وظايف و تكاليف روزه دار از زبان پيامبر(ص)

مروري بر مضامين خطبه شعبانيه رسول اكرم(ص)

نويسنده: * مصطفی معينی

ماه رمضان ماه روزه است. از نظر قرآن هدف و حکمت روزه، دست يابي به تقواست که ميزان و معيار سنجش کرامت و انسانيت انسان است. اگر انسان نتواند در ماه رمضان روشي را اتخاذ کند که او را به تقوا برساند در زمان هاي ديگر سال شايد اين امر دست يافتني نباشد؛ چرا که در اين ماه دشمن هاي بيروني انسان درغل و زنجير هستند و انسان تنها بايد با هواهاي نفساني خود مبارزه کند و آن ها را تحت کنترل عقل و فطرت سالم درآورد. او اگر نتواند در اين ماه بر نفس خود مسلط شود در ماه هاي ديگر مي بايست به غير از نفس با وسوسه هاي شياطين نيز مبارزه کند و شرايط سخت تري را براي خودسازي تجربه کند.

نويسنده با مراجعه به خطبه شعبانيه پيامبر(ص) وظايف روزه داران و شرايط استثنايي ماه مبارک رمضان را تشريح کرده است.

ماه مبارک رمضان، کارگاه تقواي الهي خداوند به صراحت در آيه 283 سوره بقره حکمت و فلسفه روزه و روزه داري را دست يابي به تقوا مي داند. تقوا که از واژه وقايه عربي گرفته شده به معناي سپرگرفتن است. اين بدان معناست که انسان در طول زندگي وحيات دنيوي خود همواره از سوي دشمني تهديد مي شود و لازم است خود را در ميدان مبارزه دائمي بداند و دمي از خود و دشمن غافل نشود. پس لازم است تا سپري را در اختيار گيرد و تحت حفاظت آن، خود را از دشمن و تيرهاي آشکار و نهانش در امان نگه دارد.

از آيات قرآن و روايات اسلامي به دست مي آيد که انسان داراي دو دشمن اصلي است. يکي دشمن نفساني اوست که همواره با اوست. نفس انساني در شرايط مادي دنيوي به جاي آنکه همان اعتدال فطري را رعايت کند (شمس، آيه 7) و فرمان عقل و فطرت را گوش دهد (روم، آيه 21) به برخي از قواي خود بيشتر بها مي دهد و اجازه مي دهد که مثلاقوه شهوت يا عضب يا هر دوي آنها زمام امور را در دست گيرند و در مسير افراط و تفريط درآيد. از همين رو گفته شده «اعدي عدوک نفسک التي بين جنبيک؛ دشمن ترين دشمنان همان نفس درون آدمي است.»

از سوي ديگر، انسان يک دشمن قسم خورده ديگري دارد که اجازه نمي دهد تا در مسير فطرت و عقل و وحي حرکت کند. اين دشمن ابليس و شياطين پيرو او هستند. ابليس از دو دسته پيروان جني و انساني برخوردار است. او که خواهان مقام خلافت براي خود بود، هنگامي که خلافت به انسان داده شد، کفر و عصيان مي ورزد و پس از کسب مهلت تا روز معين (حجر، آيه 38؛ ص، آيه 81) سوگند مي خورد تا نگذارد فرزندان حضرت آدم(ع) در مسير خلافت حرکت کرده و اين مقام را به دست آورند. (حجر، آيه 39)

شرايط ابليس و جنيان نسبت به انسان ها کمي بهتر است؛ زيرا آنان هرچند تنها وسوسه مي کنند و کار ديگري نمي توانند انجام دهند، چون سلطه اي بر انسان ندارند (ابرهيم، آيه 22) ولي به سبب آنکه ديده نمي شود (اعراف، آيه 27) مي توانند در گوش جان آدمي زمزمه هاي وسوسه انگيزي داشته باشند که انسان گمان مي کند اينها افکار و انديشه ها و تصميمات خودش است. از اين رو، آدمي گناهاني را مرتکب مي شود و به قواي غضبي و شهواني خود اجازه مي دهد تا افراط و ظلم هايي را مرتکب شود. اين اعمال، اندک اندک به قواي ادراکي و شناختي انسان را آسيب مي رساند (مطففين، آيه 14) به گونه اي که گوش و چشم ديگر حقايق را نمي تواند بشنود و ببيند و قلب نيز از تحليل حقيقت باز مي ماند و واژگونه تحليل مي کند و حق را باطل و باطل را حق مي يابد، (اعراف، آيه 179) چرا که بر گوش و چشم پرده هايي کشيده و بر قلب ها مهر خورده و بسته شده است. (بقره، آيه 7؛ جاثيه، آيه 23؛ توبه، آيه 87؛ منافقون، آيه 3)

انسان گناهکار که فطرت سالم خود را از دست مي دهد به جاي آنکه از وحي الهي بهره مند شود، تحت تاثير وحي شيطاني قرار مي گيرد و به جاي پذيرش حق، عليه آن موضع گيري کرده و به مجادله با آن مي پردازد. (انعام، آيه 121)

اما خداوند به انسان عنايت خاصي دارد و اجازه نمي دهد تا ابليس و شياطين به سادگي تسلط يابند. اينجاست که کارهايي را براي بهبود وضعيت بشر انجام داده تا امکان تسلط و چيرگي شيطان به سادگي فراهم نيايد. از جمله اين کارها، برنامه هاي خاصي چون روزه داري به ويژه در ماه رمضان است؛ زيرا در اين ماه مبارک دشمن بيروني با محدوديت هاي شديدي مواجه است و ديگر نمي تواند آزادانه حرکت و يا کاري عليه انسان بکند.

ماه رمضان يک فرصت استثنايي براي بازسازي و بازگشت به سوي حق و راستي و درستي و توبه به درگاه خداوندي است. رحمت خاص خداوندي در اين ماه شامل بندگان مي شود تا انسان با روزه داري و انجام وظايف و تکاليف ويژه آن بتواند نخست بر هواهاي نفساني مسلط شود و آنگاه پس از ماه رمضان به سبب همان بستر تقوايي که فراهم آمده بتواند در برابر وسوسه هاي شيطاني مقاومت کرده و در مسير تقواي کامل گام بردارد.

ويژگي های ماه رمضان از نظر پيامبر(ص)

حضرت امام رضا(ع) از پدرش از جدش اين روايت را نقل کرده اند که امام علي(ع) چنين فرمود: در روزي از روزهاي آخر شعبان و در آستانه ماه مبارک رمضان رسول خدا(ص) خطبه مهمي خواند. اين خطبه به خطبه شعبانيه معروف است.

1- فضيلت ماه رمضان: پيامبر(ص) نخست به بيان فضيلت ماه رمضان مي پردازد و مي فرمايد: «اي مردم! ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روي آورده است؛ ماهي که نزد خدا برترين ماه هاست و روزهايش برترين روزها، شب هايش برترين شب ها و ساعاتش برترين ساعات است.»

پيامبر(ص) در اين خطبه در بيان فضيلت ماه مبارک رمضان نسبت به ديگر ماه هاي سال مواردي را برمي شمارد که از جمله آنها مي توان به ماه برکت، رحمت و آمرزش، بهترين ماه ها در نزد خداوند، ساعاتش بهترين ساعات، خواب مومنان عبادت، ضيافت الهي، ماه ميهمان خدا، يک شب برابر هزار شب، دعاهاي مومنان مستجاب، نزول قرآن، تلاوت يک آيه از قرآن ثواب يک ختم قرآن، آمرزش گناهان، تسبيح نفس ها، ماه سربلندي و سرافرازي مومنين در پيکار با خواسته هاي نفساني و جبران غفلت انسان ها از خدا و توبه و بازگشت به سوي خدا اشاره کرد.

2- ماه مهمانی و ضيافت الهی: پيامبر سپس به نکته ديگري اشاره مي کند که جايگاه و ارزش اين ماه را بسيار بالاتر از هر ماهي قرار مي دهد؛ پيامبر(ص) مي فرمايد که اين ماه، ماه ضيافت الله است و خداوند به انسان اين کرامت را بخشيده تا مهمان سفره الهي شود: «ماهي است که در آن به مهماني خدا دعوت شده ايد و از شايستگان کرامت الهي قرار داده شده ايد.»

3- پاداش های استثنایی: از ديگر ويژگي هاي اين ماه اين است که خداوند در اين ماه حتي براي اعمال غيراختياري و غيرارادي روزه داران چون نفس کشيدن و خوابيدن و مانند آن ثواب و پاداش قرار داده و اعمال خوب و صالح در آن مقبول است و دعاها مورد اجابت قرار مي گيرد:

نفس هايتان در آن، تسبيح است؛ خوابتان در آن، عبادت؛ عملتان در آن، پذيرفته؛ و دعايتان در آن، مورد اجابت الهي است.»

تکاليف و وظايف روزه دارپيامبر(ص) پس از بيان فضيلت ماه رمضان، به تکاليف و وظايف روزه داران اشاره مي کند؛ چرا که حضور در مهماني و ضيافت الهي نيازمند تحقق شرايطي است.

1- شرط حضور در مهمانی خدا: هر انساني اگر به مهماني شخص بزرگي مي رود، کارها و مقدماتي را انجام مي دهد تا در مهماني بهترين و نيکوترين حضور را داشته باشد و به بهترين شکل از آن حضور بهره مند شود. پيامبر(ص) شرايط حضور در ضيافت الهي را اين گونه بيان مي کند: «با نيت هاي راست و دل هاي پاک، از پروردگارتان بخواهيد تا براي روزه داري آن و تلاوت کتاب خويش، توفيقتان دهد؛ چرا که بدبخت، کسي است که در اين ماه بزرگ، از آمرزش الهي محروم بماند.»

2- معنابخشی به کارها با ياد قيامت: اصولاانسان اگر شناخت و معرفت درستي از هستي نداشته باشد، نمي تواند نيت صادقي داشته باشد؛ چرا که شناخت و معرفت نسبت به هستي به ويژه قيامت و آخرت است که فلسفه زندگي دنيايي را دگرگون مي کند و همه انديشه ها و باورها و نگرش ها و رفتارهاي ما را متحول مي سازد. آخرت شناسي و آخرت گرايي، انسان را براي اهداف بلند آماده کرده و کارها را به شکلي ديگر تنظيم مي کند. هر کاري که انسان انجام مي دهد بي پذيرش قيامت و آخرت، تنها در دايره محدود دنيوي معنا مي يابد و ارزش و اعتبار آن تنها در کسب لذات زودگذر مادي و دنيوي خلاصه مي شود؛ اما اگر فلسفه زندگي ما با شناخت کامل از هستي از جمله قيامت و آخرت و زندگي اخروي همراه شود، هر عملي معناي ديگر پيدا مي کند و انسان کار را براي آن انجام مي دهد که آثار آن در آخرت و سازه هاي اخروي نمودار مي شود. اعمال خير در چارچوب فلسفه زندگي اخروي انجام مي شود و سبک زندگي به طور کامل تغيير مي يابد.

پس وقتي هر کاري را مي کند تنها لذات دنيوي را مد نظر قرار نمي دهد بلکه خواهان رضايت الهي و تاثير آن در زندگي پس از دنياست. از اين رو پيامبر(ص) به نقش آخرت گرايي در تحول معنادار فلسفه و سبک زندگي و رفتار انساني توجه مي دهد و مي فرمايد: «با گرسنگي و تشنگي خود در اين ماه، گرسنگي و تشنگي روز قيامت را ياد کنيد؛ به نيازمندان و بينوايانتان صدقه بدهيد؛ به بزرگان خود احترام و بر کوچک هايتان ترحم و به بستگانتان نيکي کنيد؛ زبانتان را نگه داريد؛ چشم هايتان را از آنچه نگاه به آن حلال نيست، بپوشانيد؛ گوش هايتان را از آنچه شنيدنش حلال نيست، فرو بنديد؛ به يتيمان مردم، محبت کنيد تا بر يتيمان شما محبت ورزند.»

در اين بخش، پيامبر(ص) براموري به ويژه صدقه به فقيران، رعايت اخلاق اجتماعي، تقوا و مهار زبان، چشم و گوش و نيز اکرام يتيمان تاکيد مي کند.

3- تصفيه باطن با توبه و دعا: پيامبر(ص) از مردمان مي خواهد تا نسبت به کارهاي خطا توبه کنند و در مسير راست فطرت و عقل و وحي قرار گيرند و براي جلب عنايت و رحمت خاص خداوندي دست هاي نيايش خود را به آسمان بردارند؛ چرا که انجام دستورهاي خداوندي نيازمند بازگشت به مسير فطرت و رفتاري مبتني بر تقواي عقلاني است. لذا لازم است که انسان براي بهره مندي از الطاف الهي، نخست خانه دل خود را از هرگونه رذايل و پليدي پاک کند و با پاک کردن خانه دل، اجازه دهد که انوار الهي وارد شود. اگر دلي از خيالات موهوم و باطل و کينه و حسادت، بغض و عدوات تصفيه نشده باشد، نمي تواند کارهاي خير انجام دهد؛ بايد خود را باصفا کرد تا کارهاي نيک با نيت خير انجام گيرد. خانه آلوده به گناه همانند نهر و رودي آلوده است که هر آب پاکي را نيز آلوده مي کند و دست کم به تيرگي مي کشاند و اعمال خير را به نيت ريا و منت و مانند آن آلوده مي کند. از اين رو مسئله توبه و دعا و استغفار به عنوان راهکارهايي براي بسترسازي فضاي مناسب در دستور کار قرار مي گيرد و پيامبر(ص) مي فرمايد: «از گناهانتان به پيشگاه خداوند توبه کنيد؛ در هنگام نمازها، دستانتان را بر آستان او به دعا بلند کنيد، که آن هنگام (وقت نماز)، برترين ساعت هاست و خداوند با نظر رحمت به بندگانش مي نگرد و هرگاه با او مناجات کنند، پاسخشان مي دهد و چون او را صدا بزنند، جوابشان مي گويد و چون او را بخوانند، اجابتشان مي کند. اي مردم! جان هاي شما در گرو کارهاي شماست، پس با آمرزش خواهي خود، آنها را آزاد سازيد؛ و پشت هاي شما از بار گناهانتان سنگين است، پس با طول دادن سجده هاي خود، آنها را سبک کنيد و بدانيد که خداوند- که يادش والاست- به عزت خود، سوگند خورده است که نمازگزاران و سجده کنندگان را عذاب نمي کند و در روزي که مردم در پيشگاه پروردگار جهانيان ]براي حساب[ مي ايستند، آنان را با آتش، هراسان نمي سازد.

پاداش افطاری دادن

پيامبر(ص) پس از آنکه وظايف و تکاليف روزه دار را از نظر فکري و رفتاري در حوزه هاي عباديات و اعمال صالح و همچنين اخلاق فردي و اجتماعي بيان مي کند، راه هاي رهايي از کيفرهاي اخروي الهي را با انجام برخي از اعمال خير در همين دنيا توضيح مي دهد اي مردم! هر که از شما در اين ماه، روزه داري را افطار دهد، پاداش او براي آن، نزد خدا، آزاد کردن يک برده و آمرزش گناهان گذشته اوست. پس گفتند: اي پيامبر خدا! همه ما توانايي اين کار را نداريم! پيامبر فرمود: «خود را از آتش نگه داريد، هر چند با يک دانه خرما باشد؛ خود را از آتش نگه داريد، هر چند با يک جرعه آب.»

آثار و برکات روزه داری

پيامبر(ص) در بخشي ديگر از خطبه شعبانيه که براي استقبال از ماه رمضان و بيان اهميت و ارزش روزه داري و ذکر قوانين آن بوده، آثار و برکات روزه داري را بيان مي کند.

1- آثار خوش خویی در ماه رمضان: پيامبر(ص) مهم ترين اثر ماه رمضان را در خوش خويي روزه دار مي داند و از همين رو در نخستين سخن خود درباره آثار و برکات ماه رمضان و اعمال آن به نقش ماه رمضان در نيکوکردن خلق و خو اشاره کرده و آن را مورد توجه قرار مي دهد؛ چرا که آنچه از عبادات مراد است و به عنوان فلسفه بندگي مطرح مي باشد. دست يابي به حسن خلق است. پيامبر(ص) در بيان فلسفه بعثت خويش به اتمام مکارم اخلاقي اشاره کرده و مهم ترين عامل ورود انسان را به بهشت داشتن حسن خلق دانسته و گفته که بدخو به بهشت نمي رود. ايشان در اينجا نيز مي فرمايد: اي مردم! هر کس اخلاقش را در اين ماه، نيکو سازد، براي او وسيله عبور از صراط خواهد بود، در آن روز که گام ها بر صراط مي لغزد.

2- آسان گيری درباره زيردستان و مديريت خشم: از جمله نمودهاي حسن خلق که تاثير مهمي در زندگي فردي و اجتماعي دارد، آسان گيري نسبت به زيردستان و کارگزاران است. اگر خداوند اجازه داده تا بر ديگري نوعي سلطه داشته باشيد و شما را برديگري فضيلت بخشيده نمي بايست از آن سوء استفاده کرد و بر مردم سخت گرفت. ماه رمضان مي بايست به شخص بياموزد که نسبت به ديگران نرم و آسان گير باشد و سخت گيري نکند. رحمت آورد تا خداوند بر او رحم آورد. همچنين انسان بايد به گونه اي رفتار کند که شري به ديگري نرساند و مردم از شر او در امان باشند. پيامبر(ص) به نقش اين حسن خلق اشاره مي کند و مي فرمايد: هر کس در اين ماه بر بردگان (زيردستان) خود آسان بگيرد، خداوند حساب او را سبک خواهد گرفت؛ و هر کس در اين ماه، شر خود را از ديگران باز دارد، خداوند در روز ديدارش، غضب خويش را از او باز خواهد داشت.

3. يتيم نوازی: يکي از آسيب پذيرترين اقشار اجتماعي يتيمان هستند. لذا توجه ويژه به آنان به عنوان يک عمل بسيار مهم اخلاقي بارها در قرآن تاکيد شده و پيامبر(ص) اطعام و اکرام آنان در اين ماه را بسيار ارزشمند دانسته و به آثار آن اشاره مي کند و مي فرمايد: «هر که در اين ماه، يتيمي را گرامي بدارد، در روز ديدار، خداوند، گرامي اش خواهد داشت.»
4. صله رحم: اين نيز يکي از مسائل مهم اخلاق اجتماعي است که در اسلام مورد تاکيد بوده و صله رحم را به عنوان عامل برکت و افزايش عمر دانسته اند. در اينجا پيامبر(ص) از آثار روزه داري را مراعات حال خويشان و تقويت پيوند خويشاوندي دانسته و با اشاره به آثار آن بر آن است تا اين اخلاق اجتماعي در ماه رمضان تقويت شود. ايشان مي فرمايد: «هر که در اين ماه به خويشاوند خود نيکي کند، در روز ديدار، خداوند با رحمتش به او نيکي خواهد کرد؛ و هر کس در آن از خويشان خود ببرد، خداوند در روز ديدار، رحمتش را از او قطع خواهد نمود.
5. اعمال عبادی به ويژه نماز: از نظر آموزه هاي اسلامي نماز مرز ميان کفر و ايمان است و مهم ترين عمل عبادي در ارتباط ميان بنده و خدا، همين نماز است که بارها در آيات قرآن مورد تاکيد است. روزه دار مي بايست به نماز بيش از پيش در اين ماه اهتمام ورزد. از اين رو نماز مستحبي در اين ماه بسيار ارزشمند دانسته شده است؛ زيرا ابليس و شياطين از نماز و سجده، بسيار عصباني مي شوند و چون خود اهل سجده نيستند اهل سجده را دشمن مي دارند و از اين عصبانيت به خود مي پيچند. پيامبر(ص) با اشاره به آثار نماز در اين ماه، روزه داران را به انجام آن تشويق و ترغيب مي کند و مي فرمايد: و هر کس در آن، نماز مستحبي بخواند، براي او دوري از آتش، نوشته مي شود؛ و هر کس واجبي را در آن ادا کند، پاداش کسي را دارد که هفتاد واجب را در ماه هاي ديگر، ادا کرده است.
6. صلوات بر پيامبر(ص): از ديگر اعمال بسيار مستحب در ماه رمضان، صلوات است. خداوند و فرشتگان بر پيامبر(ص) صلوات مي فرستند و انجام اين عمل در اين ماه به شخص کمک مي کند تا تحت ولايت پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) قرار گيرد و از ولايت شيطان بيرون رود. کسي که صلوات مي فرستد پيمانه وجودش را از برکت وجودي ولايت پر مي کند و کسي که اهل ولايت باشد، در ميزان قيامت پر پيمانه خواهد بود؛ چرا که چيزي سنگين تر از ولايت و محبت به آن در دنيا و قيامت نيست. از همين رو براي توسل و جلب محبت و بهره مندي از شفاعت آن حضرت(ص) بر صلوات به عنوان يکي از مهم ترين ابزارها و وسائل تاکيد شده و پيامبر(ص) مي فرمايد:

«هرکس در اين ماه بر من زياد صلوات بفرستد، خداوند در روزي که وزنه اعمال، سبک مي شود، وزنه اعمال او را سنگين مي کند.

7. تلات قرآن: ماه رمضان بهار قرآن است و در اين ماه است که قرآن نازل شده است. اين کتاب الهي با نزول در اين ماه زندگي انسان را معناي ديگر بخشيده و انسان را به کرامت الهي و خلافت خداوندي بسيار نزديک کرده است. پس بهره مندي از ماه رمضان براي استفاده از قرآن با تلاوت و تدبر در آن بسيار مهم است. پيامبر(ص) در اين باره نيز مي فرمايد: و هرکس در آن، آيه اي از قرآن تلاوت کند، پاداش کسي را دارد که در ماه هاي ديگر، ختم قرآن کرده است.
8. نيايش به درگاه خداوند: از ديگر کارهاي مهم در اين ماه دعا است. در اين ماه درهاي بهشت باز مي شود و انسان بايد از خدا بخواهد تا هرگز درهاي دوزخ را بر او نگشايد. اين از فضايل اين ماه است که درهاي بهشت باز و درهاي دوزخ بسته است.

پيامبر(ص) مي فرمايد: «اي مردم! در اين ماه، درهاي بهشت، بازند. پس، از پروردگارتان بخواهيد که آنها را بر شما نبندد؛ و درهاي دوزخ، بسته اند، پس، از پروردگارتان بخواهيد که آنها را بر شما نگشايد.

9. دعا و اسارت شياطين: يکي ديگر از جنبه هاي دعا مي بايست مربوط به مسئله شياطين باشد؛ چنانکه گفته شد از فضايل ماه رمضان محدوديت هايي است که نسبت به شياطين روا داشته شده تا انسان ها بتوانند در کمال آرامش به خودسازي و تزکيه نفس بپردازند و به دور از وسوسه هاي شيطاني با هواهاي نفساني خود مبارزه کنند. از آن جايي که ماه رمضان ماه دعا و تضرع است، يکي از مهم ترين دعاها بايد اين باشد که پس از ماه رمضان شياطين بر او مسلط نشوند و خداوند همچنان با تقوايي که شخص به دست آورده شياطين را در بند نگه دارد و اجازه تسلط به آنان ندهد. از اين رو پيامبر(ص) به اين مسئله توجه داده و مي فرمايد: «و شيطان ها دربندند. پس، از پروردگارتان بخواهيد که آنها را بر شما مسلط نسازد.»

بهترين اعمال در ماه رمضان

در روايت آمده که در اينجا اميرمومنان علي(ع) از جا برمي خيزد از پيامبر(ص) مي پرسد: اي پيامبر خدا! برترين کارها در اين ماه چيست؟ حضرت فرمود: «اي ابوالحسن! برترين کارها در اين ماه، ورع و پرهيز از حرام هاي الهي است.»

اين که پيامبر(ص) ورع را به عنوان بهترين کار در ماه رمضان مطرح مي کند، از آن روست که ورع به معناي ترک حرا م هاي الهي، زمينه ساز تقوايي است که هدف از روزه داري دانسته شده است. پس در حقيقت انسان با ترک حرام هاي کلامي و رفتاري و ديداري و شنيداري و فکري و روحي اين فرصت را مي يابد تا خود را به دايره متقين و اهل تقوا برساند و فرصت مبارزه رو در رو با شياطين را به دست آورد؛ زيرا از دشمن درون رهايي يافته شده است.

قرآن صامت و قرآن ناطق؛ معنای ولايت

ماه رمضان ماه انزال دفعي قرآن بر قلب پيامبر(ص) و بهار قرآن است. قرآن صامت که در اين ماه آغاز مي شود با شهادت قرآن ناطق نيز همراه است. از اين رو پيامبر(ص) وقتي به اميرمومنان(ع) مي نگرد مي گريد؛ چرا که دين اسلام که به ولايت ايشان کامل و تمام شده است، در همين ماه گرفتار نفاقي مي شود که جريان اصلي اسلام را از مدار خود خارج مي کند.

در ادامه روايت آمده است: پيامبر گريست. علي(ع) مي گويد: گفتم؛ اي پيامبر خدا! سبب گريه شما چيست؟ فرمود: «اي علي! بر اين مي گريم که حرمت تو را در اين ماه مي شکنند. گويا مي بينم تو در حال نماز براي پروردگار خويشي، که نگون بخت ترين اولين و آخرين، همو که برادر پي کننده ناقه قوم ثمود است، برمي خيزد و بر فرق سرت ضربتي مي زند و محاسنت، از خون سرت، رنگين مي شود.»

گفتم: اي پيامبر خدا! آيا در آن حالت، دينم سالم است؟ فرمود: «دينت، سالم است». سپس فرمود: «اي علي! هر کس تو را بکشد، مرا کشته است و هر کس تو را دشمن بدارد، مرا دشمن داشته است و هر کس تو را ناسزا گويد، مرا ناسزا گفته است؛ چرا که تو از من هستي، همچون جان من. روح تو، از روح من است و سرشت تو، از سرشت من. خداي متعال، من و تو را آفريد و من و تو را برگزيد و مرا براي پيامبري و تو را براي امامت، انتخاب کرد. هر کس امامت تو را انکار کند، نبوت مرا انکار کرده است. اي علي! تو وصي من، پدر فرزندان من، همسر دختر من و جانشين من بر امتم هستي، در حال حياتم و پس از مرگم فرمان تو، فرمان من است و نهي تو، نهي من است. سوگند به خدايي که مرا به نبوت برانگيخت و مرا بهترين آفريدگان قرار داد، تو حجت پروردگار بر خلق اويي و امين او بر رازش و جانشين او بر بندگانش هستي»

(منابع: بحارالانوار ج 96 ص 157؛ عيون اخبار الرضا ج 1، ص 295 و وسايل الشيعه کتاب الصوم)

روزنامه كيهان، شماره 21087 به تاريخ 31/3/94، صفحه 6 (معارف)