قتل رُکسانا مادر ایرانی تنها پسر اسکندر مقدونی

تاریخ: 30/6/1396

روزنامه ابتکار

از نوشته های پلوتارک، دیودورس سیکلوس و اسناد دیگر چنین بر می آید که رُکسانا (روکسانا ـ رُخسانا ـ رُخساره) زن ایرانی اسکندر مقدونی و پسر 13 ساله او اسکندر چهارم در آخرین روز تابستان سال 310 پیش از میلاد به دست کاساندروس [حکمران مقدونیه و چند شهر خودمختار یونان و یکی از چند جانشین اسکندر] مسموم و مقتول شدند.

کاساندروس که تاریخ از او به نام مردی بسیار جاه طلب و خشن نام برده است آرزوی سلطه بر سراسر سرزمین هایی را داشت که اسکندر مقدونی تصرف کرده بود. وی پیش از مسموم کردن رُکسانا، با از میان برداشتن بسیاری از رقیبان، عملاً فرمانروای همه یونان و مقدونیه شده بود که اسکندر چهارم به عنوان جانشین پدرش اسما پادشاه آن مناطق بود. کاساندروس قبلاً المپیاس مادر اسکندر و حامی نوه اش ـ اسکندر چهارم را از میان برداشته بود. کاساندروس به این جهت چشم دیدن اسکندر چهارم را نداشت که مورد حمایت حکام محلی ایران زمین (همه سرزمین ایرانی نشین و پارسی زبان و دارای فرهنگ مشترک) بود. کاساندروس به بهانه حراست از اسکندر چهارم، او و مادرش را از درباریان جدا کرده و منزوی ساخته بود و در همین انزوا آنان را مسموم کرده بود.

رکسانا دختر ساتراپ (استاندار) تخارستان و سغدیانا بود (که داریوش بزرگ در کتیبه بیستون از این مناطق به عنوان ساتراپی هجدهم ایران نام برده است). این ساتراپی شامل شهرهای بلخ، سمرقند، خجند، بخارا و ... آخرین ایالت ایران بود که به تصرف اسکندر درآمد و بیش از هر ایالت دیگر در برابر او ایستادگی کرد. [خجند از شهرهای جمهوری تاجیکستان گهواره آرین تبارها شناخته شده است که از اینجا به جنوب ـ ایران، هندوستان شمالی و آسیای جنوبی ـ و غرب ـ اروپا؛ مناطق ژرمن نشین ـ مهاجرت کرده اند]. اسکندر پس از تصرف دژ مستحکم آن ایالت (جمهوری تاجیکستان و شمال افغانستان امروز) به نام قلعه «آریا مازس» رکسانا را اسیر و سپس با او ازدواج کرده بود تا خویشاوند ایرانیان شود. [یونانیان این ایالت ایران را بکتریا = باختریا می نویسند و دژ کوهستانی آریامازس را سغدیانا نام می برند. سغدیان امروز به فارسی قدیم؛ سغدا = سوغودا تلفظ می شد. رُکسانا تلفظ یونانی روشنک است که ایرانیان آن زمان، ستاره را که نسبت به ماه روشنی کمتری داشت «روشنک» می خواندند. رخسانا و رخساره که مفاهیم فارسی دارند ظاهراً همان فارسی شده تلفظ یونانی رُکسانا است که جهانی شده است.].

رکسانا در سال 323 پیش از میلاد و زمانی که اسکندر در بابل (واقع در جنوب عراق امروز) درگذشت 18 ساله و اسکندر چهارم را حامله بود که به خواست المپیاس مادر اسکندر از بابل به مقدونیه منتقل شد.

کاساندروس پس از از میان برداشتن رکسانا و پسرش اسکندر چهارم، مرگ این دو را طبیعی و احتمالاً ناشی از مسمومیت غذایی اعلام و سپس با تسالونیکا خواهر اسکندر (عمه اسکندر چهارم) ازدواج کرد و تا سال 297 پیش از میلاد به حکومت ادامه داد. جاه طلبی های او از عوامل تجزیه متصرفات اسکندر بشمار آورده شده است. به هر روی نمی‌توان منکر تأثیر او بر ساختار و بدنه سیاست‌ورزی اسکندر شد. عرصه‌های تازه‌ای که او در برابر اسکندر و ارتش او گشود قابل کتمان نیست.