هراس از وضعيت خود در قيامت

انسان همان طوری که بايد به بهشت اميدوار باشد، بايد از دوزخ هم هراسان باشد و حتی پيش از رفتن به بهشت بايد نگران باشد؛ زيرا ممکن است کسی به بهشت برود، اما پس از آنکه مشکلاتی را در عالم برزخ يا در عالم قيامت و حتی در دوزخ بگذراند؛ زيرا بر اساس آيات قرآن بسياری از کسانی که به دوزخ می روند به دليل آنکه مسلمان و خداپرست هستند و شرکی نداشته اند، در نهايت وارد بهشت خواهند شد؛ ولی اين بهشت رفتن کجا و آن بهشت رفتنی که با سلامت تمام از همان آغاز قبر همراه باشد، کجا؟

خداوند در قرآن بيان می کند که برخی از انسانها هستند که اصولاً در هيچ مرحله ای از مراحل رفتن به بهشت با دلهره و مشکل مواجه نخواهند بود و تنها يک مرگ را تجربه می‌کنند که همين مرگی است که با آن از دنيا می روند: لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةً الْاُولَي وَ وَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ؛ در آنجا جز مرگِ نخستين، مرگی نخواهند چشيد و خدا آنها را از عذاب دوزخ نگاه می دارد. (دخان، آيه 56) اما بسياری ديگر مرگ های ديگری دارند که از جمله آنها مرگ از عالم برزخ و حيات در روز قيامت و مانند آن است: رَبَّنا اَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ اَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ؛ ای پروردگار ما ! تو ما را دوبار می راندی و دوباره زنده کردی. (غافر، آيه 11)

اصولاً غير از اين مرگ، شرايطی برای اشخاص پيش می آيد که از مرگ نيز سخت تر است؛ از جمله شرايط فشار قبر است که بسياری از مردم از آن در امان نيستند؛ زيرا اين فشار قبر بازتابی از ديگر آزاری و گناه است مانند اذيت و آزار زن و بچه در خانه که موجب فشار قبر است؛ چنانکه در داستان سعد بن معاذ از اصحاب و ياران پيامبر(ص) آمده است.

براساس آيات قرآن روز قيامت بدترين حالت برای آدميان است؛ زيرا آن روز که همه گردآوری می شوند: لَمَجْمُوعُونَ إِلَي مِيقَاتِ يَوْمٍ مَّعْلُومٍ؛ قطعاً همه در موعد روزی معلوم گرد آورده شوند. (واقعه، آيه 50) هر کسی به فکر خودش است؛ زيرا جمعيت است، ولی اجتماع نيست که کسی به کسی کمک کند و ياری برساند، بلکه روز تغابن است: يَوْمَ يَجْمَعُکُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِکَ يَوْمُ التَّغَابُنِ؛ روزی که شما را برای روز گردآوری، گرد می آورد، آن [روز]، روز تغابن است و هر کس به خدا ايمان آورده و کار شايسته ای کرده باشد، بديهايش را از او بزدايد و او را در بهشتهايی که از زير [درختان ] آن جويبارها روان است درآورد، در آنجا جاودانه بمانند. اين است همان کاميابی بزرگ.(تغابن، آيه 9)

«غبن» به معنای آن است که در معامله کسی بر کسی کلاه بگذارد و فريب دهد. تغابن به معنای آن است که هر دو طرف معامله سر ديگری کلاه بگذارد؛ يعنی کلاه گذاری طرفينی است. در قيامت روشن می شود که در معاملات فريب کاری کرده اند؛ در آن روز همچنين معلوم می شود که تنها مؤمنان هستند که با معامله خود با خدا سود کرده اند.

خداوند بيان می کند در روز قيامت همه از يکديگر می گريزند؛ زيرا وحشت همه را فرا می‌گيرد به طوری که مادر، بچه اش را در هنگام شير دادن رها می کند؛ نه اينکه بچه شيرخوار را مادر می گذارد و فرار می کند، بلکه از پستان خودش جدا می کند و می گريزد؛ زيرا خداوند واژه «مُرْضِعَة» را به کار برده تا بيان کند در همان حالت شيردادن از پستان جدا می کند. (حج، آيه 2)

همين وحشت و خوف از آن روز جمع است که خداوند نسبت به آن انذار و هشدار می‌دهد و می گويد: وَتُنذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ؛ تو ای پيامبر؛ بيم دهی از روزِ گردآمدن [خلق] که ترديدی در آن نيست. (شوری، آيه 7)

همين وحشت را حتی در آيات قرآن برای اهل بيت(ع) با تعبير خوف بيان کرده و می‌فرمايد: إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا؛ يعنی اهل بيت و ابرار گفتند: ما از پروردگارمان از روز عبوسی سخت، هراسناکيم.» (انسان، آيه 10)

با آنکه برای مؤمنانی چون اهل بيت(ع) مرگ همانند بوئيدن سيبی است و هرگز آن مرگ تکرار نخواهد شد و مشکلات قيامتی را نخواهند داشت ولی از آن هراسان هستند. پس ما بايد هراسان تر و نگران تر باشيم؛ زيرا اهل عصمت و طهارت نيستيم و بی گمان گناهان کوچک و بزرگی داريم که بايد از عواقب آن تا بهشت رفتن بهراسيم.

روزنامه كيهان، شماره 21565 به تاريخ 30/11/95، صفحه 8 (معارف)