دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

مدیریت ریسک Risk management

No image
مدیریت ریسک Risk management

كلمات كليدي : مديريت ريسك، ريسك، مدير، سازمان، احتمال

نویسنده : راحله يوسفي

مدیریت‌ ریسک، فرایند شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسک‌های اتفاقی بالقوه‌ای است که شخصا پیشامدهای ممکن آن خسارت یا عدم تغییر در وضع موجود می‌باشد.[1]

آماده شدن برای پاسخ موفقیت‌آمیز به رویدادهای مثبت و منفی ماهیت مدیریت ریسک است.[2]

مدیریت ریسک شرح دانشی است که نزدیک به یک قرن پیش توسط هنری فایول به‌عنوان یکی از وظایف اصلی مدیریت تحت عنوان وظیفه ‌ایمنی در کتاب مدیریت عمومی و صنعتی وی مطرح گردید.[3]

ضرورت حفاظت از اموال و دارایی‌های ارزشمند سازمان‌ها در دنیای پیچیده و به‌سرعت در حال تغییر امروز روز‌به‌روز بر اهمیت این شاخه نوین مدیریتی می‌افزاید.[4]

«موضوع (این وظیفه ایمنی) از اموال و نیروی انسانی در مقابل تمام معضلات اجتماعی یا بلایای طبیعی است؛ که پیشرفت و یا حتی عمر شرکت را به مخاطره می‌اندازند. آن شمّ مدیریت بوده و مانند یک نگهبان عمل می‌کند دقیقا مانند پلیس یا ارتش در یک جامعه».

فراگیری ریسک

اکثر فعالیّت‌های انسانی در بردارنده مقداری ریسک و عدم اطمینان می‌باشد. خسارت بالقوه در یک موقعیت دربردارنده ریسک می‌تواند بر حسب اینکه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، روانی، فیزیکی یا قانونی یا ترکیبی از این‌ها، طبقه‌بندی گردند.[5]

رفتارهای ریسکی

افراد با توجه به رفتارهایی که در مواجهه با ریسک نشان می‌دهند. به سه دسته تقسیم می‌شوند:

الف) افراد ریسک‌پذیر؛ افرادی که گزینه‌هایی را انتخاب می نمایند که کسب در آمد بیشتر آن‌ها همراه با ریسک بالاتراست.

ب) افراد ریسک خنثی: این افراد محدوده‌ایی بین ریسک‌پذیری و ریسک‌گریزی را انتخاب می‌کنند.

ج) افراد ریسک گریز: این افراد گزینه‌هایی را انتخاب می‌کنند که درآمد ناشی از آن‌ها ریسک کمتری دارد.[6]

موقعیت‌‌های ریسک

موقعیت‌های دربردارنده ریسک ممکن است تحت عنوان واقعی (خالص) وسوداگرانه (برد و باخت) طبقه‌بندی شوند. ریسک واقعی هنگامی موجود است که احتمال زیان (خسارت) وجود داشته باشد. ریسک سوداگرانه هنگامی موجود است که علاوه بر شانس خسارت،شانس سود هم وجود داشته باشد.[7]

ریسک‌هایی که مدیران ریسک اداره یا کنترل می‌کنند

مدیرریسک به اکثر ریسک‌های واقعی-اگر چه نه به همه آن‌ها- می‌پردازد. مدیر ریسک به استثنای مواردی که ریسک‌های سوداگرانه وی را مواجه با ریسک‌های واقعی می‌کند،وقت صرف آن نمی‌کند.[8]

مدیریت ریسک آژانس‌های غیر انتفاعی یا آژانس‌های دولتی کارایی عملیاتی را افزایش می دهد همچنین عدم اطمینان و هزینه‌های آن را کاهش می‌دهد.[9]

شش گام در فرایند مدیریت ریسک

1- اولین گام تعریفی از اهدافی است که شرکت یا خانواده از فرایند مدیریت ریسک به دنبال آن‌هاست.

2- شناسایی ریسک‌ها

3- ارزیابی خسارات بالقوه در طول دوره برنامه ریزی شده.

4- انتخاب بهترین ترکیب از ابزارهایی که در مقابله با مشکلات ناشی از آن کاربرد دارند.

5- اجرای تصمیمات اتخاذ شده.

6- نتایج متخذ شده در پنج گام اول باید به منظور ارزیابی معقولیت آن‌ها نظارت گردد.[10]

در فرایند تصمیم گیری ممکن است گزینه های مختلفی پیش روی مدیر واحد قرار داشته باشد که مدیر باید با توجه به اهاف پیش روی بنگاه و نیز اطلاعات موجود در خصوص گزینه‌ها، گزینه یا گزینه‌های بهینه را انتخاب و مطلوبیتش را بیشینه نماید که این انتخاب زمانی دشوارتر می شود که مدیر بنگاه بخواهد در شرایط ریسک و عدم قطعیت تصمیم گیری نماید. با پیشرفت روش‌های برنامه‌ریزی در شرایط ریسک وعدم قطعیت مل‌های متعددی همانند برنامه‌ریزی تصادفی، برمامه‌ریزی ویای احتمالی، برنامه‌ریزی فازی، برنامه‌ریزی امکانی وغیره ارائه شده‌اند.[11]

اهداف مدیریت ریسک

رابرت مهرو باب هیجز معتقدند که فعالیت‌های مدیریت ریسک به سمت اهداف خاصی هدایت می‌شوند:

1- بقا: حفظ هزینه‌های زیر حدمعین

2- صرفه‌جویی

3- سطح قابل‌قبولی از نگرانی واضطراب

4- ثباتعایدات (درآمدها)

5- عدم توقف عملیات

6- رشد مداوم

7- مسئولیت اجتماعی یا سودمندبودن،محدودنمودن خسارات ره کارکنان

8- رعایت مقررات موضوعه خارجی[12]

اهداف مدیریت ریسک اهمیت مساوی ندارد و تعیین اولویت بین این اهداف یکی از مشکل ترین وظایف مدیریت ریسک می باشد.[13]

اهداف فوق باید با اهداف کلی سازمان همسو باشند اهداف کلی سازمان عبارتنداز:

1- سودآوری

2- سودمندبودن

3- ارضای علایق و ترجیحات شخصی مالکان و مدیران مسئول شرکت.[14]

فایول معتقد بود که فعالیت‌های مدیریت ریسک در شش وظیفه زیر طبقه‌بندی می‌

شوند.

1- فعالیت‌های فنی

2- فعالیت‌بازرگانی

3- فعالیت‌های مالی

4- فعالیت‌های ایمنی

5- فعالیت‌های حسابداری

6- فعالیت‌های مدیریتی[15]

بخش مدیریت ریسک پرسنل اندکی دارد و ساختار کوچک یک تا سه نفری آن معمولا دربردارنده مدیرریسک، معاون ویک منشی وساختار بزرگ آن علاوه بر موارد زکر شده یک مدیر کنترل خسارت و مدیر مزایای کارکنان را نیز شامل می‌شود.[16]

ابزارهای کنترل ریسک را نیز می توان به اختصار اینگونه بیان نمود:

اجتناب: یک راه کنترل اجتناب از دارایی، شخص یا فعالیتی است که دارای ریسک است.

کنترل خسارت: روش‌های کنترل خسارت از طریق کاستن از احتمال وقوع خسارت یا در صورت وقوع آن از طریق کاستن از شدت خسارت به مقابله با ریسک برمی‌خیزند.

پراکنده‌سازی: پراکنده سازی ریسک‌های منجر به خسارت شرکت به جای متمرکز کردن آن‌ها در یک نقطه جایی که همه آن‌ها ممکن است در وعرض یک خسارت مشابه قرار گیرند.

ترکیب: ترکیب نیز قابلیت پیش‌بینی تجربه خسارتی را از طریق افزایش تعداد واحدهای در معرض ریسک افزایش می دهد.

انتقال:آخرین ابزار که ممکن است به سه طریق صورت پذیرد، اول دارایی یا فعالیت در بردارنده ریسک ممکن است به شخص یا گروهی از اشخاص دیگر انتقال یابد.دوم :ریسک به جای دارایی یا فعالیت ممکن است انتقال یابد.

یک انتقال از طریق تامین مالی ، یک ریسک برای انتقال گیرنده خلق می‌کند. فسخ چنین قراردادی از طرف انتقال گیرنده می‌تواند مثال سوی از یک انتقال کنترل ریسک باشد.[17]

در انتها نظرکوتاهی به نقش ریسک در مالی اسلامی می اندازیم:

مسئله ریسک:

ریسک در مالی اسلامی و نیز مالی متعارف نوعی چالش تلقی می‌شود. برای رشداقتصاد ناگزیر از پذیرفتن ریسک هستیم.از طرف دیگر ریسک بیش از جز موانع سرمایه گذاری است.[18]

مالی متعارف ابزارهای فروانی برای مدیریت‌ریسک ارائه کرده‌است که برخی از ای ابزارها منطبق بر نگرش اسلامی هستند.در ذیل به صورت تیتروار ابزارهای پوشش ریسک اسلامی را بیان می‌کنیم .

1- تنظیم دارایی -بدهی

2- پوشش ریسک دلتا

3- پوشش ریسک مشترک

4- پوشش ریسک طبیعی

5- تعدیل مشترک متقابل

6- مضاربه اعتبار –محور

7- مشارکت یا فروش موجل

8- پوشش ریسک شخص ثالث

9- قیمت موجل متنوع شده

10- مضاربه مولدی

11- سلم دورگه ارزش محور.[19]

مقاله

نویسنده راحله يوسفي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

پر بازدیدترین ها

Powered by TayaCMS