قیامت در نظرگاه ملاصدرا

مهدى دوستان
در خصوص موضوع قیامت تفکیک مهم و تعیین کننده‌اى که در آثار ملاصدرا قابل مشاهده است تمایز میان قیامت صغرى که تعلق به امور جزئى دارد و قیامت کبرى که همان “ساعت” و “قیامت کلی” است مى‌باشد.
در واقع هر موجودى قیامتى دارد که مخصوص خود اوست و لذا این قیامت نسبت به افراد مختلف است. اشاره به این قیامت جزئى در جاى جاى مباحث معاد در آثار ملاصدرا دیده مى‌شود که به عنوان نمونه مى‌توان به تفسیر سوره اعلى صفحه 210، تفسیر سوره زلزال صفحه 224 - 231، تفسیر سوره واقعه صفحه 6 اسرار الآیات صفحه 96و پاورقى صفحه 273 جلد نهم اسفار اشاره کرد. در تبیین این معناى از قیامت دست به دامن حرکت جوهرى شده واظهار مى‌دارد که همه اشیا با حرکت جوهرى و با تبدلات به سوى غایات خود در حرکتند و لذا هر موجودى با یکى از امور زیر در نهایت به خدا رجوع مى‌کند که عبارتند از : مرگ ،‌انقلاب،‌ فنا. پس قیامت هر کدام از آنها همین گذرها و حرکات متعدد به سوى غایت خویش است. البته توجه به چند نکته در این مقام لازم است: اولا بنابر مطالب فوق نتیجه مى‌شود که موجودات، قیامت‌ها و حشر‌هاى متعددى دارند که شیخ متاله ما را به این مطلب در جلد نه کتاب اسفار اربعه توجه داده و آن را مورد تائید جناب محى‌الدین دانسته‌اند. ثانیا قیامت صغرى و جزئى نه تنها براى نفوس انسانى بلکه براى تمام موجوداتى که داراى حرکت جوهرى هستند (عالم خلق) نیز قابل اثبات خواهد بود، خواه جماد باشند یا نبات.البته ایشان در جاى دیگر به طور مطلق تمام موجودات را داراى حشرى مخصوص به خود مى‌دانند که باید در این باره بگوییم به نظر نمى‌رسد که بتوان براى عوالم فوق نفوس حرکت جوهرى و در نتیجه حشر و قیامت در نظر گرفت مخصوصا اگر نظر نهایى ملاصدرا را تعلق عقول به صقع ربوبى و عالم امر بدانیم. نکته سوم قابل توجه این است که از میان قیامت‌ها و حشرهاى متعدد، آن مرحله مهم و اساسى براى نفوس انسانى که در دین نیز به آن اشاره شده مرگ است. چرا که در این مرحله از حرکت جوهرى نفس تعلق آن به بدن دنیوى قطع شده و به فعلیت مهمى مى‌رسد و لذا به موارد بسیارى نیز اشاره شده است که روایات قیامت انسان جزئى را با مرگ آنها متحقق دانسته‌اند.

منبع : روزنامه رسالت

جدیدترین ها در این موضوع

چگونه دعا و نیایش شفابخش‌اند؟

نیروى سحر آفرین ایمان تا چه اندازه در سلامتى روانى و جسمانى انسان مفید و اثربخش است؟ 3 مهر 1396, 17:10

آرزوهای طولانی و شیطان

ابلیس (پدر شیطان‌ها) سخت ناراحت گردید. و بالای کوهی در مکه به نام «تور» رفت و ‌فریادش بلند شد و همه یارانش را به تشکیل انجمن خود دعوت نمود. همه یاران و ‌فرزندان شیطان‌ جمع شدند. 3 مهر 1396, 17:5

چهار بال اخلاق در قرآن

چهار کلمه‌ى فوق چهار مرحله‌ى رفتارى را نشان مى‌دهد که بر حسب اراده و تقوا و تسلط بر نفس، انسان مى‌تواند در برابر کسانى که به او بدى مى‌کنند، عکس العمل نشان دهد. 1 مهر 1396, 20:17

تناسخ و معاد

1 تیر 1387, 0:0

نماز و امنیت‌

25 خرداد 1387, 0:0

پر بازدیدترین ها

آثار استغفار و توبه

1 مرداد 1386, 0:0

رابطه ایمان و عمل صالح

در آموزه های قرآنی ایمان و عمل صالح از چنان ارتباطی برخوردارند که فقدان هر یک، کارآیی و تأثیرگذاری دیگری را کم اهمیت و یا بی ارزش می کند. ایمان و عمل صالح دو بال پرواز بشر به مقام انسانیت و درک خلیفه اللهی و وصول به سرمنزل مقصود است. در آموزه های قرآنی، عمل صالح، بازتاب بیرونی ایمان واقعی است. هر کس به ایمان واقعی دست یافته باشد در منش و کنش خویش نیک کردار خواهد بود. این نوشتار تلاشی برای تبیین این همبستگی استوار میان ایمان و عمل صالح است... 13 آذر 1386, 0:0