دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

موانع اصل آزادی قراردادها

No image
موانع اصل آزادی قراردادها

كلمات كليدي : اصل آزادی قراردادها، قرارداد، قانون، نظم عمومی، اخلاق حسنه

موانع اصل آزادی قراردادها:

طبق ماده 10 قانون مدنی قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف قانون نباشد نافذ است.با توجه به این مطلب، و ماده 30 قانون مدنی که مقرر می‌دارد(هر مالکی نسبت به ما یملک خود حق همه گونه تصرف دارد مگر در مواردی که قانون استثنا کرده باشد) اصل بر آزادی قراردادها می باشد و هر شخصی می‌تواند با هر شخص دیگری در هر قالبی، قرارداد منعقد نماید که به اصل آزادی اراده، یا اصل آزادی قراردادها معروف است. ولی این اصل با موانعی روبروست که در حقوق ایران با توجه به مواد قانون مدنی و قوانین دیگر، عبارتند از:

1- قانون

قانون یکی از موانع اصل آزادی قراردادها می‌باشد همانگونه که در ماده 10 قانون مدنی اشاره شده است؛ برای مثال قانون می‌تواند قرارداد حمل مواد مخدر را باطل و ممنوع اعلام کند. منظور از قانون، معنی خاص آن یعنی مصوبات مجلس و یا کمیسیونهای آن به ترتیبی که در اصل 85 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آمده می‌باشد.

البته هر قانونی نمی‌تواند محدودکننده آزادی قراردادها بشود بلکه تنها قانونی این قابلیت را دارد که جنبه اجتماعی آن بر جنبه‌های دیگر غلبه داشته و حاوی عوامل مرتبط با نظم عمومی باشد به طوری که امکان تراضی برخلاف آن را غیرممکن سازد که به این نوع از قوانین قانون امری، گفته می‌شود و در مقابل قوانینی که جنبه اجتماعی و امری آن ضعیفتر است که قانون تکمیلی نامیده می‌شود و امکان توافق بر خلاف آن وجود دارد.

سؤالی که در این مرحله ممکن است مطرح شود نحوه و ملاک تشخیص قوانین امری از تکمیلی است چگونه و با چه معیار و ملاکی میتوان این دو را از هم تشخیص و تمیز داد؟ برای مثال قوانین مربوط به حقوق کار و حداقل حقوق کارگران جنبه امری دارد و کارفرما نمی‌تواند با کارگر در خصوص کاهش مزایای قانونی یا افزایش ساعات کار توافق نماید. ولی در اکثر موارد تشخیص این مطلب سخت است. البته با توجه به پیشینه اصل آزادی قراردادها و اثرات اجتماعی و اقتصادی آن، باید گفت که برای هر قانون امری باید به دنبال دلیل باشیم و اصل بر تکمیلی بودن قوانین و موافق آزادی قراردادها بودن است.

2- نظم عمومی

نظم عمومی مفهوم گسترده و قابل تفسیری است که به مجموعه قواعد مربوط به حسن جریان امور راجع به اداره یک کشور یا راجع به حفظ امنیت و اخلاق در روابط بین افراد گفته می‌شود؛ مفهوم نظم عمومی اخص از قوانین امری و الزامیست چون نقض هر قانون الزامی به معنی مخالفت با نظم عمومی نیست بلکه منظور از قواعد نظم عمومی مقرراتی است که حفظ و بقای ملت ومنافع آن در گرو رعایت آن مقررات است.

«محکمه نمی‌تواند قوانین خارجی و یا قراردادهای خصوصی را که برخلاف اخلاق حسنه بوده و یا بواسطه جریحه‌دار کردن احساسات جامعه یا به علت دیگر مخالف با نظم عمومی محسوب می‌شود به موقع اجرا گذارد اگر چه اجرای قوانین مذکور اصولا مجاز باشد» (مفاد ماده 975 قانون مدنی)

این ماده موانع دیگر آزادی قراردادها را دو عنصر اخلاق حسنه و نظم عمومی اعلام داشته است. برای مثال قرارداد ساخت فیلمهای مبتذل و مستهجن در کشور ما بر خلاف نظم عمومی است و باطل می‌باشد.

3-اخلاق حسنه:

قواعدی که در زمان و مکان معین توسط اکثریت یک اجتماع رعایت آن لازم شمرده می‌شود و اصولا فاقد ضمانت اجرا است. طبق ماده 975 قانون مدنی، اخلاق حسنه نیز می‌تواند مانعی برای آزادی قراردادها باشد. اخلاق حسنه عاملی است مستقل در محدودیت آزادی قراردادها، نه اینکه یکی از مصادیق نظم عمومی باشد. وجود این مانع برای آزادی قراردادها در جامعه ایران به راحتی پذیرفته شده و حکم قانون چیزی جز امضاء رویه موجود در جامعه نبوده است، به همین دلیل قانون، قراردادی را که مخالف اخلاق حسنه باشد مثل اینکه متضمن دروغگویی، خیانت در امانت، و یا منافی عفت باشد مانند قرارداد تکثیر و فروش فیلمها و نشریات مبتذل و یا قراردادهای صوری به منظور نپرداختن دین اشخاص بی‌اثر و باطل اعلام نموده است.

اگرچه عده‌ای اخلاق حسنه را نیز یکی از مصادیق نظم عمومی دانسته اند، ولی به دلیل اهمیت خاص آن در جامعه ایران، قانونگذار ترجیح داده است که آن را مستقلاً ذکر کرده و مطرح نماید.

مقاله

جایگاه در درختواره حقوق خصوصی - حقوق مدنی

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

منازل سلوک در قرآن و تفاسیر اهل بیت(علیم السلام)

در این متن به منازل سلوک در قرآن و تفاسیر اهل بیت(علیم السلام) با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

رؤیای صادقة پیامبران و ائمه(علیهم السلام)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان رؤیای صادقة پیامبران و ائمه(علیهم السلام) در موضوع مباحث تفسیری آورده شده است.
No image

منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن

متن سخنرانی منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

روز ی های معنوی اعضای انسان در قرآن وروایات

در این متن به روز ی های معنوی اعضای انسان در قرآن وروایات با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی

در این متن به داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.

پر بازدیدترین ها

No image

بشارت خدا در سوره یوسف به متقین و ارزش دل در پیشگاه خدا

متن سخنرانی بشارت خدا در سوره یوسف به متقین و ارزش دل در پیشگاه خدا در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن

متن سخنرانی منازل دهگانه اسلام ، در بیان نورانی قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

خصوصیات و ویژگی های انبیا در قرآن

متن سخنرانی خصوصیات و ویژگی های انبیا در قرآن در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
No image

داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی

در این متن به داستان یوسف(ع) وتبیین بیماری های روحی با موضوع مباحث تفسیری پرداخته شده است.
No image

الطاف خداوندی به حضرت یوسف(ع)

متن سخنرانی الطاف خداوندی به حضرت یوسف(ع) در موضوع مباحث تفسیری در این بخش قرار دارد.
Powered by TayaCMS