دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 398 نهج البلاغه : اخلاق تهیدستان و توانگران

حکمت 398 نهج البلاغه به موضوع "اخلاق تهیدستان و توانگران" اشاره می کند.
No image
حکمت 398 نهج البلاغه : اخلاق تهیدستان و توانگران

متن اصلی حکمت 398 نهج البلاغه

موضوع حکمت 398 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 398 نهج البلاغه

398 وَ قَالَ عليه السلام مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِيَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِيهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِيَاءِ اتِّكَالًا عَلَى اللَّهِ

موضوع حکمت 398 نهج البلاغه

اخلاق تهيدستان و توانگران

(اخلاقى، اجتماعى، اقتصادى)

ترجمه مرحوم فیض

398- امام عليه السّلام (در ترغيب به توكّل و اعتماد بخدا) فرموده است 1- چه نيكو است فروتنى توانگران با درويشان براى بدست آوردن پاداشى كه نزد خدا مى باشد، و نيكوتر از آن بى اعتنائى و سرفرازى درويشان است با توانگران بجهت اعتماد بخدا (چون اين كار بزرگترين دليل است بر كمال يقين و باور بخدا، زيرا بسبب سرفرازى خود با توانگر طمع و آز بغير خدا و خوف و ترس از غير او را از بين برده و در نوميدى سخت شكيبا گشته و هيچيك از اينها در فروتنى توانگر نيست).

( . ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ، صفحه ی 1277)

ترجمه مرحوم شهیدی

406 [و فرمود:] چه نيكوست فروتنى توانگران برابر مستمندان براى به دست آوردن آنچه نزد خداست، و نيكوتر از آن بزرگ منشى مستمندان به اعتماد بر خدا برابر اغنياست.

( . ترجمه نهج البلاغه شهیدی، ص 434)

شرح ابن میثم

382- و قال عليه السّلام:

مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِيَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ- وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِيهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِيَاءِ- اتِّكَالًا عَلَى اللَّهِ

المعنى

تيه الفقراء على الأغنياء أصعب عليهم و أشقّ من تواضع الأغنياء لهم. إذ كان تيههم يستدعى كمال التوكّل على اللّه و هو درجة عالية في الطريق إليه فلذلك كان أفضل و أحسن لقوله صلّى اللّه عليه و آله و سلم: أفضل الأعمال أحمزها.

( . شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 440 و 441)

ترجمه شرح ابن میثم

382- امام (ع) فرمود:

مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِيَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ- وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِيهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِيَاءِ- اتِّكَالًا عَلَى اللَّهِ

ترجمه

«چه خوب است فروتنى ثروتمندان براى نيازمندان به خاطر پاداشى كه نزد خدا مى جويند و بهتر از آن است بى اعتنايى نيازمندان به ثروتمندان به جهت توكّل و اعتماد بر خدا.»

شرح

بى اعتنايى مستمندان بر توانگران، بر ايشان دشوارتر و سخت تر است از فروتنى توانگران نسبت به آنها. از آن رو كه بى اعتنايى ايشان نهايت توكّل به خدا را مى طلبد كه بالاترين درجه، در راه وصول به قرب الهى است و از اين جهت بالاتر و بهتر از فروتنى توانگران است، به دليل فرموده پيامبر (ص): «بالاترين اعمال دشوارترين آنهاست.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 745)

شرح مرحوم مغنیه

400- ما أحسن تواضع الأغنياء للفقراء طلبا لما عند اللّه، و أحسن منه تيه الفقراء على الأغنياء اتّكالا على اللّه.

المعنى

التيه: التكبر، و اذا كان التواضع فضيلة لأنه خضوع و انقياد للحق فالتكبر على الباطل و الطغيان أيضا فضيلة، بحكم التلازم العقلي و الواقعي.. هذا، الى ان تكبّر الفقراء على الأغنياء ينطوي على التوكل و القناعة و الرضا بما يسّر اللّه، أما تواضع الأغنياء للفقراء فهو حسن، ما في ذلك ريب، لأن الغنى يبعث القسوة في القلوب، كما يشهد العيان و قول اللّه و رسوله و أهل بيته، فإذا شذ غني عن هذه القاعدة فمعنى ذلك انه يسع الناس بأخلاقه، و انه تغلب على هوى القلب و ميوله.. و مع هذا فإن تيه الفقراء على الأغنياء أفضل و أكمل، لما أشرنا اليه من ان هذا التيه يدل على الإباء و القناعة و التوكل على اللّه تعالى.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4، ص 452)

شرح شیخ عباس قمی

328- ما أحسن تواضع الأغنياء للفقراء طلبا لما عند اللّه، و أحسن منه تيه الفقراء على الأغنياء اتّكالا على اللّه سبحانه. تيه الفقراء على الأغنياء أصعب عليهم و أشقّ من تواضع الأغنياء لهم. إذ كان تيههم يستدعي كمال التوكّل على اللّه، و هو درجة عالية في الطريق إليه، فلذلك كان أفضل و أحسن لقوله صلّى اللّه عليه و آله: أفضل الأعمال أحمزها قال الشاعر:

قنعت فأعتقت نفسي و لن أملّك ذا ثروة رقّها

و نزّهتها عن سؤال الرجال

و منّة من لا يرى حقّها

و إنّ القناعة كنز اللبيب إذا ارتتقت فتقت رتقها

فما فارقت مهجة جسمها

لعمرك أو وفّيت رزقها

( . شرح حکم نهج البلاغه، ص241)

شرح منهاج البراعة خویی

(386) و قال عليه السّلام: ما أحسن تواضع الأغنياء للفقراء طلبا لما عند اللَّه، و أحسن منه تيه الفقراء على الأغنياء اتّكالا على اللَّه.

اللغة

(تاه) أي تكبّر- مجمع البحرين.

المعنى

ينقسم البشر بالغنا و الفقر إلى طبقتين متفاوتتين متباعدتين، و من هذا الانقسام يتولّد مفاسد اجتماعيّة كثيرة من الظلم و الطغيان و الكبر و العصيان، و من أهمّ مقاصد الانسانيّة و الدينيّة و خصوصا الدّين الاسلامي محو المفارقات و نفي الطبقات و سوق البشر إلى جامعة أخويّة ملؤها المواساة و المساواة، فأشار عليه السّلام إلى أنّ تواضع الغنيّ للفقير ينزله من ترفّعه الناشى عن أثر غناه فيساوي مع الفقير و يتحقق المساواة المطلوبة و يندفع الامتيازات المسمومة، فهو حسن جدّا، و أحسن منه ترفّع الفقير تجاه الغنيّ باتّكاله على اللَّه فيرتفع الامتياز و يحصل المطلوب، و لعلّ كونه أحسن باعتبار أنّ الفقراء أكثر بكثير من الأغنياء فترفّعهم عليهم موجب لحصول مساواة أكثر، فتدبّر.

الترجمة

فرمود: چه خوش است فروتني توانگران در برابر بينوايان براى درك ثواب از خداى سبحان، و بهتر از آن ترفّع و مناعت فقيرانست در برابر توانگران باعتماد بر خداوند منّان.

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 487 و 488)

شرح لاهیجی

(435) و قال (- ع- ) ما احسن تواضع الاغنياء للفقراء طلبا لما عند اللّه و احسن منه تيه الفقراء على الأغنياء اتّكالا على اللّه يعنى و گفت (- ع- ) كه چه بسيار نيكو است تواضع كردن مالداران از براى فقيران از جهة طلب كردن مر چيزى كه در نزد خدا است از ثواب و بهتر از انست تواضع نكردن فقيران بر مالداران از جهة توكّل كردن بر كرم خدا

( . شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی، ص 328)

شرح ابن ابی الحدید

414 وَ قَالَ ع : مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِيَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ- وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِيهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِيَاءِ- اتِّكَالًا عَلَى اللَّهِ سُبْحَانَهُ قد تقدم شرح مثل هذه الكلمة مرارا- . و قال الشاعر-

قنعت فأعتقت نفسي و لن أملك ذا ثروة رقها

و نزهتها عن سؤال الرجال

و منة من لا يرى حقها

و إن القناعة كنز اللبيب إذا ارتتقت فتقت رتقها

سيبعث رزق الشفاه الغراث

و خمص البطون الذي شقها

فما فارقت مهجة جسمها لعمرك أو وفيت رزقها

مواعيد ربك مصدوقة

إذا غيرها ففقدت صدقها

( . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 20، ص 39)

شرح نهج البلاغه منظوم

[397] و قال عليه السّلام:

ما أحسن تواضع الأغنياء للفقراء طلبا لما عند اللّه و أحسن منه تيه الفقراء على الأغنياء إتّكالا على اللّه

ترجمه

چه خوش است فروتنى توانگران با بينوايان براى آنچه كه نزد خدا است، و خوشتر از آن بى اعتنائى بينوايان بر توانگران است از روى اعتماد و اتّكآء بر خداوند تعالى.

نظم

  • براى آنچه اندر نزد داوربود نيكو است كاشخاص توانگر
  • فقيران را بهر جائى كه بينندتواضع بر تكبّر بر گزينند
  • براى خويش تا برگى بسازندبمال خويش آنان را نوازند
  • از آن نيكوتر آنانكه فقيراندبچنگال تهى دستى اسيراند
  • زده تكيه بالطاف خدائىنياراند اغنيا را اعتنائى
  • بكبر و سر فرازى روى آرندكمر در پيش آنان خم ندارند
  • نگيرد قلبشان را رعب درهمگشندى رو گه ديدار درهم
  • غنىّ و با فقير ار كار اينسانكنندى كارها گردد بسامان
  • ز الطاف خود ايزد در گشايدبهر دو لطف و هم احسان نمايد

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10، صفحه ی 181)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
Powered by TayaCMS