راهكارهايی برای داشتن آرامش روحی

انسان دارای معنويت با تكيه بر قدرت پروردگار و حكمت او، به آسانی دشواريها، عوامل اندوه، نگرانی و اضطراب را كنترل می‌كند و در نتيجه از روان و جسمی سالم‌تر برخوردار است. در رهنمودهای اسلامی آموزه‌های فراوانی برای اصلاح شيوه زندگی و برخورداری از سلامت وجود دارد. بياييم راه رسيدن به آرامش را در كلام امام علی(ع) بيابيم:

داشتن هدف واقعی در زندگی

افرادی كه نمی‌دانند برای چه زندگی می‌كنند و به دنبال هدف خاصی نبوده و زندگی پوچی و بی مفهومی دارند دچار تزلزل روحی می‌شوند. امام علی (ع) بر معنادار بودن زندگی تأكيد كرده و می‌فرمايند: «چون مردمی باشيد كه بر آنها بانگ زدند و بيدار شدند، و دانستند دنيا خانه جاويدان نيست و آن را با آخرت مبادله كردند. خدای سبحان شما را بيهوده نيافريد» (نهج‌البلاغه، خطبه۶۳). انسانی دارای روان سالم است كه مؤمن باشد و مؤمن كسی است كه اگر روانش گهگاهی دچار اختلال شود با ياد خدا و درك حضور او در زندگی اش و انجام فرامين الهی به ترميم روان خويش اقدام نمايد. توكل به معنی واگذار كردن امور به خداوند در كنار كار و تلاش، وسيله‌ای جهت كسب آرامش روحی و سلامت روانی است. توجه به اين مطلب لازم است كه اگر آموزه‌های دينی به درستی شناخته و اجرا نشوند نه تنها تأثير مثبت نداشته بلكه تأثير منفی خواهد داشت. دل با ياد خدا آرام می‌گيرد. حضرت علی (ع) در حكمت ۱۳۸ نهج‌البلاغه می‌فرمايند: «و ادفعوا امواج البلاء بالدعاء» امواج بلا و مشكلات و سختی‌ها را با دعا از خود دور می‌كنيد. راز و نياز علاوه بر اينكه غم و اندوه را زايل می‌كند، باعث اطمينان قلب و قدرت روحی می‌شود. كسی كه خدا را بهتر بشناسد و تعهد او نسبت به دستورات خدا بيشتر باشد از سلامت روحی و روانی بيشتری برخوردار است.

توكل

توكل به معنی واگذار كردن امور به خداوند در كنار كار و تلاش، وسيله‌ای جهت كسب آرامش روحی و سلامت روانی است. توجه به اين مطلب لازم است كه اگر آموزه‌های دينی به درستی شناخته و اجرا نشوند نه تنها تأثير مثبت نداشته بلكه تأثير منفی خواهد داشت. به عنوان مثال اگر توكل را به معنی واگذار كردن مطلق امور به خداوند بدانيم و معتقد باشيم خود انسان هيچ وظيفه‌ای ندارد؛ اين حالت توكل نيست؛ بلكه تن پروری و تن آسايی است، بنابراين همانطور كه اشاره شد توكل بايد همراه با كار و تلاش باشد. يعنی آن كه انسان تلاش و كوشش خود را انجام دهد و به وظيفه خود عمل كند و پس از آن حصول نتيجه را به خدا واگذار نمايد. مسلماً اگر اين صفت در انسان باشد؛ آرامش روانی نيز در كنار آن ايجاد می‌شود؛ زيرا او می‌داند كه بايد سعی و تلاش خود را انجام دهد و در حصول نتيجه بر خدا توكل كند. اكثر نارسايی‌های روحی و روانی كه بشر به آن مبتلا است در اثر اضطراب‌ها و نگرانی‌هايی است كه او برای كسب نتيجه از اقدامات خود دارد. اما انسانی كه بر خدا توكل كرده است می‌داند كه نتيجه با اراده خداوند ايجاد می‌شود و بنابراين از اين جهت، روح و روان او دارای آرامش است. اينچنين است كه حضرت امير می‌فرمايند: من اراده اصلاح به مقدارى كه در توان دارم نمودم و توفيق من تنها از ناحيه خداست و به او اعتماد مى‌كنم و به سوى او روى انابت مى‌آورم. (نهج‌البلاغه،نامه ۲۸)

صله رحم

اظهار محبت مسلمانان به يكديگر و گردهمايی و اتحاد صفوف از يك سو، موجب رشد عاطفه نوع دوستی در نفس و ترغيب انسان‌ها به ايثار و رعايت منافع مردم و به طور كلی، جامعه می شود و از سوی ديگر، موجبات تضعيف حالت‌های انفعالی نفرت و كينه توزی و انگيزه‌های ظلم و تجاوز و حب ذات و خودخواهی را فراهم می‌آورد؛ علت اصلی برخی از آسيب‌های روانی، سوءظن و بدگمانی، حسد و كينه توزی و يأس و نااميدی‌ها است و همه اين علل با برقراری روابط متقابل و محبت آميز از بين رفته و روح و جان آدمی از ملال و اندوه و آسيب روانی نجات می‌يابد. امام علی (ع) می‌فرمايد: با همسايگان خود خوش رفتاری كنيد؛ چرا كه آنان مورد توصيه و سفارش پيامبر شما هستند. پيامبر (ص) همواره نسبت به همسايگان سفارش می‌فرمود، تا آنجا كه ما گمان برديم به زودی سهميه‌ای از ارث برای آنان مقرر خواهد شد (نهج‌البلاغه، نامه ۴۷). مجالست با خويشاوندان، امنيت روانی و مادی فرد را تأمين می‌كند و احساس نياز به محبت ورزيدن و مورد محبت واقع شدن را تأمين می‌نمايد. انسان هر قدر هم ثروتمند باشد، از خويشاوندان خود بى نياز نيست كه از او با زبان و دست دفاع كنند. خويشاوندان انسان، بزرگ‌ترين گروهى هستند كه از او حمايت مى‌كنند و اضطراب و ناراحتى او را مى‌زدايند و در هنگام مصيبت‌ها نسبت به او، پرعاطفه‌ترين مردم مى‌باشند. (نهج‌البلاغه). و نيز در جای ديگر می‌فرمايند: نيكی كردن به همسايگان، روزی فرد را افزايش می‌دهد. و ساكنان تا چهل خانه از هر طرف، همسايه يكديگر محسوب می شوند. اگر كسی با شكم سير بخوابد و همسايه اش گرسنه باشد، مؤمن نيست. از سوی ديگر صله رحم موجب سلامت جسمانی و در نتيجه، طول عمر می‌شود. حضرت علی (ع) در خطبه ۱۱۰ نهج‌البلاغه می‌فرمايند: ارتباط با خويشاوندان مرگ را به تأخير می‌اندازد و عمر را طولانی می‌كند.