واگیری اجتماعی

كلمات كليدي : واگيري اجتماعي، سرايت اجتماعي، اشاعه، واكنش

واگیری اجتماعی یا سرایت اجتماعی به معنای انتقال و گسترش نسبتاً خود بخودی برخی پدیده‌های مرتبط با روانشناسی جمعی می‌باشد؛ به طوری که از این طریق بتوان به راحتی به پخش عقاید، امیال، احساسات، عواطف و گرایش‌هایی چند، در محیطی که پذیرا باشد، پرداخت.

در واگیری یا سرایت اجتماعی سه امر به چشم می‌خورد:

-عدم آگاهی؛

- سرعت پذیرش؛

- فقدان اندیشه.

لذا دانشمندان گفته‌اند که در برخی موارد همچون انبوه خلق‌ها، تسرّی و واگیری وقایع اجتماعی می‌تواند، افراد عادی و بهنجار را چنان متأثّر سازد که تعادل خود را برای زمانی از دست بدهند و به اعمالی عجیب و غیر منتظره دست بزنند؛ مثلاً مثله کردن سیاهان در این حالات روانی صورت می‌گیرد؛ که در این حالت واگیری اجتماعی، صورت آلوده سازی (واگیری عیوب و بدیها) یافته است.

واگیری همواره چنین نیست؛ بلکه می‌تواند، موجبات اشاعۀ هنجارهای اجتماعی و نیز پذیرش آنان را فراهم نماید.

بنابراین می‌توان گفت: واگیری اجتماعی عبارت است از اشاعه و انتشار بسیار سریع اندیشه‌ها، گرایش‌ها، هنجارها، احساسات، عواطف و الگوهای رفتاری(چه خوب و چه بد)، در میان تعداد نسبتاً کثیری از مردم، از طریق کنش اجتماعی و بدون تفکر و تعمّق منطقی.

بسیاری از وقایع و پدیده‌های اجتماعی، نظیر شایعات، ترسهای جمعی، هذیانهای جمعی، مُد، هیجانهای جمعی، افکار عموی و بسیاری از رفتارهای جمعی، از طریق واگیری پخش می‌شوند و بسیار سریع تسرّی می‌یابند؛ به گونه‌ای که به جز تعداد اندکی، بقیه نمی‌توانند در برابر آن مقاومت نمایند. به همین خاطر این الگوها و مدلهای رفتاری، از طریق واگیری، توسط بسیاری از اشخاص مورد پذیرش قرار می‌گیرند.

به عنوان نمونه، هنگامی که جماعتی در حالت برانگیختگی و هیجان هستند، واکنش‌ها از یک شخص به شخصی دیگر راه می‌یابد و حالت سرایت اجتماعی پیدا می‌کند. بر اثر این کنش‌ها، اعضای این جماعت با شدّتی فزاینده رفتار یکدیگر را فرا می‌گیرند و در نتیجه، نوعی تجانس می‌یابند. هنگامی که همه اعضای این جماعت تحت تأثیر یکدیگر قرار می‌گیرند، جماعت به پیکرۀ واحدی تبدیل می‌شود که هیجان واحدی در آن برانگیخته شده است و در واقع در این حالت، واگیری(سرایت) اجتماعی دیگر به اوج خود رسیده است.