( 25 پرسش و پاسخ از علما و صاحب نظران درباره ی سؤالات رایج در موضوع قمه زنی )
در بعضی از فتاوی علما، دلیل غیرشرعی بودن اعمالی مثل قمه زنی را «وهن» بودن آن دانسته اند؛ آیا روایاتی داریم که به دلیل وهن بودنِ رفتاری در نظر بیگانگان، حکم شرعیِ آن تغییر کرده باشد؟
*[بله؛] دو سه مورد را به عنوان نمونه عرض می کنم؛
راجع به وهن در اجرای حدود، دیات و قصاص و ... بحثی است راجع به اهل ذمّه. در بعضی روایات آمده که ما دو نوع «اهل کتاب» داریم؛ یک نوع اهل ذمّه اند؛ یعنی پذیرفته شده اند که در کنار اسلامی زندگی کنند و یک قسم معاهد است؛ یعنی در کشورهای غیر اسلامی اند، ولی عهد دارند با ما. خوب حالا اگر مسلمانی یکی از آنها را کشت، آن مسئله ای که در روایات آمده که دیه ی اهل کتاب 800 درهم است، راجع به آنهاست؛ نه راجع به کسانی که در سایر کشورهای اسلامی زندگی می کنند. روایت داریم که اگر موجب وهن بعیدالعهدِ اسلام بشود، باید دیه ی کامل بدهید. یعنی اگر جوری بشود که آنها راجع به اسلام، بدبین بشوند و در نتیجه تبلیغات سوء بکنند، بایددیه ی کامل به او پرداخت گردد.
مثال دیگر اینکه همه ی علما گفته اند و روایات زیادی هم وجود دارد، که اگر یک مسلمانی در مناطق کفرنشین، مستوجب اجرای حدود شد، می گویند: حدود را در مورد او اجرای نکنید؛ چون موجب وهن اسلام می شود.
پس با این حساب، وهنِ اسلام در نظر دیگران، یک جنبه اساسی و محوری دارد و این یک هشداری است ... مواظب باشید که ما نباید فقط داخله ی خودمان را لحاظ کنیم؛ چون مسئوولیت پخش اسلام در سرتاسر جهان را داریم.
ما که مسلمانیم ممکن است به بعضی مطالب، این قدرخو گرفته باشیم که دیگر در نظر ما وهن نباشد؛ یا ممکن است به حکمتش واقف باشیم، اما آن کس که در خارج است، شاید به حکمت قضیه واقف نباشد و به نظرش موهن جلوه کند.
این مسئله که نباید کاری کرد که دین، اسلام، قرآن و ائمه (ع) در نظر دیگران موهون شوند، این اصل است.
این دو سه مورد که عرض کردم به عنوان نمونه بود والّا روح فقه ما و روح اسلام، این مطلب را به طور «اصلِ مسلّم» مطرح کرده.
نکته ای که می خواهم عرض کنم این است که، حالا اگر یک نوع اقامه شعائر برای ما قابل تحمل است، اما برای جهانیان قابل تحمل نیست و آن را زشت ببینند، ما داعی نداریم که این را در ملا عام انجام دهیم.[1]
یعنی توجه به «نگاه پیروان دیگر ادیان به رفتار ما» در اسلام یک عنصر اصلی است؟
* اجازه دهید جواب این سوال را در قالب خاطره ای از حجت الاسلام قرائتی ببینیم: «در یکی از شهرها با وجود توصیه های مبلغین بزرگوار مبنی بر پرهیز از قمه زنی، مردم به خاطر اعتقادات خود دست بر نمی داشتند. به ما گفتند به آنجا برویم و آنها را از این کار باز داریم. ایام ماه محرم بود و چون اعلام کرده بودند فلانی می آید و مردم ما را در تلویزیون دیده بودند، در مسجد جمع شدند وقتی وارد شدم گفتند: آقای قرائتی! آمده ای برای قمه زنی بگویی؟ گفتم: شغل من چیست؟ گفتند: تو معلم قرآن هستی. گفتم: به عنوان معلم قرآن قبولم دارید؟ گفتند: بله! قبولت داریم؛ ولی حرفی از قمه نزنی! فقط قرآن بگو! من روی تخته نوشتم:
(بسم الله الرحمن الرحیم)
(یا ایها الذین امنوا لا تقولوا راعنا و قولوا انظرنا و اسمعوا و للکافرین عذاب الیم [2])
ای کسانی که ایمان آورده اید! نگویید: «راعِنا»؛ بلکه بگویید: «انظرنا»
«راعنا را هم می شود از ریشه «رَعَیَ» گرفت و هم از ریشه «رَعَنَ». اگر از «رعی» گرفته شود به معنای «مراعات ما را بکن» است، ولی اگر از ریشه «رعن» گرفته شود، رعونت به معنای خر کردن است و «راعنا» یعنی «خرمان کن!»
وقتی که مسلمانان می گفتند: «راعنا»، هدفشان مقدس بود و معنای «مراعاتمان کن» را اراده می کردند، ولی یهودی ها از این کلمه استفاده کرده و گفتند: مسلمانها به پیغمبرشان می گویند: خرمان کن! در اینجا آیه نازل شد که:
(یا ایها الذین آمنوا لا تقولوا راعِنا و قولوا انظرنا)[3]
«ای کسانی که ایمان آورده اید، «راعنا» نگویید بلکه «انظرنا» بگویید».
یعنی کلمه ای را که دشمن از آن سوء استفاده می کند به کار نبرید. بعد از اینکه این آیه را تفسیر کردم، گفتم: شما که قمه می زنید هدفتان مقدس است و به عشق امام حسین (ع) این کار را می کنید. این کار امروز شما، مثل همان «راعنا» گفتنِ مسلمانان صدر اسلام است که دشمن از آن سوء استفاده می کرد و قرآن کریم با آیه مورد بحث به مسلمانان آن روز و امروز هشدار می دهد که از هر کاری که دشمن از آن سوء استفاده می کند پرهیز کنید.[4]
اصلاً چه ضرورتی دارد که همه ی رفتارهای شیعیان، منطقی و بر اساس استدلال عقلی و دینی باشد؟
* علاقه مندان به اسلام واهل بیت (ع) باید توجه کنند که اسلام و قرآن، با استدلال و منطق همراه است. مکتب اهل بیت، با منطق و استدلال همراه است. اگر استدلال را از آن جدا کردند و به جای استدلال، خدای ناکرده چیزی را وارد کردند که از منطق دور است و جنبه خرافی دارد، این درست ضد استدلال عمل خواهد کرد. پس، یک ابزار اسلام برای گسترش و غلبه بر همه ادیان و جماعات و ملل و کشورها، عبارت از منطق است.[5]
می شود معنی دقیق خرافه را مشخص کرد؟ چطور می توانیم مصادیق آن را تشخص دهیم؟
* آنچه که با کتاب و سنت متقن و معتبر ثابت شده، از دین است؛ چه حالا عقول بپسندند یا نپسندند. از این، حمایت و دفاع کنید.
آنچه که با دلیل معتبر ثابت شده است و با مبانی و اصول دینی معارضه ندارد، درباره ی آن ساکت بمانید.
آنچه که با یکی از اصول دینی معارضه دارد و مدرک معتبری ندارد، ردّش کنید؛ این می شود خرافه، و معیار خرافه این است.[6]
خوب! ممکن است کسی بگوید: ابراز احساسات نسبت به امام حسین (ع) و عزاداری در غم آن حضرت، روش های مختلفی دارد؛ یک روش هم قمه زنی است ...
*در خصوص عزاداری و مجالسی که به نام امام حسین (ع) برپا می شود، ما و هیچیک از دینداران نمی گوییم در این مراسم، هر کسی هر کاری می کند خوب است چه بسا علمای بزرگ و دانشمندان بسیاری این کارها را ناروا دانسته و از آن جلوگیری کرده اند. [7]
* عدّه ای قمه به دست بگیرند و به سرخودشان بزنند و خون بریزند! این کار را می کنند که چه بشود؟! کجای این حرکت، عزاداری است؟! البته، دست بر سر زدن، به نوعی نشانه ی عزاداری است. شما بارها دیده اید، کسانی که مصیبتی برایشان پیش می آید، بر سر و سینه ی خود می کوبند. این نشانه ی عزاداریِ معمولی است. اما شما تا به حال کجادیده اید که فردی به خاطر رویکرد مصیبتِ عزیزترین عزیزانش، با شمشیر بر مغز خود بکوبد و از سرِ خود خون جاری کند؟! کجای این کار عزاداری است؟! [8]
* قمه زدن، سنّتی جعلی است. از اموری است که مربوط به دین نیست و بلاشک، خدا هم از انجام آن راضی نیست.[9]
اگر موضوع تا این حد مهم است، چرا برخی علمای قدیم با آن برخورد نمی کردند؟
* علمای سلف دستشان بسته بود و نمی توانستند بگویند «این کار، غلط و خلاف است»[10]
* در زمان آیت الله بروجردی، در همین قم ایشان برخی از این شعائری که به عنوان عزاداری در قم انجام می شود را استنکار کرد.[11] آن وقت تمام روسای اینها (هیأت هایی که به این کارها اقدام می کردند) رفتند خدمت آقای بروجردی وگفتند:ما در این دهه مقلّد شما نیستیم. من می گویم اگر اینها همه، با این کارهایشان، معنای حرف هایشان و لوازم آن و تالی فاسد[12]آن را فهمیده بودند، مصداق «الرادُّ علینا الرادُّ علی الله»[13] می شدند. من اگر جای آقای بروجردی بودم، شدیداً آنها را طرد می کردم.
چطور جرأت می کنند به یک مجتهد جامع الشرایط این گونه بی احترامی کنند؟ که در واقع بی احترامی به امام معصوم محسوب می شود.
مرحوم آقا سیّد ابوالحسن اصفهانی نهی کردند مردم را از این کارها. می دانید چه کار کردند؟ نجفی ها رفتند همین مشعل هایشان را پشت در خانه آقای سیّد ابوالحسن اصفهانی خالی کردند! که در نتیجه ی آن، آقا سیّد ابوالحسن قهر کرد و آمد کربلا؛ در کوچه ی شیر و فضّه آنجا کربلایی ها برای آقا خانه گرفتند و محافظ گذاشته بودند که نجفی ها او را نزنند!
حالا ما این عوام را تصویب بکنیم؟![14]این عوامی که بر مجتهدین وقت - که به عنوان رئیس مذهب شیعه مطرح هستند - این گونه طغیان می کنند. آقای بروجردی رئیس مذهب بود؛ آقا سیّد ابوالحسن رئیس مذهب بود. آیا شما با امام صادق (ع)، همین کار را می کنید؟ خوب اگر این کار را با امام صادق (ع) بکنند، همه شان کافر می شدند؛ آقای بروجردی ینطق علی لسان صادق (ع)؛[15] آقا سیّد ابوالحسن ینطق علی لسان باقر (ع). ای شیعه ای که می گویی من دوست امام حسینم! چطورتو اهانت می کنی به این سیّد؟! اینها برای ما درد است.[16]
پس چرا بعضی از علمای قدیم حتی حکم به جواز قمه زنی داده اند؟
*آنچه از قول مراجع سلف (رحمه الله علیهم) نقل شده است، بیش از این نیست که اگر این کار ضرر معتنی به[17] ندارد جایز است؟ آیا سبک کردن شیعه در افکار جهانیان، ضررمعتنی به نیست؟ آیا مخدوش کردن محبّت و عشق شیعیان به خاندان مظلوم پیامبر (ص) و بخصوص شیفتگی بی حد و حصر آنان به سالار شهیدان (ع) را بد جلوه دادن، ضرر نیست؟ کدام ضرر از این بالاتر است؟[18]
*اگر قمه زدن، به صورت عملی انفرادی در خانه های در بسته انجام می گرفت، ضرری که ملاک حرمت است، فقط ضرر جسمی بود، ولی وقتی این کار «علی رووس الاشهاد»[19] و در مقابل دوربین ها و چشم های دشمنان و بیگانگان بلکه در مقابل چشم جوانان خودمان انجام می گیرد، آن وقت دیگرضرری که باید معیار حرمت باشد فقط ضرر جسمی و فردی نیست، بلکه مضرات بزرگ تبلیغی که با آبروی اسلام و شیعه سروکار دارد نیز باید مورد توجّه باشد.[20] امروزه این ضرر، بسیار بزرگ و شکننده است و لذا قمه زدن علنی و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع است.[21]
* یک وقت بود در گوشه و کنار، چند نفر دور هم جمع می شدند و دور از انظار عمومی مبادرت به قمه زنی می کردند و کارشان، تظاهر -به این معنا که امروز هست - نبود. کسی هم به خوب و بدِ عملشان کار نداشت؛ چرا که در دایره ی محدودی انجام می شد. اما یک وقت بناست که چند هزار نفر، ناگهان در خیابانی از خیابان های تهران یا قم یا شهرهای آذربایجان و یا شهرهای خراسان ظاهر شوند و با قمه و شمشیر بر سرخودشان ضربه وارد کنند؛ این کار، قطعاً خلاف است. امام حسین (ع)، به این معنا راضی نیست. من نمی دانم کدام سلیقه هایی و از کجا این بدعت های عجیب و خلاف را وارد جوامع اسلامی و جامعه ی انقلابی ما می کنند؟![22]
یعنی می گویید آنهایی که در گذشته حکم به جواز قمه زنی داده اند، دچار اشتباه شده اند؟!
*می گویند مراجع تقلید گفته اند قمه زدن جایز است... مراجع قدیم اجازه دادند، ولی شما می دانید تلویزیون اروپا دوازده بار قمه زدن ایرانی ها را نشان داده و بعد یک دکتر روانشناس آنجا نشسته، گفته: شیعه ها یک مَرَضی دارند نظیرخودکشی؛ خودشان را آزار می دهند. شیعه ها یک مرض روانی دارند به نام خودآزاری؛ و اروپا به شیعه خندیده!
شما باید این طور سئوال کنید: «ای مراجع تقلید! اجازه می دهید جوری عزاداری کنیم که اروپا به شیعه بخندد؟!» هیچ مرجعی اجازه نمی دهد. سوال شما اشتباه بوده است؛ سوال کرده اید: اجازه می دهید در عزای امام حسین (ع) چند قطره خون بریزد؟ گفته اند: جایز است.
شما بگویید: اجازه می دهید جوری عزاداری کنیم که اروپا به شیعه بخندد؟ هیچ مرجعی اجازه چنین کاری را نمی دهد.[23]
* درست است که جمعی از بزرگان فقهای پیشین (قدّس الله اسرارهم) اجازه بعضی از این امور را در عصرخود - به دلایل خاصّی - داده اند، ولی آنها هم اگر در عصر ما و شرایط زمان مان بودند به یقین طور دیگری فتوا می دادند.[24]
درباره نقش «تغییر شرایط زمان و مکان» در «تغییر حکم مسائل شرعی» [25](165) دیدگاه حضرت امام (رحمه الله) جالب توجه است:
*زمان و مکان دو عنصر تعیین کننده در اجتهادند. مسئله ای که در قدیم دارای حکمی بوده است، به ظاهر همان مسئله در روابط حاکم بر سیاست و اجتماع و اقتصاد یک نظام، ممکن است حکم جدیدی پیدا کند؛ بدان معنا که با شناخت دقیق روابط اقتصادی و اجتماعی و سیاسی، همان موضوع اوّل که از نظر ظاهر با قدیم فرقی نکرده است، واقعاً موضوع جدیدی شده است، که قهراً حکم جدیدی می طلبد. مجتهد باید به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد...»[26]
بعضی ها در جواب این مطلب - که باید به برداشت بیگانگان نسبت به اعمال مان توجّه کنیم- می گویند: «اگر بخواهیم به حرف آنها توجه کنیم، آنها بعضی از واجبات دینی ما را هم مسخره می کنند؛ پس باید واجبات را هم کنار بگذاریم؟!»
* نکته ای که در این سوال مورد غفلت واقع شده، این است که، هیچ یک از انبیاء برای عمل به عادات و آداب ابداعی خود مورد استهزاء قرار نگرفته است! انبیا به جهت تبلیغ دین و احکام الهی به مردم، از سوی کافران و ستمگران مورد تمسخر قرار می گرفتند، در حالی که ما به جهت عادات و رسوم ابداعی خود مورد استهزا هستیم.
اگر دشمن ما را به جهت عقاید و اعمال دینی مان مسخره کند، در برابر او می ایستیم و کمترین توجهی نمی کنیم؛ اما رفتارهایی همچون قمه زنی در هیچ یک از روایات ما تایید نشده است؛ بلکه رسم و عادتی است که توسط خود مردم ابداع شده است، از این رو نمی توان آن را از دین دانست. اگر دشمن، ما را برای گریه کردن بر سالار شهیدان مسخره کند، توجه نمی کنیم؛ زیرا اصل عزاداری و گریه برای امام حسین (ع) از دین است و در متنِ دین، به آنها توصیه شده است.
ما از ریشخند دشمن نمی ترسیم، از بدنمایاندن اسلام به ملتها بیمناکیم؛ ما ازآن می ترسیم که پافشاری ما بر برخی از اعمال بی ریشه و ابداعی، بهانه به دست دشمنان بدهد و آنها با استفاده از آن، ملت هایی را که تشنه اسلام هستند، از آن بیزار کنند. [27]
* رهبر معظم انقلاب نیز به همین نکته اشاره کرده اند:
اگر قمه زنی اشکال هم نداشته باشد و حرام هم نباشد، واجب که نیست! ... [این رفتارها] در دنیای امروز، در فرهنگ رایج جهانی امروز، در عقلانیاتی که امروز در داخل خانه های ما و بین جوانان و دختران و پسران ما رایج است، عکس العمل نامناسب ایجاد خواهد کرد. اینها از بیّنات شرع نیست که ما بگوییم چه دنیا بپسندد،چه نپسندد، ما باید اینها را بگوییم؛ حداقل اینها «مشکوکٌ فیه»[28]است. [29]
حالا یک گروهی از شیعیان هم چنین کارهایی را انجام دهند؛ مگر چه مشکلی پیش می آید؟
* نباید کاری کنیم که آحاد جامعه ی اسلامیِ برتر، یعنی جامعه ی محبِّ اهل بیت (ع) که به نام مقدس ولیِّ عصر (ارواحنافداه)، به نام حسین بن علی (ع) و بنام امیرالمومنین (علیه الصلاه و السلام) مفتخریم، در نظر مسلمانان و غیر مسلمانان عالم، به عنوان یک گروه آدم های خرافیِ بی منطق معرفی شوند.[30]
*می بینیم که چگونه اخلاص و محبّت مردم به سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) مورد جفا در قضاوت های جهانی واقع می شود، چگونه درک روشن بینانه ی آنان در اعتقاد به مقام والای اهل بیت (ع)، به خاطر بعضی اعمال جاهلانه، حمل بر اموری می شود که از ساحت شیعه و ائمه ی بزرگوارشان بسی دور است؛ می بینیم که چگونه عزاداری بر جگرگوشگان زهرای اطهر (ع) مورد تبلیغ سوء دشمنان متعصّب و تبلیغات چی های شیطان استعمارگر قرار می گیرد. می بینم که بعضی اعمالی که هیچ ریشه ی دینی هم ندارد، بهانه به دست دشمن مغرض می دهد که بدان وسیله هم اسلام و هم تشیّع را العیاذ بالله به عنوان آئین خرافه معرفی کنند...[31]
* شیعه ی محبّ و مخلصی که در روز عاشورا با قمه سر و روی خود و حتی کودکان خردسال خود را خونین می کند، آیا راضی است که با این عمل خود در روزگاری که هزاران چشم عیب جو و هزاران زبان بدگو، در پی بد معرّفی کردن اسلام و تشیع است، عمل او را مستمسک دشمنی خود قرار بدهد؟ آیا راضی است که با تظاهر به این عمل، خون ده ها هزار جوان بسیجی صفتِ عاشق را که برای آبرو دادن به اسلام و تشیّع و نظام جمهوری اسلامی بر زمین ریخته شده است، ضایع سازد؟[32]
* معنای سفینه النجاه و مصباح الهدی این است که ما عملی را که بلاشک شرعاً محل اشکال است و به عنوان ثانوی هم حرام مسلّم و بیّن است،[33] انجام دهیم؟![34]
درست است که از حضرت امام مخالفت هایی با این رفتارها نقل شده است؛ اما چرا ایشان به صورت جدّی با آن مقابله نکردند؟
* اگر به گونه ای که طیّ چهار، پنج سال اخیرِ بعد از جنگ، قمه زدن را ترویج کردند و هنوز هم می کنند، در زمان حیات مبارک امام (رضوان الله علیه) ترویج می کردند، قطعاً ایشان در مقابل این قضیه می ایستادند. [35]
اگر بخواهیم با رفتارهایی مثل قمه زدن مخالفت کنیم، ما را متهم می کنند به اینکه با عزاداری امام حسین (ع) مخالفیم!
* نه خیر! این مخالفت با عزاداری نیست؛ بلکه مخالفت با «ضایع کردنِ عزاداری» امام حسین (ع) است. [36]
به نظر می رسد رواج این گونه رفتارها در عزاداری امام حسین (ع) عادی نیست؛ زمینه ی گسترش آن در جامعه چیست؟
* برخی کارها در ارتباط با مراسم عزاداری ماه محرّم دیده شده است که دست هایی به غلط، آن را در جامعه ی ما ترویج کرده اند. کارهایی را باب می کنند و رواج می دهند که هر کس ناظرِ آن باشد، برایش سؤال به وجود می آید. به عنوان مثال، در قدیم الایام بین طبقه ی عوام النّاس معمول بود که در روزهای عزاداری، به بدن خودشان قفل می زدند! البته، پس از مدتی، بزرگان و علما آن را منع کردند و این رسمِ غلط برافتاد ... قمه زدن نیز همین طور است.[37]
* شهید مطهری نیز گسترش این رفتارها را معلول روحیه ی مردم می داند؛ ایشان در این رابطه می گوید:
قمه زنی و بلند کردن طبل و شیپور از ارتدوکس های قفقاز به ایران سرایت کرد و چون روحیه مردم برای پذیرفتن آنها آمادگی داشت، همچون برق در همه جا دوید.[38]
می گویید دشمن از قمه زنی بر ضد تشیّع استفاده می کند؛ می شود چند نمونه از آن را بگویید؟
* اجازه دهید در پاسخ به این سوال، خاطرات چند تن از علما و صاحب نظران جهان اسلام را، از دست های پنهانی که ترویج این گونه رفتارها را در کشورهای اسلامی به عهده داشته اند، بشنویم:
1.عراق
* علامه محمد جواد مغنیه، از علمای بزرگ عراق، در کتاب تجارت خود، بحثی دارد تحت عنوان «کفن هایی برای زنده ها»؛ هنگامی که از عالمی فلسطینی درباره ی نظر علمای فلسطین نسبت به شیعه سوال می کند، می نویسد:
همانا سبب اصلی این تفرقه ای که میان مسلمین ایجاد شده است، استعمار و ایادیش هستند؛ بدین طریق که آنها دائماً مسلمانان رابا هر وسیله ای که شده تحریک و تجهیز نموده و در مقابل هم قرار می دهند. از جمله ی این راه ها، این بود که دولت انگلیس در ماه محرم، هزار کفن به قمه زنان هدیه نمود و هنگامی که دولت آمریکا از آن باخبرشد، برای آن که فرصت را از دست بدهد، دو هزار کفن به آنها هدیه نمود.[39]
در خصوص نقش سفارت های کشورهای استعماری در ورود و گسترش این گونه سنت ها به کشورهای اسلامی - از جمله عراق - منتشر شده است، در اینجا به سندی که محقق و جامعه شناس عراقی «ابراهیم الحیدری» در کتاب Sozioloyie آورده است، اشاره می کنیم:
سفیر انگلیس در بغداد بعد از جنگ جهانی دوم و هم زمان با کاهش مواد غذایی و افزایش قیمت ها در بازار، مقدار زیادی چای وسیگار مورد نیاز هیئت هاو مجالس عزاداری را از طریق شخص ثالثی به بعضی از مسئوولین هیئت ها تقدیم کرد؛ جالب اینکه به این هیئت ها مقدار زیادی پارچه ی سفید هم برای استفاده در مراسم قمه زنی داده شد. [40]دکتر تیجانی نیز در کتاب «اهل بیت (ع)؛ کلید مشکل ها» در این باره می نویسد:
یکی از علمای گذشته می فرمود: شمشیرهایی که در گذشته شیعیان آن را در برابر ظالمان بلند می کردند، امروزه برای زدن به سرهای خود، از آن استفاده می کنند. تا جایی که انگلیسی ها مقدارزیادی شمشیر، در میان دسته های عزاداری - درکربلا - تقسیم می کردند.[41]
2. جمهوری آذربایجان
*کسی که با مسائل کشور شوروی سابق و این بخشی که شیعه نشین است - جمهوری آذربایجان - آشنا بود، می گفت: آن زمان که کمونیست ها برمنطقه ی آذربایجان شوروی سابق مسلّط شدند، همه ی آثار اسلامی را از آن جا محو کردند. مثلاً مساجد را به انبار تبدیل کردند، سالن های دینی و حسینیه ها را به چیزهای دیگری تبدیل کردند و هیچ نشانه ای از اسلام و دین و تشیّع باقی نگذاشتند. فقط یک چیزرا اجازه دادند و آن، قمه زدن بود! دستورالعمل روسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند، نماز جماعت برگزار کنند، قرآن بخوانند، عزاداری کنند، هیچ کار دینی نباید بکنند؛ اما اجازه دارند قمه بزنند! چرا؟ چون قمه زدن، برای آنها یک وسیله ی تبلیغ بر ضدّ دین و بر ضدّ تشیع بود. بنابراین، گاهی دشمن از بعضی چیزها، این گونه علیه دین استفاده می کند. هر جا خرافات به میان آید، دین خالص بدنام خواهد شد. [42]
3. بنگلادش
* یکی از علمای مجتهد بنگلادشی که زمانی که شاگردهای ما بوده اند، برای من گفت: علت اینکه بنگلادش از پاکستان جدا شد، این بود که بنگلادش کاملاً سنّی نشین بود، اما در پاکستان فرهنگ شیعه غلبه دارد... ولی رفته رفته پیشرفت مذهب تشیّع در آنجا شروع شد. او می گفت شیعه مقداری در آنجا اوج گفت. گروهی (؟!) از پاکستان به بنگلادش آمدند؛ به عنوان اینکه شیعه دارد پیشرفت می کند، پس باید اقامه ی شعائر حسینی هم در اینجا به نحو احسن و اکمل انجام بپذیرد!
برخی پاکستانی ها در عاشوراء از این زنجیرهایی که سرش چاقو دارد به پشت خود می زنند؛ ایشان برای من گفت: یک وقت دیدیم پیشرفت تشیّع توقف کرد. متوجه شدیم که علت آن، این گونه کارهاست. [43]
4. ایران
* اینکه من می گویم دست بیگانگان در میان است، شخص ثقه ای نقل کرد؛ گفت در مشهد یکی از سالها، یک وقت دیدیم، از طرف یکی از سفارتخانه های خارجی آمدند، قمه های نو در میان بعضی عزاداران تقسیم می کنند؛ همه اش سفید؛ برّاق؛ یک شکل!
آیا این سفارتخانه ی خارجی دلش برای ما سوخته که عزاداری کنیم؟! یا اینکه می خواهد اینها را نشان بدهد و بگوید: اینها وحشی هستند؟ [بیگانگان] برای اینکه اسلام را خرافی جلوه دهند، و نسل فرهیخته ی دانشمند را از اسلام دور کنند، می آیند خرافات را مخلوط می کنند؛ مسائلی که جزء دین نیست، جزء دین می کنند؛ در عزاداری ها دخالت می کنند؛ شکل عزاداری را عوض می کنند.
مسئله قمه زنی که در هیچ زمانی در زمان معصومین نبوده، می آیند این را رایج می کنند، تا مردم را در نظر بیگانه ها خرافی جلوه دهند.
یک فیلم درست کرده اند در یکی از کشورهای خارجی، به نام فیلم «فتنه» در کشورهای مختلف نشان دادند؛ گفتند: بیائید تماشا کنید؛ ببینید مسلمانها این اند: آدم کشند؛ خود زن اند؛ فیلم مرکب از سه بخش بود ... بخش سوم، منظره ی قمه زدنهاست؛سربچه را قمه می زند؛ خودش را قمه می زند، لباس سفیدشان،تمام مملو از خون نشان می دهد!
عزاداری سیدالشهداء از افضل قربات است؛ کیمیاست؛ وسیله ی حل مشکلات است؛ اما کاری که مردم را از اسلام دور نکند...[44]
پی نوشت:
-
[1] . مصاحبه با آیت الله محمد هادی معرفت، عاشورا، عزاداری، تحریفات، ص 528.
-
-
-
[4] . حجت الاسلام محسن قرائتی، مجله مبلغان، شماره 39.
-
[5] . سخنرانی رهبر انقلاب اسلامی، فروردین 1376، در حرم رضوی، مشهد مقدس.
-
[6] . بیانات رهبرمعظم انقلاب در دیدار با روحانیون سمنان 1385/08/17.
-
[7] . امام خمینی (رضوان الله علیه)، کشف الاسرار، ص 173.
-
[8] . بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویر احمد» در آستانه ی ماه محرم 1373/03/17
-
-
-
[11] . منکر شرعی بودن آن شدند.
-
[12] . تبعات منفی؛ نتایج غلط .
-
[13] . عمر بن حنظله قال سالت ابا عبدالله ع ... قال انظروا الی من کان منکم قد روی حدیثنا و نظر فی حلالنا و حرامنا و عرف احکامنا فارضوا به حکماً فانی قد جعلته علیکم حاکماً فاذا حکم بحکمنا فلم یقبله منه فانما بحکم الله استخف و علینا رد و الراد علینا الراد علی الله و هو علی حد الشرک بالله. (الکافی، ج7، ص 412).
امام صادق علیه السلام فرمود: نظر کنید بشخصی از خود شما که حدیث ما را روایت کند و در حلال و حرام ما نظر افکند و احکام ما را بفهمد، به حکم او راضی شوید؛ همانا من او را حاکم بر شما قرار دادم؛ اگر طبق دستور ما حکم داد و یکی از آنها از او نپذیرفت، همانا حکم خدا را سبک شمرده و ما [اهل بیت] را رد کرده است. و آنکه ما را رد کند، خدا را رد کرده و این در مرز شرک به خدا است.
-
[14] . عملشان را صواب و درست بشماریم؟
-
[15] . بر اساس مبانی و منطق امام صادق (علیه السلام) سخن می گویند.
-
[16] . عاشورا، عزاداری، تحریفات، ص 528؛ مصاحبه با آیت الله محمدهادی معرفت.
-
-
[18] . پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه ی امام جمعه ی اردبیل حجت الاسلام والمسلمین آقای مروج 1373/03/27
-
[19] . در انظار بینندگان .
-
[20] . تاکنون در شبکه های تلویزیونی و رسانه های ضد اسلامی در جهان، با نمایش صحنه های قمه زنی که در برخی از کشورهای اسلامی نظیر پاکستان و عراق، انجام می شود، فیلم های بسیاری را بر علیه اسلام و مسلمین تولید کرده اند که در آنها چهره ای خشن و زشت از اسلام معرفی شده است. نظیر فیلم «شمشیر اسلام» که توسط شبکه تلویزیونی بی .بی. سی تهیه شده و یا فیلم «ترور شیعی» که از تلویزیون آمریکا پخش شد و در آن، شیعیان به گونه ای معرفی شده بودند که به چیزی جز قتل و خونریزی فکر نمی کنند و در پایان نیز صحنه های از قمه زنی در روز عاشورا پخش گردید. (کیهان عربی، 1415/1/6، شماره 3113)
-
[21] .پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه ی امام جمعه ی اردبیل حجت الاسلام والمسلمین آقای مروج 1373/03/27
-
[22] .بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع روحانیون «کهگیلویه و بویر احمد» در آستانه ی ماه محرم 1373/03/17 .
-
[23] .بخشی از سخنرانی حجت الاسلام قرائتی در تفسیر سوره فلق .
-
[24] .متن جوابیه آیت الله العظمی مکارم شیرازی به سئوالات مختلف مردم درباره ی وظایف مسلمانان در ایّام عاشورا و مراسم عزاداری حسینی علیه السلام (بنگرید به: محمد تقی اکبر نژاد، از شور تا شعور حسینی، ص 383).
-
[25] .تغییرحکم مسائل شرعی بخاطر تغییر شرایط زمان و مکان، در زمان ائمه (علیهم السلام) نیز نمونه های بسیار دارد؛ به عنوان نمونه می توان به برداشته شدن وجوب خضاب کردن در زمان آن حضرت اشاره کرد؛ به متن روایت آن - که علاوه بر نهج البلاغه در وسائل الشیعه نیز آمده - توجه کنید:
سُئِلَ (علیه السلام) عن قول الرسول ص غیروا الشیب و لا تشبهوا بالیهود فقال (علیه السلام) انما قال ص ذلک و الدین قل فاما الان و قد اتسع نطاقه و ضرب بجرانه فامرو و ما اختار؛ از آن حضرت پرسیدند از قول پیغمبر (صلی الله علیه و آله) که موی سپید را دگرگون کنید (خضاب کنید) و مانند یهود نباشید! فرمود: همانا گفته ی آن حضرت در زمانی بود که اهل دین کم شمار بودند و اما اکنون بسیارند و دین پا بر جا شده و هر کس اختیار دارد که خضاب کند یا ترک کند. (وسایل الشیعه، ج2، ص 87).
-
[26] .منشور روحانیت، پیام حضرت امام به علما و حوزه های روحانیت؛ صحیفه نور، ج21، ص 98.
-
[27] .محمدتقی اکبر نژاد، فصلنامه تخصصی فقه اهل بیت علیهم السلام، نشر دائره المعارف فقه اسلامی بر طبق مذهب اهل بیت علیهم السلام قم، شماره های 48 و 50، زمستان 1385 و بهار 1386، با اندکی تغییر.
-
[28] .آنچه در آن تردید وجود دارد.
-
[29] .بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع نمایندگان مجلس خبرگان رهبری 83/12/27 .
-
-
[31] .پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه ی امام جمعه ی اردبیل حجّت الاسلام و المسلمین آقای مروج 1373/03/27 .
-
-
[33] .گروهی پنداشته اند، اعمالی مانند تیغ زنی و قمه زنی و خدش و لطم و ... در عزاداری، اصالتاً حلال است و حکم اولیه آن حلیّت است و اگر بسیاری از مراجع و علما آن را تحریم کرده اند، صرفاً به جهت شرایط خاص سیاسی دنیای اسلام و تبلیغات منفی دشمنان است.
غافل از آنکه به دلیل اطلاق روایات دال بر ممنوعیت اضرار، خدش، لطم، بدعت و دیگر عمومات فقهی در این بحث، حکم اولی آن حرمت است و صدور حکم جواز برای این گونه اعمال به حکم ثانوی بوده، که در شرایط فعلی، به حکم اولیه - که حرمت است - بر می گردد. (بنگرید به: محمد تقی اکبر نژاد، از شور تا شعور حسینی، ص 306-294).
-
[34] .بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری 1384/06/17.
-
[35].بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویر احمد» درآستانه ی ماه محرم 1373/03/17 .
-
[36].بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار با مردم قم 86/10/19 .
-
[37].بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع روحانیون استان «کهگیلویه و بویر احمد» در آستانه ی ماه محرم 1373/03/17 .
-
[38].طبق گفته شهید مطهری، تیغ زنی، زنجیرزنی، حمل نشانه (صلیب)، زدن طبل و شیپور و ... اکنون نیز به همین شکل در منطقه ی لورد (Lourdes) سالیانه در سالروز تصلیب ادعایی مسیح، برگزارمی شود. (بنگرید به: شهید مرتضی مطهری، جاذبه و دافعه علی (علیه السلام)، ص 154)
-
[39] .«ان السبب لهذه التفرقه هو الاستعمار و علماء الاستعمار یثیرونها و یغدّونها بکل وسیله - و من هذه الرسائل ان الانجلیز یهدون ألف کفن فی شهر المحرم للضاربین أنفسهم بالسیوف و السلاسل، و أرادت أمریکا أن لا تفوتها الفرصه فأهت هولاء ألفی کفن» (محمدجواد مغنیه، تجارب، ص 449 و 450).
-
[40] .Ibrahim Al-Haidari, Sozioloyie.P.176.
-
[41] .دکتر محمد تیجانی، اهل بیت کلید مشکل ها، ترجمه سید محمد جواد مهری، ص 186.
-
[42] .بیانات رهبر معظم انقلاب در اجتماع بزرگ مردم در صحن امام خمینی (ره) مشهد مقدس رضوی 1376/01/01.
-
[43] .مصاحبه با آیت الله محمد هادی معرفت، عاشورا، عزاداری، تحریفات، ص 528؛ ص 519.
-
[44] .بخشی از سخنرانی حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی در حرم مطهر حضرت معصومه (سلام الله علیها) نهم رمضان 1430.