قطع اعتکاف
88- براى شناخت حکم قطع اعتکاف باید اقسام آن را شناخت.
اقسام اعتکاف:
واجب معین - پس از شروع قطع آن جایز نیست.
واجب موسّع پس از تکمیل دو روز، قطع آن جایز نیست.
مستحب
توضیح :
اگر اعتکاف ، واجب معین باشد؛ یعنى وقت مشخص داشته باشد؛ مثلاً نذر کند از 21 تا 26 ماه رمضان در مسجد معتکف شود، همین که اعتکاف را شروع کرد اتمام آن واجب و قطع آن غیر جایز است .
و اگر اعتکاف، واجب موسع باشد؛ یعنى وقت آن وسعت دارد؛ مثلاً نذر کرده باشد که امسال، یا در این ماه سه روز معتکف شود، یا اعتکاف مستحب باشد، تا قبل از تکمیل دو روز مى‌تواند آن را رها کند، مثلاً در روز اول، شب اول یا روز دوم، ولى اگر اعتکاف را رها نکرد و در مسجد ماند تا غروب روز سوم در این صورت ، بر او واجب است که اعتکاف را کامل کند و روز سوم را بماند.
89- انسان مى‌تواند از آغاز ، هنگام نیت، شرط کند که اگر مشکلى پیش آمد - مثلاً بگوید اگر هوا سرد شد - اعتکاف را رها مى‌کنم، در صورت پیش آمدن مانع ، رها کردن اعتکاف اشکال ندارد، حتى در روز سوم .
90- در اعتکاف نذرى، انسان مى‌تواند هنگام خواندن صیغه نذر شرط کند که اگر مانعى پیش آمد اعتکافم را رها کنم.
91- س : آیا معتکف مى‌تواند به هنگام نیت اعتکاف شرط کند که هر زمان خواست از اعتکاف خود رجوع کند؟ اگر بعد از نیت حکم شرط خود را ساقط نمود، آیا شرط او ساقط مى‌شود یا خیر؟
آیت الله تبریزى:مى‌تواند شرط کند و با اسقاط ساقط نمى‌شود.
92- س : اگر شرط رجوع در وقت نذر کردن براى اعتکاف باشد چه حکمى دارد؟
آیت الله تبریزى : مثل شرط کردن در زمان نیت اعتکاف است و چنانچه اعتکاف را به عنوان وفاء به نذر مزبور انجام دهد، حتى در روز سوم مى‌تواند رجوع کند.
قضا و کفاره اعتکاف
قضاء
93- اگر در حال اعتکاف جماع کند - عمداً باشد یا سهواً پس اگر اعتکاف ، واجب معین باشد؛ باید قضاى آن(آیات عظام گلپایگانى ، خویى ، اراکى: اگر در اعتکاف واجب، سهواًجماع کند، بنابر احتیاط واجب ، اعتکاف را دو باره انجام دهد.) را بجا آورد. و اگر واجب غیر معین باشد؛ باید آن را از سر بگیرد.
94- اگر یکى دیگر از محرمات اعتکاف را سهواً انجام دهد و اعتکاف: ( آیت الله گلپایگانى : احتیاط در تمام موارد ترک نشود. )
* واجب معین باشد: بنابر احتیاط واجب باید اعتکاف را به پایان ببرد و قضاى آن را بجا آورد.
* واجب غیر معین باشد: اگر در دو روز اول باشد باید اعتکاف را از سر بگیرد و اگر روزسوم باشد، اعتکاف را به پایان ببرد و از سر بگیرد.
* اگر اعتکاف مستحب را بعد از روز دوم باطل کند؛ باید قضاى آن را بجا آورد . ولى اگر قبل از اتمام روز دوم( آیت الله سیستانى : بنابراحتیاط واجب.) باطل کند؛ چیزى بر عهده او نیست.
95- واجب نیست قضاى اعتکاف را فوراً بجا آورد، گرچه احتیاط مستحب است .( آیت الله سیستانى : ولى به قدرى تأخیر نیندازد که سهل‌انگارى به شمار آید.)
96- س: اگر کسى نذر کند ایام معینى را معتکف باشد و از آن ایام معین تخلف نماید - یک روز یا بیشتر - آیا قضاء بر او واجب است یا خیر؟
آیت الله تبریزى: بنابر احتیاط، قضاى آن واجب است.
کفاره :
97- اگر اعتکاف واجب را با آمیزش (جماع) باطل کند،کفاره واجب است و در سایر محرمات کفاره نیست، هر چند احتیاط مستحب است.
98- اگر در دو روز اول اعتکاف مستحب آمیزش کند و اعتکاف را رها نکند بنابراحتیاط واجب کفاره لازم است .
99- کفاره بطلان اعتکاف، مانند کفاره روزه ماه رمضان است، یعنى ، باید:
- دو ماه روزه بگیرد.
- یا به 60 مسکین ، طعام بده.
- یا یک برده را آزاد کند.
100- احتیاط مستحب است که اگر ممکن است یک برده آزاد کند و در صورت ناتوانى دو ماه روزه بگیرد و( آیت الله خویى: بلکه واجب است به همین ترتیب عمل کند.) چنانچه نتواند روزه بگیرد، به 60 فقیر طعام بدهد.
« و الحمد لله اولاً و آخراً »
-
1- العروة الوثقى ، (دو جلدى) آیت الله سید محمد کاظم یزدى (ره) ، چاپ تهران: المکتبةالعلمیة الاسلامیه.
-
2- العروة الوثقى ، (دو جلدى) آیت الله سید محمد کاظم یزدى (ره) چاپ سوم، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان ، 1412 ه. ق.
-
3- تحریر الوسیله، امام خمینى (قدس سره) چاپ بیروت، دارالانوار، 1403 ه. ق.
-
4- العروة الوثقى ، (سه جلدى) یا تعلیقه آیت الله حاج سید على سیستانى ،چاپ اول ، ستاره قم 1415 ه. ق.
-
5- الحواشى على العروة الوثقى آیت الله حاج شیخ محمد فاضل لنکرانى،چاپ دوم ، مهر قم ، 1415 ه. ق.
-
6- تعلیقات على العروة الوثقى آیت الله ناصر مکارم شیرازى ، چاپ دوم ، مدرسه امیرالمؤمنین قم، 1413 ه. ق.
-
7- هدایة العباد، آیت الله حاج شیخ لطف الله صافى گلپایگانى ، چاپ اول ، سپهر 1416 ه. ق.
-
8- مجموعه استفتا آئات ستاد مرکزى اعتکاف قم ومعاونت فرهنگى مسجد مقدس جمکران.