با این که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هم خودش در راه راست بود و هم مسلمانان را به راه راست هدایت کرده بود، پس چرا در حال نماز مى فرمود: «اِهدِنَا الصَّراطَ المُسْتَقِیمَ; ما را به راه راست هدایت کن!» آیا این به اصطلاح علمى، تحصیل حاصل نیست؟

پرسش:

با این که پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) هم خودش در راه راست بود و هم مسلمانان را به راه راست هدایت کرده بود، پس چرا در حال نماز مى فرمود: «اِهدِنَا الصَّراطَ المُسْتَقِیمَ; ما را به راه راست هدایت کن!» آیا این به اصطلاح علمى، تحصیل حاصل نیست؟

پاسخ:

جهان هستى با تمام پدیده هاى خود - اعم از مادّى و معنوى - قابل زوال و دستخوش تغییر و تحوّل است; همچنان که اصل پیدایش یک پدیده در پرتو علّت و شرایط خاصّى صورت مى گیرد، همچنین استمرار و ادامه وجود آن، شرایط و مراقبت هاى خاصّى لازم دارد تا به آن لباس استمرار و بقا بپوشاند و از زوال و فناى آن جلوگیرى کند. موضوع هدایت به راه راست نیز مشمول همین قدرت است. بقا و ادامه هدایت در فرد و یا جامعه، به مراقبت ها و شرایط خاص نیازمند است و الاّ ممکن است یک فرد هدایت یافته، در آینده عمر خود از جادّه مستقیم منحرف گردد و پس از هدایت، مجدّداً گمراه شود. بنابراین، یک فرد و یک اجتماع هرچند در شرایط کنونى از نظر هدایت و عقاید در درجه عالى و ممتاز قرار بگیرد، ولى آینده او مبهم است. او باید از وضع فعلى استفاده نماید و رو به درگاه الهى آورده و از او جدّاً بطلبد که این نعمت را که هر لحظه ممکن است دستخوش فنا و زوال گردد، در حقّ او در تمام ادوار عمر برقرار بدارد. و اگر یک فرد هدایت یافته، بگوید: «اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِیمَ; ما را به راه راست هدایت کن!» هدف این است که ما را در این راه پایدار فرما! و این نعمت را درباره ما مستمر و دائمى گردان. مفسّر بزرگ اسلام «طبرسى» در «مجمع البیان» مثال مى زند و مى گوید: و نظیر این گونه تعبیرات در میان ما فراوان است; شما وقتى احساس مى کنید که مهمان عزیز شما مى خواهد کم کم دست از غذا بکشد، فوراً به او مى گویید: میل بفرمایید در صورتى که او آرام آرام مشغول خوردن است، ولى منظور این است که این کار را ادامه بده. مرکز پاسخگو: پایگاه رسمی دفتر آیت الله مکارم شیرازی http://www.makaremshirazi.org