فاعل بالتسخیر

كلمات كليدي : فاعل بالتسخير، علت طولي، علت قريب، علت بعيد، وجود رابط

نویسنده : مهدي افضلي

یکی از اقسام علت فاعلی، فاعل بالتسخیر است. فاعل بالتسخیر فاعلی است که کارهایش را تحت تدبیر فاعل دیگری انجام می‌دهد. فاعل‌ها گاه در طول یک‌دیگر در تحقق یک فعل اثر می‌گذارند و فاعل بعید از طریق فاعل قریب کار را انجام می‌دهد؛ از باب نمونه دست ما برای حرکت کردن و نگارش یک نوشته فاعل قریب نگارش است،‌ ولی همین دست زیر سلطة و تسخیر نفس حرکت می‌کند و عمل نگارش را انجام می‌دهد. فلاسفه فاعلیت دست نسبت به نگارش را "فاعلیت بالتسخیر" نامیده‌اند. طبیعت انسان با این‌که فاعل بالطبع است، در کارهای طبیعی‌اش تحت تسخیر نفس است و در این کارها در حقیقت نفس، فاعل بعید است.

فلاسفه مسلمان به ویژه در حکمت متعالیه تمام علت‌ها را نسبت به علت هستی‌ بخش‌شان از این سنخ می‌دانند؛ زیرا در دیدگاه حکمت متعالیه همه معلول‌ها نسبت به علت هستی بخش عین ربط و در مکاتب دیگر حکمت اسلامی در تسخیر مبادی عالیه و سرانجام واجب تعالی به عنوان علة العلل هستند. بدین ترتیب فاعل بالتسخیر با اقسام مختلف فاعل قابل جمع است. از باب نمونه یک فاعل هم می‌تواند بالاراده باشد و هم بالتسخیر، چنان‌که می‌تواند هم بالطبع باشد و هم بالتسخیر و الخ.

منابع :

1.صدر المتألهین شیرازی؛ الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه, (مکتبه الرشد ؛ بیروت ؛ ط 5 ، 1419)، ج2، ص222.

2.سبزواری، ملاهادی؛ شرح المنظومة، تصحیح علامه حسن حسن زاده آملی،(قم، نشر ناب، 1380، چ چهارم)، ج2، ص410

3.طباطبایی، سید محمد حسین؛ نهایة الحکمة، قم، دفتر نشر اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ص 173.

4.مصباح یزدی، محمد تقی؛ آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چ8، 1377)،‌ ج2، ص92-93.


مقاله
نویسنده	مهدي افضلي

مقاله

نویسنده

مهدي افضلي

جدیدترین ها در این موضوع

قضاوت زنان امکان یا امتناع

خردادماه نشستی خبری در معاونت آموزش تحقیقات قوه قضاییه برگزار شد. 7 مهر 1397, 0:0

نحوه تنظيم قراردادهای اداری

اشاره: يكي از بارزترين تفاوت قراردادهاي اداري با قراردادهاي پيمانكاري خصوصي منعقده بين اشخاص اين است كه اولاً: طرفين اين قراردادها در تهيه بخش عمده مفاد قرارداد و تعيين آثار آن نقشي ندارند و به عبارت ديگر 15 فروردین 1397, 23:1

وظایف و مسئولیتهای کارفرما

اشاره: در روابط بین کارگر و کارفرما تردیدی نیست که روز به روز از نیروی جوانی و ظرفیت جسمی و قوای دماغی کارگر کاسته می‌شود. 15 فروردین 1397, 23:1

مراحلی که برای شکایت کارگر از کارفرما باید طی شود!

مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «شکایت کارگر از کارفرما» را بررسی کنیم. 15 فروردین 1397, 23:0

نکته هایی که باید در مورد «حضانت فرزندان» بدانید!

مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «حضانت فرزندان» را بررسی کنیم. 15 فروردین 1397, 22:59

پر بازدیدترین ها

«اکراه و اجبار» در چه پرونده هايي و در کدام محاکم پذيرفته مي شود؟

مطمئناً در دنياي پرتلاطم امروزي، يکي از موضوعاتي که مي تواند جوامع بشري را از اختلافات شخصي و جمعي در امان بدارد، «آشنايي با حقوق متقابل افراد با يکديگر و قانون» است که مهمترين اثر اين آشنايي و آگاهي را مي توان در پيشگيري از وقوع بسياري از مشکلات حقوقي دانست؛ بنابراين، امروز تلاش داريم تا موضوع «اکراه و اجبار» را بررسي کنيم. 20 اسفند 1396, 4:4

وضعیت حقوقی اموال افرادی که مدت ها غایب شده اند چه خواهد بود؟

مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، 25 آذر 1396, 7:47

بررسی راهکار مجلس برای کاهش پرونده های ضرب و جرح

بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان در مورد جرم انگاری سلاح سرد کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که بزودی پس از طی مراحل اداری، قانونی در این زمینه به تصویب خواهد رسید. 25 آذر 1396, 2:25

آشنایی با نحوه رسیدگی غیابی به جرایم متهمان فراری

مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، 7 فروردین 1397, 0:5

نکته هایی که باید در مورد «حضانت فرزندان» بدانید!

مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «حضانت فرزندان» را بررسی کنیم. 15 فروردین 1397, 22:59