26 دی 1396, 16:24
گزیده‌ای از وصایای پیامبر (ص) به ابوذر
آنچه بیان می‌شود گزیده‌ای از مواعظ جامع و وصایای بسیار سودمند پیامبر اعظم (ص) به ابوذر غفاری است. متن این روایت با کمی تفاوت در کتابهای گرانسنگ «مکارم الاخلاق»، «امالی شیخ طوسی»، «مجموعه ورّام» و در «بحارالانوار» ذکر شده است.
- یا اباذر، لاتصاحب الامومناً و لایاکل طعامک الاتقی و لاتاکل طعام الفاسقین. اطعم طعامک من تحبه فی الله و کل طعام من یحبک فی الله عز و جل؛
این بخش از پندهای پیامبر (ص) به ابوذر، مربوط می‌شود به معاشرت و نشست و برخاست با دیگران.
بسیاری از اهداف و نیازهای دینی و دنیوی با کمک دیگران حاصل می‌گردند و بدون معاشرت و درآمیختن با دیگران به دست نمی‌آیند. پس آنچه با معاشرت با دیگران به دست می‌آید، با گوشه گیری و عزلت گزینی از دست می‌رود و طبیعی است که از دست دادن آن منافع، از جمله زیانها و آفات عزلت و گوشه گیری است. بنابراین می‌توان برخی از فواید معاشرت با دیگران را چنین برشمرد: الف- آموختن و آموزش دیگران (تعلیم و تعلم): که اهمیت آن برای همه روشن است و از برترین عبادات است، بدون معاشرت با مردم حاصل نمی گردد. کسی که عزلت می‌گزیند و انزوا اختیار می‌کند، از وظیفه مهم تعلیم و تعلم، آموختن علم و نشر آن باز می‌ماند و مسلماً اگر انسان با گوشه گیری از فراگیری علوم دینی و دنیایی بازماند و احکام دینیش را فرا نگرفت، به زیان و خسران غیر قابل جبرانی مبتلا گردیده است. ب: بهره وری از دیگران و بهره رسانی: طبیعی است که بهره بردن از مردم با کسب و تجارت و تعامل با آنان حاصل می‌گردد و این مهم میسر نیست جز با معاشرت با مردم و کسی که می‌خواهد از دیگران استفاده برد، باید انزوا طلبی را ترک کند و برای ارتباط و معاشرت با مردم تلاش کند. البته تلاش و کار او باید در راستای خواست خداوند انجام گیرد. اما نفع و بهره رسانی به دیگران به این است که شخص با مال و جسم و فکر خود به دیگران بهره رساند و نیازهای آنان را رفع کند. به واقع قیام برای رفع نیازهای مردم دارای ثواب است و این بدون معاشرت با مردم حاصل نمی‌گردد. کسی که بتواند باری از دوش مردم بردارد و در پی رفع مشکلات آنان برآید، به فضیلت بزرگی نایل شده است و این مهم با انزواخواهی حاصل نمی‌گردد. انسان در انزوا تنها می‌تواند به عبادات فردی مثل انجام نوافل، مستحبات و انجام کارهای شخصی برسد.
رفاقت و انس با دیگران: بدون تردید، رفاقت و انس با دیگران از حضور در مجالس و معاشرت با مردم حاصل می‌شود. البته باید از رفاقت و انسی که به حرام می‌انجامد دوری گزید و موانست و دوستی بر اساس خواست خداوند و دستور شرع انجام گیرد. باید به دنبال همنشینی بود که مجالست او موجب بالارفتن کمال و دانش انسان می‌شود، نه اینکه موجب تضییع وقت و به هدر دادن استعدادهای مادی و معنوی شود. چه اینکه دوست و رفیق، نقش مهمی در نایل گشتن انسان به سعادت و کمال و یا شقاوت و بدبختی دارد، از این جهت باید در انتخاب او نهایت دقت و مواظبت را داشت. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «المرء علی دین خلیله فلینظر احدکم من یخالل؛ انسان بر دین دوستش هست، پس هر یک از شما بنگرد با چه کسی دوست می‌شود»[1]. لقمان در اهمیت همنشینی با علماء و دانشمندان به فرزند خود می‌گوید: «یا بنی جالس العلماء فزاحمهم برکبتیک فان القلوب تحیی بالحکمه کما تحیی الارض المیته بوابل المطر؛ فرزندم، با علماء همنشین شو و در برابرشان زانو تواضع بر زمین نه، همانا قلبها با حکمت زنده می‌شوند، چنانکه زمین مرده با قطرات باران زنده می‌گردد»[2].
تربیت کردن، تادیب و تربیت پذیری: تادّب و تربیت پذیری یعنی کوشش و تلاش برای علاج و تحمل خوی‌های ناشایست مردم و سعی در تحمل اخلاق ناشایست مردمان و تحمل آزارهای آنان، جهت سرکوبی نفس و پایمال ساختن شهوات و خواسته‌ها. این امر تنها در پرتو معاشرت و نشست و برخاست با مردم حاصل می‌گردد. برای کسی که به تهذیب نفس و خودسازی نپرداخته و نمی‌تواند با رعایت حدود شرعی شهواتش را کنترل کند، معاشرت سازنده با مردم بهتر از انزواطلبی و گوشه گیری است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان