنید تا مردم هم به یتیم های شما محبت می کنند. در پایان خطبه امیرالمؤمنین علی ابن ابی طالب علیه السلام بلند شدند و سوال کردند یا رسول الله در ماه مبارک رمضان چه عملی افضل و برتر از همه اعمال است؟ پیامبرخدا فرمودند: ورع و تقواء و پرهیزگاری از گناهان افضل و برتر از همه اعمال است. اولین قدم این است که انسان آتش های درون و اطرافش را خاموش بکند تا وقتی که انسان غرق در گناه است ثواب های او فایده ندارد، گل و گیاه را در باغی می کارند که در آتش و یا در حال آتش گرفتن نباشد. خدای متعال روزه را برای چه واجب کرده است؟ خداوند می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (البقرة : 183). اى اهل ايمان، روزه بر شما واجب گرديد چنان كه بر امم گذشته واجب شده بود، و اين دستور براى آن است كه پاك و پرهيزكار شويد. ایجاد صفات ورع و تقواء یعنی انسان بر نفسش مسلط بشود بر شیطان مسلط بشود. ورع و تقوا یعنی یک حالت باز دارنده در انسان که همانند ترمزدر وسایل نقلیه است. در وسایل نقلیه ترمز را ازآن ها بردارید در اولین برخورد تصادف می کند. ترمز حالت بازدارنده است که وقتی انسان به مانع و خطر رسید خودش را نگه می دارد. ما هم در درونمان باید یک ترمز و وسیله بازدارنده ای باشد که توسط آن زبانمان، چشممان، دستمان، پایمان ودیگر اعضاء بدنمان را کنترل کنیم.
ما روایات فراوانی داریم افرادی که ورع و تقوا ندارند روزه اشان نیز مقبول نیست. چه بسا که روزه می گیرند تشنگی و گرسنگی را تحمل می کنند ولی بهره گرفتن آن ها همان صدمه از عطش و گرسنگی است و هیچ فضیلت و قرب و کمالی نصیبشان نمی شود. در روایت داریم که خانمی در حال روزه به کنیزش فحاشی کرد حرف زشت زد. این خانم خدمت پیامبرخدا آمد، پیامبر فرمود: چرا روزه ات را باطل کردی؟ خوردی؟ این خانم گفت: خدا می داند که چیزی نخوردم. فرمود: تهوع کن تهوع کرد یک گوشتی بیرون افتاد فرمودند: این همان فحشی است که دادی در واقع روزه ات را باطل کردی، حقیقت فحش دادن خوردن روزه است. یا مثلاً پیامبر می فرماید: اگر در حال روزه غیبت مسلمانی را بکنی روزه ات باطل می شود، یعنی روزه دار واقعی نیستی. این حالت برزخی و صورت ملکوتی و باطنی اشخاص است که البته با چیزهای ظاهری دیده نمی شود، دید پیامبر و اولیاء خداست که این ها را می بیند. روزه نه تنها پرهیز از خوردن و آشامیدن است بلکه پرهیز از همه گناهان است. یعنی ما خودمان را عادت بدهیم حرف بد نزنیم، دروغ نگوییم، غیبت نکنیم، فحش ندهیم، تخلف نکنیم، رشوه ندهیم، رشوه نگیریم، ربا نخوریم که این ها پرهیز از آتش جهنم است، پرهیز از جهالت واز همه بدی هاست.
خدا روزه را سپر و سدی بین ما و آتش جهنم قرار داده، اگر روزه ای در انسان سازگاری نداشته باشد آن روزه واقعی نیست. همان طور که نماز انسان را باید از فحشاء ومنکر و بدی ها باز بدارد روزه و روزه دار واقعی باید در مقابل بدی ها، مانع و سدی جلوی خودش ایجاد بکند که از بدی ها فرار بکند و پرهیز کند. ما اگر بخواهیم یک حوضی را پر از آب کنیم اول باید روزنه های حوض و راه های خروجی آب را ببندیم تا آب در حوض جمع بشود یا اگر می خواهیم در انباری کالا بگذاریم باید راه های سرقتش را ببندیم والا اگر یک حوضی روزنه هایش باز باشد هر چه قدر آب بریزی از آن طرف بیرون می رود و یا اگر راه های سرقت و خروجی انبار را نبندیم هر چه قدر کالا در آنجا بگذارید بی نتیجه است و مورد سرقت قرار می گیرد. به قول مولانا:
- گر نه موش دزد در انبان ماستگـنـدم طاعات چـهل ساله کجاست
- اول ای جـان دفـع شـر موش کنبعد از آن در جمع گندم جوش کن
اگر موش، دزد، نفس عماره و شیطان ثواب های ما را از بین نمی برند پس این همه ثواب هایی که ما انجام می دهیم کجا می روند. اولین قدم در راه خدا این است که انسان موانع را بردارد حجاب ها را بردارد گناه نکند، معصیت نکند. اگر ما گناه و معصیت نکنیم یک «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ » (شیخ کلینی/ الكافي/ ج2/ ص : 80). فایده و اثر دارد یک «سُبْحَانَ اللَّهِ» فایده و اثر دارد. ما در روایت داریم اگر همه دنیا را در یک کفه ترازو بگذارند و «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ و سُبْحَانَ اللَّهِ» را یک کفه دیگرترازو بگذارند طرف «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ و سُبْحَانَ اللَّهِ» برتر و بالاتر است پایدار و باقی است و دنیا از بین رفته و فانی است. یک «سُبْحَانَ اللَّهِ» از ملک سلیمان افضل و برتر و بالاتر است.
آن روایت مشهوری که پیامبر خدا فرمودند: هر کس یک ذکر بگوید: «سُبْحَانَ اللَّهِ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ اللَّهُ أَكْبَرُ» (همان). خدا در بهشت یک درخت خواهد داد. یک نفر از منافقین گفت: اگر این طور باشد ما در بهشت خیلی درخت داریم؟ پیامبر فرمودند: درختی دارید اگر آتشی نفرستید که آن ها را نسوزاند. تقواء یعنی انسان موانع آتش افروزی و چیزهایی که آتش افروزی می کند مثل معصیت و گناه و آزار و ظلمی که باعث از بین بردن اعمال می شود از خودش دور بکند. اولین قدم ترک گناه است اگر انسان گناه نکند ولو دو رکعت هم نماز بخواند پیش خدا ثبت می شود و خیلی ارزشمند است.
فلسفه وجوب روزه و این همه عبادت ها این است که در ما سازندگی ایجاد کنند و ما را از آتش جهنم دور بکنند. خدای متعال می فرماید: «لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى» (البقرة : 264). نیکی ها و صدقات خودتان را با منت گذاشتن و اذیت کردن باطل نکنید. پس معلوم می شود بی تقوایی، اذیت، ظلم و فساد و امثال این ها باعث از بین رفتن اعمال می شوند. امیدواریم که خدای متعال به برکت گرفتن روزه ملکه تقوا و ملکه ورع را در ما ایجاد بکند و بین ما و آتش جهنم سپر و سدی قرار بدهد.
خدا را قسم می دهیم به حق محمد و آل محمد در شب های پایانی ماه مبارک رمضان قلب ما را از محبت خودش مملو کند و ما را با پیغمبر و آلش محشور بفرماید.