سلاح امام زمان

كلمات كليدي : : امام زمان، شمشير، منجي موعود، سلاح امام زمان، سلاح ويژه غلبه بر عالم

نویسنده : مصطفي فرخي

ظهور منجی و برقراری حکومتی واحد در سراسر گیتی بر اساس عدالت در همه جنبه های وجودی انسان، به معنای واقعی کلمه از جمله باورهایی است که بیشتر مکاتب دینی و فکری دنیا در آن مشترکند. در این میان اسلام به عنوان مترقی‌ترین مکتب انسان‌ساز به نحوی جامع با ارایه ایدئولوژی منسجم به این بحث پرداخته است. از این رو بر مسلمانان است تا پیوسته با تبیین زوایای مختلف این بحث، آن را زنده نگهدارند.

در حالی که اطلاعات ما از این موضوع خصوصا جزئیات آن، منحصر در اخباری است که ائمه در برهه‌ای خاص از زمان بیان داشته‌اند و طبیعی است که مفاهیم مورد نظر خود را باید در غالب الفاظی قابل فهم برای مخاطبان ارائه می کرده‌اند؛ و ازطرفی باتوجه به گذرا بودن زمان و سیر تکاملی آن؛ مصادیق الفاظ تغییر یافته‌اند[1]؛ این تغییر باعث شده است که عده‌ای تعابیر اولیه را نپذیرند و آنها را دست‌مایه ای برای مخدوش کردن اصل موضوع بدانند.

یکی از این موارد سلاح امام زمان است. که در مواردی از آن با نام شمشیر یاد شده است. و باعث طرح شبهاتی در این خصوص شده است. در حالی که می‌توان با استفاده از خود روایات و اصول کلی غیر قابل تردید پاسخ این شبهات را داد و به تنقیح بهتر موضوع پرداخت.

  در رابطه با ظهور منجی چند نکته قطعی و غیر قابل تردید است، که توجه به آنها می‌تواند ما را در داشتن درکی واقع ‌بینانه‌تر از موضوع کمک کند و بسیاری از انحرافات را رفع نماید:

·        او بر تمام نظام‌های سلطه‌گر و سمتگران غلبه می‌کند.

·   غلبه و برتری، در برتری نظامی منحصر نیست، بلکه دو عنصر اساسی و کلی دارد: الف ) علم ، ب ) قدرت.

·   منجی موعود به هیچ وجه با بیداد‌گران و ظالمان سازش و مصالحه نخواهد کرد، در نتیجه یا همه باید از او پیروی کنند پس نیازی به سلاح جنگی نخواهد بود؛ و یا اینکه با او به منازعه و جنگ بپردازند، که در آن صورت قطعا پیروزی از آن منجی خواهد بود.

·   حکومتی که منجی، طلایه‌دار آن است، بر پایه عدل و داد بنا خواهد شد، بنابراین سلاحی که برای غلبه بر ستمگران بکار گرفته می‌شود به نحوی خواهد بود که بیگناهان از گزند آن به دور خواهند ماند.

·   حکومتی که توسط منجی شکل می‌گیرد، جهانی خواهد بود و تمام نقاط عالم را فرا خواهد گرفت، چنین حکومتی، نیازمند ابزار و وسایلی بسیار مدرن و پیشرفته است، زیرا برای اداره آن با توجه به شاخصه‌های عدالت و امنیت همه جانبه، راهی غیر از استفاده از چنین ابزاری نخواهد ماند، در نتیجه  سلاحی که در آن عصر به کار گرفته خواهد شد متناسب با این ابزار خواهد بود.

·   اینکه موعود بخواهد همه امور عالم را در عصر ظهور با معجزه پیش ببرد پذیرفتنی نیست، زیرا در آن صورت نیازی به گذر زمان نیست [ و در این صورت اساسا نیازی نبود تا نبی اکرم (ص) و ائمه طاهرین (ع) برای هدایت جامعه و مقابله با اصحاب زر و زور وتزویر، این همه زجر بکشند... ] و همچنین موعود نیز می‌باید خیلی پیش از این ظهور می‌کرد؛ از طرفی معجزه نه آن چنان متکی به نیرو و ابزار مادی است و نه نیاز به جنگ و خونریزی دارد. بنابر این چنانچه نیاز به جنگ و مبارزه باشد، قطعا در قالب ابزار و آلات عادی زمان خودش واقع خواهد شد، هر چند این امر منافاتی با تاییدات خاص الهی در موارد ویژه ندارد.

·   چنانچه منجی مجبور به جنگ شود، تعیین نوع سلاحی که طرفین در آن زمان بکار خواهند برد ممکن نیست. زیرا از آنجا که زمان دقیق ظهور برهمگان پوشیده است وما شناختی دقیق و تصوری قابل درک از آینده نداریم، طبعا این امر برای ما نا ممکن خواهد بود. همانطور که 200 سال قبل حتی دانشمندان و نوابغ نیز نمی توانستند تصوری مطابق با واقع از سلاحهای پیشرفته امروزی داشته باشند.

  با توجه به نکات فوق که بر گرفته از دلایل عقلی و نقلی است می‌توانیم بگوییم: منجی موعود که ظهور او قطعی است، برای اشاعه انسانیّت در سایه عدالت و امنیت همه جانبه به سراسر گیتی، هر مانعی را از میان برمی‌دارد و همه طاغوت‌ها را نابود خواهد کرد. او خود در مسیر این هدف، هرگز از حد عدل خارج نخواهد شد. و البته این غلبه با دانش و قدرت به دست خواهد آمد هر چند ما نتوانیم درک درستی از ابزار و نحوه این غلبه داشته باشیم، حال باید با در نظر داشتن نکات فوق، این مساله را بررسی کرد.

  قبل از بررسی اخبار وارد شده در خصوص سلاح امام زمان (عج)، تذکر دو نکته لازم است:

·   در خبر دادن از یک واقعیت - خصوصا واقعیتی که در آینده‌ای بسیار دور محقق خواهد شد - ملاحظاتی وجود دارد، به عنوان مثال با توجه به اینکه شنوندگان، اولین کسانی‌اند که گوینده، قصد انتقال یک آگاهی را به آنان دارد رعایت سطح درک و فهم آنها اجتناب‌ناپذیر است[2].

·   فهم و درک بعضی از امور، همگانی و همه فهم است؛ یعنی از انسان‌های اولیه تا انسان مترقی امروزی، همه برداشت و درکی واحد، از آن دارند. مفهوم جنگ و نزاع و نیز غلبه بر دشمن برای همه بدیهی است، هر چند در هر زمان با اصطلاحات خاصی منتقل می‌شود و ابزار آن متفاوت است.

  پس محور اصلی بحث این است که ضمن در نظر داشتن موارد بالا با مراجعه به روایات بتوانیم درک صحیح‌تری از ابزاری که در خدمت منجی است - و بطور خاص سلاحی که او بکار می‌برد و برای دستیابی به اهدافش از آن استفاده می‌کند -  داشته باشیم.

اهداف منجی در گرو پیروزی در دو جبهه است

  برقراری حکومت واحد جهانی با این خصوصیات ویژه و پیاده شدن اهداف منجی در گرو پیروزی در دو جبهه کلی است، که هر کدام سلاح متناسب خود را می طلبد:

الف) جبهه فرهنگی: در این جبهه منجی با ارائه برنامه جامع و برتر فرهنگی که تمام ابعاد وجودی بشر را مورد توجه قرار داده باشد، تمام فرهنگ‌ها و تمدن‌های موجود عالم را اصلاح، و افکار و عقاید باطلی را که مانع سعادت جوامع انسانی هستند، را از بین می‌برد.

ب) جبهه جنگ فیزیکی: از آنجا که عالم هیچ‌گاه از اصحاب زر و زور و تزویر خالی نبوده است چنانچه این افراد از راه منطق و دلیل اصلاح نشوند، به ناچار باید همچون علفهای هرز که مانع رشد و تعالی بشریتند، از میان برداشته شوند.[3]

جبهه فرهنگی

  پیروزی منجی و فراگیر شدن فرهنگ انسان‌ساز مهدوی، نیازمند فراهم شدن دو مقدمه اساسی است:

1)    ارائه این فرهنگ

2)    پذیرش و پیاده شدن این فرهنگ

  نقطه عطف هر دو مقدمه، بهره‌مندی از علم و دانشی است که بتوان در سایه آن، حق را به بهترین وجه ارائه نمود و در مقابل، مردم نیز خود توان تشخیص حق از باطل را داشته باشند.  از این رو در روایات گاهی به علم سرشار حضرت مهدی عج اشاره شده است:

امام صادق علیه السلام: 25 حرف از 27 حرف علم را قائم ما، در بین مردم پخش می کند[4].

امام باقر علیه السلام: علم به کتاب خدا و سنت پیامبرش همچون گیاهی که از بهترین بذرش می‌روید، در قلب مهدی ما می روید[5]. 

  و گاهی نیز به کمال عقول و اخلاق مردم در آن زمان اشاره شده است:

امام باقر علیه السلام: وقتی که قائم ما ظهور کند، دستش را بر سر مردم قرار می‌دهد، پس عقول ایشان جمع و متمرکز می‌شود و به دنبال آن اخلاق ایشان کامل می‌شود[6].

  بنابراین بهترین علوم، در بهترین بستر ممکن ارائه می‌گردد و در چنین شرایطی زمینه، برای اشاعه فرهنگ انسان‌ساز مهدوی فراهم می‌شود.

  و شاید بتوان بعضی از روایات را شاهد این مطلب دانست که علم، سلاح اصلی و حقیقی امام زمان است:

امام صادق علیه السلام: همراه 313 یار خاص امام زمان شمشیر‌هایی است که بر هر کدام (1000) کلمه نوشته شده است، که هر کلمه اش کلید 1000 کلمه است[7].

  خصوصا این که عبارت « هر کلمه‌اش کلید 1000 کلمه است » دربیشتر روایاتِ ائمه اطهار علیهم السلام، کنایه از علم است.  

  منجی با برتری علمی خود تمدنی نو را بنا می‌نهد که همه تنشگان حقیقت را به سوی خود جذب و سیراب خواهد نمود و همه را زیر پرچم خود جمع نموده، و تمام فرهنگ‌های ناکار آمد و باطل را از میان بر می‌دارد. و البته شکی نیست که همه پیشرفت‌ها و برتری‌ها، حتی ساخت و کاربرد سلاح نظامی در سایه علم، محقق خواهد شد؛ بنابراین سلاح حقیقی همان علم است.

جبهه جنگ فیزیکی

  همانطور که گفته شد، اصحاب زر و زور و تزویر –  در صورت عدم پذیرش حق - قطعا به جهت حفظ منافعشان به مقابله با جبهه حق، خواهند پرداخت و راهی غیر از جنگ باقی نخواهد ماند:

امام باقر علیه السلام :مهدی رهسپار کوفه می‌شود و شانزده هزار مرد مسلح در مقابل او قرار می‌گیرند، بعد از آنکه بر آنها اتمام حجت کرد و نپذیرفتند، در نیم‌روزی همه را از میان برمی‌دارد ...[8].

  در اینکه ظهور منجی و مکتب او به ضرر ظالمان است، شکی نیست و حاصل عدم سازش دو جبهه، غیر از جنگ نمی‌تواند باشد؛ نوع ابزار خیلی مهم نیست، ولی به هر حال در این جنگ، مستضعفان [9]، پیروز و مهدی برهمه جا مسلط می‌شود:

امام صادق علیه السلام:... او با یاران خویش هند و دیلم و کرد و ترک و روم و بربر و ما بین مشرق و مغرب را فتح می کند ...[10].

  در روایات، قطعی بودن نابودی مخالفان حق، که مستلزم سلاح برتر و برتری نظامی است، این‌گونه مطرح شده است:

سلاح او سلاحی ویژه است 

امام صادق علیه السلام : ... یاران مهدی در ساعتی شرق تا غرب را درخواهند نوردید و آهن در آنها اثر نخواهد کرد و البته سلاح آنها از آهن است و نه از جنس این آهن، بطوری که اگر یکی از آنها با شمشیر خود به کوهی بزند، دو نیمه خواهد شد ... [11].

امام باقر علیه السلام : ... با او شمشیری است برنده و و یرانگرِ (ظلم) که روم و ... را به إذن خدا فتح خواهد نمود...[12].

امداد غیبی ونصرت الهی، سلاحی در خدمت قائم

  امام صادق علیه السلام  می‌فرماید:

عذاب ذلت‌آوری که قوم ثمود را از بین برد، [به عنوان سلاح در خدمت قائم خواهد بود]...[13].

 از این روایت می‌توان استفاده کرد که انسان‌های ستمگر و لجباز، همچون علف‌های هرزی که انسانیت را به انحطاط می‌کشانند، و لو در سایه عذاب الهی - مانند خسف بیدا[14] - از میان برداشته خواهند شد.

  تنها دو نکته‌ای که باقی می‌ماند این است که :

1)    چرا در بیشتر روایات واژه شمشیر برای معرفی سلاح امام زمان به کار رفته است؟

اولا: از سلاح دشمن نیز تعبیر به سیف شده است:

امام صادق علیه السلام : او مدتی با شمشیر پیامبر علیه دشمنان می‌جنگد ... و از دشمنان غیر از شمشیر دریافت نمی‌کند و غیر شمشیر به آنها نمی‌دهد[15].

  و در دعایی معروف به دعای فرج چنین آمده است:

... خدایا به واسطه او هر نیزه ای را به زیر آور و هر سپاهی را درهم بکوب و هر شمشیری را بشکن ...[16].

ثانیا: در روایات، تعابیر دیگری نیز به کار رفته است که بیشتر، متناسب با ذهن مخاطب است تا واقعیت خارجی:

امام علی علیه السلام : مهدی از یاران خود تعهداتی میگیرد : بر خانه ای هجوم نبرند و هرگز به کسی ظلم نکنند و بر اسبهای خوشسوار (مرکبهای خوش نشین) ننشینند[17].

در روایت اسب را به عنوان مرکب و وسیله نقلیه در عصر ظهور معرفی نموده است که با تکنولوژی پیشرفته امروز سازگار نیست.

  بنابراین با توجه به اینکه در ادبیات عرب، شمشیر نماد قدرت و برتری است، استفاده از این واژگان، صرفا برای انتقال مفاهیمی مانند غلبه و برتری بوده است، که مخاطبِ آن روز، لفظ دیگری برای آن نمی‌شناخته است، هر چند با توجه به حرکت رو به جلوی زمان، در هر عصری وسیله برتری و غلبه بر دشمن،مصداق متناسب خود را خواهد داشت.

2)    امام زمان با سلاح های پیشرفته امروزی چگونه مقابله می کند؟

  در این رابطه به تذکر دو نکته بسنده می کنیم :

اولا: صرف وجود این سلاح ها مشکلی ایجاد نخواهد کرد، بلکه به کار گرفتن آنها ایجاد مشکل می‌کند؛ با توجه به بهره‌مندی امام زمان از سلاح‌های برتر – که به گوشه‌ای از آن اشاره شد- بار روانی وجود سلاح دشمن از بین می‌رود و حتی اصل سلاح آنها هم کارایی خود را از دست می دهد؛ به عنوان مثال با آمدن تنفگ و اسلحه‌های نوین، سلاح های قدیمی مثل شمشیر و ... کارایی خود را از دست دادند.

ثانیا: ممکن است با توجه به رشد عقلانی بشر در آینده، این سلاح‌ها از میان برداشته شوند و یا اینکه لااقل، حاکمان مستبد، تحت تاثیر افکار عمومی از بکار بردن انها اجتناب کنند.

جمع بندی

  حکومت جهانی مهدوی، در راستای تحقق خود، با دو جبهه فرهنگی و نظامی روبرو است و برای مقابله با دشمنان در هر یک از این دوجبهه، سلاح مناسب آن نیاز است، لذا در روایات، سلاح امام زمان (عج) را علم و شمشیر معرفی کرده‌اند.

  در بخش دیگری از این نوشتار، معلوم گردید که لزوما شمشیر، نباید به همان معنای مصطلح آن باشد، بلکه با توجه به قرائن و شواهدی که ذکر شد، این واژه – شمشیر – بیشتر، نمادین می‌باشد و در روایاتی که گذشت معلوم گردید که حتی از علم و امداد‌های غیبی، هم به «سیف» تعبیر شده است.

  نکته دیگر این نوشتار، این بود که سلاح‌های بظاهر پیشرفته دشمن، در مقابل جبهه امام زمان (عج) کارآیی خود را از دست می‌دهند و این عدم کارآمدی از یک طرف، ریشه در رشد عقول مردم و جامعه جهانی، و از طرفی دیگر، ریشه در سلاح برتر حضرت مهدی (عج) که پیشتر به آن اشاره شد، دارد.