خلع سلاح

خلع سلاح، كنفرانس خلع سلاح، جامعۀ ملل، رقابت تسليحاتي، آمريكا، شوروي، دتانت، تشنج‌زدائي

خلع سلاح(DISARMEMENT)

خلع سلاح، یک طرح و یا بهتر بگوئیم یک آرزوی قدیمی است که از پایان جنگ اول جهانی به این طرف همواره مورد بحث مجامع بین‌المللی بوده است. نخستین کنفرانس خلع سلاح در سال 1932 تحت سرپرستی جامعۀ ملل سابق در ژنو تشکیل شد. در این کنفرانس شصت کشور شرکت داشتند، ولی مذاکرات آن پس از قریب دو سال بی‌نتیجه ماند و آلمان که پس از روی کار آمدن هیتلر در سال 1933 از این کنفرانس خارج شده بود، زمینه را برای آغاز خونبارترین جنگ‌های تاریخ فراهم ساخت. پس از پایان جنگ دوم جهانی فعالیت کنفرانس خلع سلاح تحت نظارت سازمان ملل متحد از سرگرفته شد، ولی رقابت شدید تسلیحاتی بین آمریکا و شوروی و ادامۀ جنگ‌های محلی در نقاط مختلف جهان عملاً از پیشرفت کار این کنفرانس جلوگیری، به عمل آورد. آغاز عصر «دتانت» یا تشنج‌زدائی در روابط شرق و غرب طی سال‌های دهۀ 1060 و 1970 به امضای قراردادهای منع آزمایش‌های اتمی در هوا و فضا و زیر دریاها (1963) و منع گسترش سلاح‌های اتمی (1968) و محدودیت تولید سلاح‌های استراتژیک (1972) و منع استفاده از سلاح‌های میکربی (1972) انجامید. بحران در روابط شرق و غرب در آغاز دهۀ 1980 بار دیگر پیشرفت در راه خلع سلاح را به عهدۀ تعویق انداخت، ولی به دنبال تحولات شوروی در نیمۀ دوم این دهه پیشرفت‌های تازه‌ای در راه قطع مسابقۀ تسلیحاتی حاصل شده و با فروپاشی شوروی و از میان رفتن خطر کمونیسم، که جای عذر و بهانه‌ای برای توسعه و تقویت نیروی نظامی کشورهای غرب باقی نگذاشته است، امید حصول یک توافق بین‌المللی دربارۀ خلع سلاح از هر زمان دیگری بیشتر است.