15 فروردین 1397, 23:30
نویسنده کتاب شخصیت متعالی و سلامت روانی در پرتو خدا آگاهی مسعود نورعلیزاده است. این کتاب توسط انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم (ع) منتشر شده است. این کتاب شامل پنج فصل است. در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: دین‌داری و معنویت خواهی، یکی از مؤلفه‌های اساسی در زندگی بشری است که امروزه یکی از ابعاد مهم انسانی در تأمین بهداشت و سلامت روانی شمرده می‌شود. اهمیت این مسئله تا حدی است که سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشته است تا در بیانیه‌های خود رسماً اعلام کند که بدون توجه به این بعد انسانی، بهداشت روانی، به شکل صحیح و کامل تأمین نخواهد شد و سلامتی، بدون در نظر گرفتن سلامت معنوی، ناقص خواهد بود. حال، پرسش‌های اساسی چنین است: دین‌داری و معنویت خواهی چگونه سلامت روانی ما را تأمین می‌کند؟ سازوکار و نحوه اثر آن چگونه است؟ آیا اثر مذهب صرفاً به نیروهای متافیزیکی آن وابسته است؟ و آیا تنها با ذکرگویی و به یاد خدا بودن (الا بذکر الله) آرامش روانی (تطمئن القلوب) پدیدار می‌شود؛ یا علاوه بر آن، فرایندهای پیچیدة روان‌شناختی اتفاق می‌افتد تا سلامت روانی تحقق یابد؟
به نظر می‌رسد که پشت این اثربخشی، یکسری سازوکارهای بنیادی و عمیق‌تری باشد؛ بنابراین، باید به دنبال سازه‌ها و عوامل اختصاصی‌تری از دین‌داری، برای بررسی کارکردهای روان‌شناختی آن بود. برای تحلیل این مهم، باید در پی تبیین همان زیربنایی شخصیتی و فرایندهای پیچیدة روان‌شناختی بود. گاه می‌بینیم که برای دین‌داری و باورها و مناسک مذهبی و به‌ویژه برای رویکردهای مذهبی درونی، مطالعات روان‌شناختی و شخصیتی صورت می‌گیرد، اما سازوکارها و فرایندهای اثربخشی آن به‌خوبی تبیین نمی‌شود. هرچند دراین‌باره تلاش‌های ارزشمندی صورت گرفته، برخی از مفاهیم و سازه‌های روان‌شناختی و دینی نیز مطرح شده است؛ اما به نظر می‌آید در این میان حلقه‌های مفقود دیگری هم وجود دارند که برای کشف آنها به تحقیق و پردازش بیشتر در حوزة روانشناسی دینی، به‌ویژه با توجه به آموزه‌ها و منابع اسلامی، نیازمندیم.
فصل اول این کتاب با موضوع «واکاوی مفهومی خدا آگاهی» ریز موضوعاتی نظیر تحلیل مفهومی خدا آگاهی، ارتباط ازلی با خدا، بازگشت‌پذیری به اصل خویش، درد جدایی و اشتیاق به بازگشت، اصل بازگشت‌پذیری، از مبدأ تا معاد، شدت نزدیکی و پیوند صمیمی با خدا، حضور قیومی خدا و پیوستگی دائمی به او، ذکرِ توجه آفرین و هشیار ساز، از خداشناسی تا خدا آگاهی و... مطرح شده است. در این فصل می‌خوانیم که خدا آگاهی، مفهومی است نو در گستره روانشناسی دینی که ابعاد و گستره سازه‌ای آن با واکاوی مفهوم شناختی واژگان سازنده خداگاهی و تحلیل مفهومی سازه‌های تشکیل‌دهنده آن و توصیف هم‌گرایی و تمیز واگرایانه آن با مفاهیم پیرامونی، روشن می‌شود. از نظر ما خدا آگاهی یعنی شناخت، توجه و احساس حضور خدا، پیوستگی و تعلق به او ئ تداوم بخشی به ارتباط وجودی و ناگسستنی با خدا.
در فصل دوم این اثر با عنوان «جایگاه خدا آگاهی در سازمان روانی انسان» به موضوعاتی از جمله بعد معنوی وجود انسان، دلایل ارتباط وجودی و درون‌مایة خدایی در روان ناهشیار، فطرت الهی و سرشت توحیدی انسان، علل دین‌گریزی برخی از افراد، بیداری وجدان و امید به ناجی، اصالت حس دینی و مذهبی، منشأ دین‌داری و حس مذهبی، فقر ذاتی انسان، نیاز به محبت و دل‌بستگی به خدا و... پرداخته شده است.
«تحول‌یافتگی و تعالی شخصیت در پرتو خدا آگاهی» عنوان فصل سوم این کتاب است که در آن شخصیت متفاوت و سالم‌تر افراد مذهبی، رشد و تحول شخصیت، شکل‌گیری، سازمان‌یابی و ساختار خود، فرایند توحید‌یافتگی و تحقق خویشتن، شخصیت رشدیافته در پرتو خدا آگاهی، ساحت‌ها و انواع خودآگاهی و... مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
عنوان فصل چهارم «نقش خدا آگاهی در سلامت روانی» است که سلامت روانی زیرِ چتر خدا آگاهی، تعادل و سازش‌یافتگی روانی، احساس ایمنی و اطمینان، زیربنای آرامش روانی، سلامت معنوی، نیروی فزایندة زندگی و بازیابی معنای زندگی از جمله ریزموضوعات آن به شمار میرود.
تحلیل مسیر روان‌شناختی خدا آگاهی تا سلامت روانی عنوان آخرین فصل این کتاب است که گزاره‌های پژوهشی و جامعة آماری و روش نمونه‌گیری در خصوص موضوع اثر در آن تشریح شده است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان