27 دی 1395, 2:36
برکت چیست و چگونه میشود چیزی اعم از مادی و معنوی دارای برکت شود؟ و اگر چیزی دارای برکت شود چه اتفاقی میافتد. خداوند علاوه بر آنکه بسیاری از نعمات خود را با تعبیر نعماتی «مبارک» در قرآن کریم یاد کرده، به زیبایی به اصل برکت اشاره کرده و میفرماید: وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ اْلأَرْضِ؛ و اگر مردم شهرها ایمان آورده و به تقوا گراییده بودند، قطعاً برکاتی از آسمان و زمین بر ایشان میگشودیم. علامه طبرسی در تفسیر این آیه مینویسد: خداوند میفرماید: از شرک و گناهان بپرهیزید تا ما درهای برکات و خیرات تکامل بخش را، از آسمان به وسیله آمدن باران و از زمین به خاطر روییدن گیاهان و به وجود آمدن میوهها نازل گردانیم.در برکت، جنبه الهی و معنوی هم بسیار تأثیرگذار است و به فزونی، تعالی و ماندگاری نعمت کمک کرده و در نهایت، انسان را به سلامت دنیوی و سعادت اخروی نزدیک میسازد. این موضوع در بیانات امام رضا(ع) هم از جهات گوناگونی مطرح شده و آن حضرت در بیانات مختلفی این اصل مهم زندگی اجتماعی بشر را یادآور شده اند. امام رضا (ع) درباره عامل مهم برکت یعنی اطاعت خداوند میفرماید: خداوند متعال به یکی از پیامبران وحی فرستاد که: «هرگاه من اطاعت شوم، راضی میگردم و آن گاه که رضایت داشتم، برکت میدهم و برکت من هم بی پایان است». (1اباصلت هروی روایت میکند هنگامیکه حضرت امام رضا (ع) به سناباد وارد شدند به کناره کوهی نزدیک سناباد که از سنگش دیگ و دیگچههای سنگی درست میکنند رسیدیم، امام به تخته سنگی از کوه تکیه زدند و و رو به آسمان فرمودند: خداوندا! مردم را از این کوه سود برسان و غذاهایی را که مردم در دیگها و ظرفهای سنگی این کوه میپزند برکت عطا فرما.سپس دستور دادند دیگچههایی از همان سنگ برایشان بیاورند و فرمود: «غذای مرا در هیچ ظرفی نپزید مگر در همین ظرفهای سنگی.» میتوان گفت که یکی از مهمترین عوامل برکت در رزق و روزی، داشتن ایمان و تقوا (عمل به واجبات و ترک محرمات) بوده و انحراف از راه خدا خود سبب زوال نعمتها و نابودی برکت از زندگی میشود. امام رضا (ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص) فرمود: لا تَزالُ اُمَّتی بــِخیرٍ ما تَحابُّوا وَ تَهادَوا وَ أدَّوُا الأمانَةَ و إجتَنِبُوا الحَرامَ وَ وَقَروا الضَّیفَ وَ أقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ، فَإذا لَم یَفعَلُوا ذلکَ، إبتَلوا بــِالقَحطِ وَ السِّنینِ؛ امت من تا هنگامیکه یکدیگر را دوست بدارند، به یکدیگر هدیه دهند، امانت داری کنند، از حرام اجتناب کنند، میهمان را گرامی دارند، نماز را به پا دارند و زکات بدهند، در خیر و خوبی خواهند بود. پس اگر این امور را انجام ندهند، به قحطی و خشکسالی مبتلا خواهند شد (2). امام رضا(ع) همچنین در بیانی دیگر میفرمایند: «لاتستقلوا قلیل الرزق فتحرموا کثیره». رزق و روزی کم را ناچیز مشمارید، زیرا این کار شما را از نعمتهای فراوان محروم میسازد.یکی از عوامل برکت در زندگی از نگاه امام رضا (ع) تلاوت قرآن است. عن الرضا علیهالسلام یرفعه النبی صلی ا... علیه و آله قال: اجعلوا لبیوتکم نصیبا من القرآن فان البیت اذا قرء فیه القرآن تیسر علی اهله و کثر خیره و کان سکانه فی زیادة و اذا لم یقرأ فیه القرآن ضیق علی اهله و قل خیره و کان سکانه فی نقصان؛ از امام رضا (ع) روایت شده که حضرت رسول(ص) فرمود: برای خانههای خود، سهمیاز تلاوت قرآن قرار دهید،چون هر کس در خانه خود قرآن تلاوت کند، کارهای اهل آن خانه آسان گردد. و خیر و برکت در آن خانه زیاد شود، و هر خانهای که در آن قرآن تلاوت نکنند، کارها بر اهل آن تنگ شود و خیر و برکت و در آن خانه کم گردد و ساکنان آن، بیبرکت و در نقصان باشند (3). و عامل دیگر ایجاد برکت در زندگی یاد و نام خدا در کارهاست. در این زمینه امام رضا(ع) به نقل از پیامبر اکرم (ص) میفرماید: قالَ اللّه عَزَّوَجَلَّ: اِذا قالَ العَبدُ: «بِسمِ اللّه الرَّحمنِ الرَّحیمِ» قالَ اللّه ـ جَلَّ جَلالُهُ ـ : بَدَاَ عَبدى بِاسمى، وَ حَقٌّ علىَّ اَن اُتـَمِّمَ لَهُ اُمورَهُ و اُبارِکَ لَهُ فى اَحوالِهِ؛ خداوند فرمود: هرگاه بنده بگوید: بسم اللّه الرحمن الرحیم، خداى متعال میگوید: بنده من با نام من آغاز کرد. بر من است که کارهایش را به انجام رسانم و او را در همه حال، برکت دهم (4).
پی نوشتها:1. میزان الحکمة، ج1، ح1700 . 2. عیون اخبار الرضا ج 2 ص 29 ح 25. 3. وسائل الشیعه، ج6، ص200. 4. عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 269، ح 59.
دروغگو از ارتكاب گناه، چندان ابايي ندارد. او اگر از گناه ميهراسيد، دروغ نميگفت. دروغ او را بر گناه جري ميكند، تنها هراس دروغگو از ارتكاب گناه، همانا دانستن دیگران است. وي اگر اطمينان يابد كه از گناه و بدكاريهايش، كسي آگاه نخواهد شد، هر گناهي را مرتكب شده و از زشت كاري دريغي نخواهد داشت. دروغ اين مشكل را براي وي حل ميكند و او را اطمينان ميدهد كه نخواهد گذارد كه دیگران به گناهش پي ببرند. دروغگو با خود ميانديشد كه اگر كسي به من بدگمان شد، زود انكار ميكنم و ميگويم: كه من نكرده ام؛ ميگويم: چنين پيش آمدي رخ نداده و اگر بر فرض هم رخ داده، من مرتكب آن نبوده ام؛ ادله و براهيني براي برائت خود اقامه خواهم كرد، بهطوري كه همه كس مرا بيگناه بداند. او ميگويد: انكار، چه چيز خوبي است، هم انسان به خواهش دل رسيده و هم به وسيله انكار، خود را بيتقصير، معرفي ميكند. اينگونه فكر، در گناهان را به روي او باز ميكند و هر مانعي را از پيش پايش بر ميدارد. پس دروغ، كليد ارتكاب همه گناهان است.
در احادیث اسلامی داریم که دوراندیشی و آیندهنگری از نشانههای خردمندی است و خردمندترین انسانها افرادی هستند که آینده نگری و عاقبتاندیشی بیشتری دارند. دوراندیشی و آیندهنگری، از شرایط لازم و مقدمات اساسی تصمیم گیری معقول و منطقی است. هنگام تصمیم گرفتن در خصوص هر مسألهای، بررسی جوانب و زوایای گوناگون و پیش بینی پیامدهای اجتماعی آن، امری ضروری است؛ در نتیجه این بررسیها تصمیمی که گرفته میشود سنجیده و همه جانبه خواهد بود. در همین زمینه آیاتی از قرآن و احادیث در مورد عاقبتاندیشی در کارها بیان میکنیم: خداوند در قرآن در خصوص عاقبتاندیشی در سورههای رعد، اعراف و طه میفرماید: خردمندان که پیمان خدایی را نگاه میدارند... و در طلب رضای خدا صبر پیشه میسازند و نماز به پای دارند و از دارایی خویش آشکارا و نهان به این و آن میبخشند، و پاسخ بدی را با خوبی میدهند همانانند که عاقبتی خوش در انتظارشان است. ...والعاقبهُ لِلمتَّقین عاقبت نیک از آنِ پرهیزپیشگان است. ...والعاقبهُ للتَّقوی عاقبت نیکو در گرو پرهیزپیشگی و تقوی است. امام باقر(ع) در این خصوص به نقل از پیامبر اکرم(ص) میفرمایند، پیامبر اکرم(ص) گفت: چون در اندیشه انجام دادن کاری برآیی، در عاقبت آن تدبر کن، تا اگر نیک است و در راه درست، به آن دست یازی و اگر مایه گمراهی است آن را فروگذاری. امام علی(ع) میفرمایند: مومنان آن کسانند که آنچه را در پیش دارند بشناسند. امام علی(ع) در نامهای به تحصیلداران خِراج میفرمایند: آن کس که پروای چیزی نداشته باشد که رو به آن روان است، پیشبینی برای نفس خود و نگاهبانی از آن نکرده است و آنکه پیروی هوای خود کند و در کاری که نمیداند پایانی سودمند دارد به فرمان هوا رود، به زودی پشیمان خواهد گشت. امام علی(ع) فرمودند: اندیشیدن در کار، پیش از اقدام کردن به آن، سبب ایمنی از لغزشها است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان