ضرورت رعايت ادب حضور در محضر معصوم (ع)

آيت ا... مظاهري، از مراجع تقليد، در آستانه نوروز و سفرهاي نوروزي ضمن توصيه‌هاي اخلاقي به زائران حرم رضوي به تبيين آثار زيارت با معرفت و آداب حضور در محضر معصومين (ع) پرداخته است. با نزديك شدن به روزهاي پاياني سال، تب مسافرت‌هاي نوروزي ميان هموطنان بالا گرفته و بسياري از افراد در تدارك برنامه‌ريزي براي سفر هستند. مشهد مقدس از قديم‌الايام يكي از مقصدهاي اصلي ايرانيان براي سفر بوده و مردم مؤمن ايران اسلامي به پابوس امام رضا(ع) مي‌روند تا سال جديد را با صفاي دل و سرشار از معنويت آغاز كنند. طبق گفته رئيس ستاد خدمات سفر خراسان رضوي، پيش‌بيني شده امسال در بازه زماني ۲۵ اسفند ۹۴ تا ۱۵ فروردين ۹۵، مشهد‌الرضا ميزبان هفت ميليون زائر و گردشگر باشد. به همين دليل توجه به مقوله زيارت از اهميت بالايي برخوردار است. در ادامه، برخي مواعظ اخلاقي حضرت آيت‌ا... حسين مظاهري از مراجع عظام تقليد و رئيس حوزه علميه اصفهان، درباره آداب زيارت حضرت رضا (ع) را مرور مي‌كنيم.

روايتی از امام رضا(ع)

توبه سه ركن دارد. ركن اول زبان است، يعني همين دعا و توسل. ركن دوم شرمندگي است، يعني دل از كرده‌هاي زشتش شرمنده شود و دل هم بگويد خدا. ركن سوم هم عمل است، يعني عمل جدا عمل متقي باشد. روايتي از حضرت امام رضا (ع) است كه كسي آمد خدمت حضرت و گفت: يابن رسول‌ا...! التماس دعا. حضرت فرمودند: چه مي‌گويي؟ با كارهايت (معصيت‌ها) كمر مرا مي‌شكني! و بعد فرمودند كه اينها را ما مي‌بينيم و بعد فرمودند كه مگر قرآن نخواندي: ([هر كارى مى‌خواهيد] بكنيد كه به زودى خدا و پيامبر او و مؤمنان در كردار شما خواهند نگريست/ ۱۰۵ توبه). بنابراين توبه واقعي، نبايد صرفاً لقلقه زبان باشد. متأسفانه بسياري تصور مي‌كنند كه گفتن «أستغفرا...»، براي آمرزش گناهان كافي است؛ در حالي كه همراه با توبه زباني، دل انسان بايد نادم و پشيمان باشد. در واقع كسي كه مي‌خواهد توبه او پذيرفته شود، بايد احساس ندامت قلبي داشته باشد و در مقابل حق‌تعالي پشيمان، خجالت‌زده و سرافكنده باشد. شخصي به محضر ثامن‌الائمه حضرت رضا (ع) رسيد و از ايشان تقاضاي دعا براي خود و خانواده‌اش كرد. آن حضرت فرمودند: مگر هميشه چنين نمي‌كنم؟! بعد فرمودند: به خدا سوگند اعمال شما هر شب و روز به من عرضه مي‌شود.

رعايت ادب حضور

قرآن به ما مي‌گويد همينطور كه در محضر مقدس خدايي، در محضر مقدس اهل بيت سلام‌ا...‌عليهم هستي و ادب حضور بايد مراعات شود. اين آيه شريفه در قرآن تكرار شده است: انسان! هركاري كه مي‌خواهي بكن اما مواظب باش كه ادب حضور مراعات شود، براي اينكه اين كارهاي تو را چه در خلوت و چه در جلوت، خدا مي‌بيند و پيغمبر مي‌بيند و اهل بيت سلام‌ا...‌عليهم مي‌بينند. ما اگر به حرم حضرت رضا سلام‌ا... عليه احترام مي‌گذاريم و پشت به حرم مطهر نمي‌كنيم و ادب حضور را مراعات مي‌كنيم، بايد بدانيم كه امام رضا (ع) همه جا هست و دور و نزديك ندارد. در خلوت و در جلوت مواظب باشيم.

رهایی از فشار قبر

يكي ديگر از مسائل قطعي و مسلم عالم قبر، آن است كه برخي افراد به سبب اعمال خود فشار قبر دارند. براساس روايات، چند دسته فشار قبر خواهند داشت و از جمله مي‌توان به افراد سخن‌چين، زنان يا مردان بداخلاق و تندخو در خانه، افرادي كه حرف و عمل بيهوده زياد دارند و نيز كساني كه به طهارت اهميت نمي‌دهند، اشاره كرد. براي رهايي و خلاصي از فشارها و سختي‌هاي قبر و عوالم پس از آن، راهكارهاي مختلفي وجود دارد. راهكار اول: توجه و بيداري در دنيا، راهكار دوم: توبه و راهكار سوم: توسل به اهل‌بيت است. حضرت رضا (ع) فرمودند: هركه مرا زيارت كند، من در شش موقف به فرياد او خواهم رسيد و يكي از آن مواقف، قبر است. يعني حضرت رضا (ع) در قبر به ديدن زائر خود مي‌روند و او را از عذاب و فشار قبر مي‌رهانند؛ البته بايد توجه داشته باشيم كه منظور از زائر در اينگونه روايات، مرد يا زن مومني است كه حقيقتا به زيارت برود، نه اشخاص گناهكاري كه براي تفريح به مشهد يا ساير مشاهد مشرفه مي‌روند و در همان مكان مقدس هم گناه مي‌كنند. در رواياتي كه آثار شگفت‌آوري براي زيارت اهل‌بيت ذكر شده است، معمولاً عبارت «عارفا بحقه» تكرار شده است و اين بدان معناست كه زيارت با معرفت، آن آثار را دارد. مسلم است كه امام حسين يا امام رضا (س) در قبر به ديدن آن خانم مؤمن و عفيفي مي‌روند كه علاوه‌ بر رعايت تقوا، به زيارت مي‌رود يا توسل روزانه به اهل‌بيت دارد. افراد بي‌حجاب يا بدحجاب كه به مشهد مي‌روند و به اجبار براي ورود به حرم چادر به سر مي‌كنند و بلافاصله پس از خروج، بدحجاب مي‌شوند، مشمول اين روايت نمي‌شوند و لياقت ميزباني حضرت رضا(ع) در قبر را نخواهند يافت؛ بنابراين اگر خانم عفيف يا مرد متدين به زيارت بروند، امام رضا به ديدارشان خواهند رفت.

ضرورت رعایت دقیق آداب زیارت

گاهي شخص از راه حرام پول جمع مي‌كند و به مشهد مي‌رود. ۱۰ روز در مشهد مي‌ماند. سر قبر حضرت امام رضا (ع) مي‌رود؛ گريه‌ها مي‌كند؛ ناله‌ها مي‌كند؛ اما خبري نمي‌شود. بعد، از امام هشتم(ع) شكايت و گله مي‌كند كه چرا جوابم را ندادي! خب آقا تو با مال كي رفتي؟ از مال مردم كه نمي‌شود مشهد رفت و جواب گرفت. حضرت امام رضا (ع) صورتش را از تو برمي‌گرداند. نگوييد چرا دعا مستجاب نمي‌شود؛ برويد ببينيد كه شكم‌هايتان از حرام پر شده است يا نه؟ آيا غيبت در منزلتان هست يا نه. چقدر تهمت مي‌زنيد؟ آيا سخن‌چيني بين عروس و مادر شوهر فراوان است يا نه؟ وقتي كه گناه در خانه زياد باشد، دعا مستجاب نمي‌شود. خانم، پيراهن بي‌آستين، با جوراب بدن نما، مي‌رود مشهد و به مردم تنه مي‌زند تا اينكه دستش را به ضريح برساند. همان وقت حضرت امام رضا (ع) از او روي برمي‌گرداند. گريه‌ها مي‌كند؛ ناله‌ها مي‌كند؛ ولي دعايش مستجاب نمي‌شود.‌اي كاش با اين وضع به مشهد نرفته بودي. مگر مي‌شود با جوراب پا نما، با لباسهاي بدن‌نما و تنه‌زدن به نامحرم به حرم امام رضا(ع) بروي و خدا دعايت را مستجاب كند؟ حضرت امام رضا (ع)، براي دادن حاجت آماده‌اند. يك نظر لطفي از آنها، عالم را از اين طرف به آن طرف مي‌كند.

كمك بی‌منت

انسان وقتي سيره اهل بيت (ع) را مطالعه مي‌‌كند مي‌‌بيند كه آن بزرگواران تلاش فراوان داشتند كه چشم ارباب رجوع، و مستمندان و گرفتاران به چشم آنان نيفتد كه در نتيجه خجالت بكشند، از اين رو هميشه سعي مي‌‌كردند كه در نيمه‌هاي شب به سراغ محرومان رفته و نيازهاي آنان را برطرف كنند؛ به‌طوري كه محرومان متوجه نمي‌شدند چه كسي است كه به ياري آنان مي‌‌شتابد. زماني ياور و حامي‌شان را مي‌‌شناختند كه نعمت از دستشان مي‌‌رفت. شخصي آمد خدمت حضرت رضا (ع) درخواست كمك مالي كرد، امام (ع) از مجلس بيرون آمد و راهي منزلش شد و هزار درهم برايش فرستاد و خودش به جلسه نيامد! آن شخص محتاج وقتي پول را گرفت و رفت، حضرت آمدند و در جلسه شركت كردند. سؤال شد: يابن رسول‌ا...! چرا خودتان پول را نياورديد؟ فرمود: نمي‌‌خواستم چشم او به چشمم بيفتد و خجالت بكشد.