اتحادیه‌های اقتصادی اروپا

اتحاديه‌هاي اقتصادي اروپا، جامعۀ اقتصادي اروپا، اتحاديۀ تجارت آزاد اروپا، شوراي همياري اقتصادي، سازمان همكاري اقتصادي اروپا، طرح مارشال،

اتحادیه‌های اقتصادی اروپا(1)

از پایان جنگ دوم جهانی به این طرف اتحادیه‌های اقتصادی متعددی در اروپا به وجود آمده که زمینه همکاری‌های سیاسی بین کشورهای عضو این اتحادیه‌ها را نیز فراهم آورده است. مهم‌ترین این اتحادیه‌ها از این قرارند:

سازمان همکاری اقتصادی اروپا – در سال 1947 به منظور همکاری در اجرای طرح مارشال و استفاده از کمک‌های اقتصادی آمریکا به وجود آمد و اکثر کشورهای اروپای غربی به عضویت آن درآمدند. این سازمان بعداً توسعه یافته و به «سازمان همکاری اقتصادی و توسعه» (2) معروف شده است. در این سازمان 24 کشور عضویت دارند که علاوه بر ممالک اروپای غربی کشورهای ایالات متحدۀ آمریکا و کانادا و ژاپن و استرالیا و زلاندنو را نیز در بر می‌گیرد. مرکز سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در پاریس است.

جامعۀ اقتصادی اروپا(3)

جامعۀ اقتصادی اروپا که بیشتر به «بازار مشترک اروپا» (4) شهرت یافته در سال 1957 با امضای قراردادی در رم پا به عرصۀ وجود نهاد. امضا کنندگان اولیۀ این قرارداد فرانسه و آلمان غربی و ایتالیا و بلژیک و هلند و لوگزامبورگ بودند. کشورهای عضو این جامعه با یک جدول زمان بندی‌شده تعرفه‌های گمرکی بین یکدیگر را تا سال 1968 به کلی لغو کردند و رفت و آمد اتباع این کشورها و کار اتباع هر کشور عضو در کشور دیگر آزاد شد. کشورهای عضو جامعه مقررات بازرگانی و تعرفه‌های گمرکی خود را با کشورهای دیگر یکسان کردند و برای همکاری در زمینه‌های مختلف سازمان‌هائی نظیر «جامعۀ انرژی اروپا»، (5) «جامعۀ زغال سنگ و فولاد اروپا»(6) به وجود آورند، که بعداً در یک سازمان مشترک به نام کمیسیون اروپا ادغام شدند. مرکز جامعۀ اقتصادی اروپا در بروکسل است.

اتحادیۀ تجارت آزاد اروپا (7)

اتحادیۀ تجارت آزاد اروپا در سال 1960 در برابر جامعۀ اقتصادی یا بازار مشترک اروپا به وجود آمد و 9 کشور انگلستان، سوئد،نروژ، فنلاند، دانمارک، ایرلند،اتریش، ایسلند و سویس به آن پیوستند. اتحادیۀ تجارت آزاد اروپا که مرکز آن در ژنو است در سال 1967 تعرفه‌های گمرکی بین کشورهای عضو را به استثنای تولیدات کشاورزی، لغو کرد. در سال 1973 انگلستان و دانمارک اتحادیۀ تجارت آزاد را ترک کرده و به بازار مشترک پیوستند و با پیوستن ایرلند و یونان و اسپانیا و پرتغال به بازار مشترک یا جامعۀ اقتصادی اروپا اعضای این جامعه به 12 کشور رسید. باقیماندۀ کشورهای عضو اتحادیۀ تجارت آزاد اروپا نیز در سال 1992 یک قرارداد همکاری با جامعۀ اقتصادی اروپا امضا کردند که از آغاز سال 1993 به موقع اجرا درمی‌آید.

شورای همیاری اقتصادی (8)

این سازمان که بیشتر به نام «کومکون» شهرت یافته در سال 1949 از سوی کشورهای کمونیست اروپای شرقی (شوروی، لهستا، رومانی، بلغارستان، مجارستان، چک‌اسلواکی، آلبانی و آلمان شرقی) به وجود آمد. آلبانی در سال 1961 از این سازمان خارج شد ولی کوبا و مغولستان خارجی به آن پیوستند. شورای همیاری اقتصادی با فروپاشی شوروی و سقوط رژیم‌های کمونیست اروپای شرقی از میان رفته است.