دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

امپریالیسم Imperialism

No image
امپریالیسم Imperialism

امپرياليسم، تسلط سياسي، تسلط اقتصادي، جوزف چيمبرلين، امپرياليسم فرهنگي

نویسنده : (تليخص)هیئت تحریریه سایت پژوه

امپریالیسم (Imperialism)


این واژه که از ریشۀ لاتینی ایمپریو (امپراتوری) گرفته شده، عنوانی است برای قدرت یا دولتی که بیرون از حوزۀ ملی خود، به تصرف سرزمین‌های دیگر بپردازد و مردم آن سرزمین‌ها را به زور، وادار به فرمانبرداری از خود کند و از منابع اقتصادی و مالی و انسانی آن‌ها به سود خود بهره‌برداری کند.

رواج دهندگان این اصطلاح، گروهی بودند به رهبری "جوزف چیمبرلین"، سیاستمدار استعمار خواهِ انگلیسی (1914-1836)، که هوادار گسترش امپراتوری انگلستان بودند و مخالف با سیاست تکیه بر توسعۀ اقتصادی داخلی، که هوادارانِ آن را به خواری «انگلیسی‌های کوچولو» می‌نامیدند.

هم‌ انگلیسی‌ها مهم امپریالیست‌های اروپایی ادعا کردند که هدفشان گسترش تمدن و رساندن دستاوردهای آن به مردمان دارای نژاد فرهنگ پست‌تر است، اما در بنیاد این احساس رسالت برای تمامی بشرّیت، ایمان به برتری نژادی، مادّی و فرهنگی نژادهای سفید وجود داشت.

امپریالیسم از اوائل قرن نوزدهم با لشکرکشی و تسلط چند کشور اروپایی مانند انگلستان و فرانسه و هلند و بلژیک و پرتغال و اسپانیا بر کشورهای آسیایی وآفریقایی و اقیانوسیه و آمریکای لاتین به صورت یک عامل مهم در گردش سیاست و اقتصاد جهان درآمد و در قرن بیستم تلاش گروه دیگری از کشورهای اروپایی و آسیایی مانند آلمان و ایتالیا و ژاپن برای دست یافتن بر سرزمین‌هایی که قبلاً تحت سلطه استعمارگران دیگر قرار گرفته بود جنگ‌های منطقه‌ای و سپس جنگ‌های اول و دوم جهانی را موجب شد.

"لنین"، امپریالیسم را آخرین مرحله انحصار سرمایه‌داری می‌داند و پدیده‌ امپریالیسم را نتیجه توسعه سرمایه‌داری و تسلط انحصارات بر سیستم حکومت کشورهای سرمایه‌داری و وادار ساختن این حکومت‌ها برای صدور سرمایه و در دست گرفتن بازارهای مصرف جهان می‌داند. در حالی که این اصطلاح بعدها نه فقط در مورد کشورهای سرمایه‌داری بلکه در مورد خود شوروی نیز که بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی را زیر سلطه خود گرفته بود، به کار گرفت.

اصطلاح امپریالیسم در مورد نفوذ معنوی و فرهنگی کشورهای امپریالیست بر کشورهای دیگر نیز به کار رفته که از آن با عنوان «امپریالیسم فرهنگی» یاد می‌کنند.

مقاله

نویسنده (تليخص)هیئت تحریریه سایت پژوه

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

پر بازدیدترین ها

Powered by TayaCMS