كلمات كليدي : توكل، اطمينان، اعتماد
نویسنده : طاهره امن‌نژاد
توکل از ماده "وک‌ل" در لغت به معنی عجز و ناتوایی همراه با اعتماد به غیر است و وصف توکل کننده بر خدا به کسی گفته می‌شود که او می‌داند خداوند عهده‌دار رزق و دیگر امور او است و فرد براساس چنین باوری تنها به او اعتماد و تکیه می‌نماید.
این مقام از کمال معرفت است زیرا انسان هر اندازه خدا را بهتر بشناسد و از قدرت و رحمت و حکمت او زیادتر آگاه گردد دلبستگی او به خدا زیادتر می‌شود.
پیامبر (صلى‌الله‌علیه‌و‌آله) از جبرییل در مورد معنی توکل پرسید، جبرییل گفت: توکل عبارت است از علم به اینکه مخلوق نه ضرر می‌زند و نه نفع می‌رساند، نه می‌بخشد و نه باز می‌دارد، توکل مأیوس بودن از خلق است.
توکل یکی از ارکان ایمان و حالتی است در بنده مؤمن که از معرفت او به خداوند و اوصاف و اسماء حسنای او ناشی می‌شود. توکل نوعی رابطه ایمانی میان بنده و معبود است. مؤمن می‌داند که خداوند به نیاز همه بندگان آگاه و بر رفع آن نیازها تواناست و خیرخواه بندگان است و به آنها رحمت و شفقت دارد و بخیل نیست. پس خداوند هر نیازی را که بنده داشته باشد، مطابق خیر و مصلحت او تامین می‌کند.
حقیقت توکل
حقیقت توکل اطمینان نمودن به خداوند و تسلیم شدن به امر اوست و اعتماد قلبی در تمام کارها بر خدا و صرف‌نظر کردن از ماسوی الله است و این منافات با تحصیل اسباب ندارد مشروط بر اینکه اسباب را در سرنوشت خود، اصل اساسی نشمرد. از هر گونه وسیله مادی بهره گیرد و با این حال متکی به قدرت بی‌پایان پروردگار بوده پیروزی را از او بداند. آورده‌اند مرد عرب از پیامبر(ص) پرسید: آیا شترم را رها کنم و توکل کنم یا پایبند بزنم و توکل کنم؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«پایبند بزن و توکل کن»
راه‌های رسیدن به توکل
1-اعتقاد به این که سرچشمه هستی خداست. تأثیر هر عاملی به فرمان او می‌باشد، همه موجودات ریزه‌خوار خوان نعمت او هستند.
2-ببیند که چگونه خداوند عالم، او را به وسیله نور هستی از ظلمت نیستی خارج ساخته است، چه در رحم مادر و چه پس از گام نهادن در فضای این جهان. آنچه مایه حیات و بقای او بود به او عطا نموده است.
فواید و نتایج توکل
1- قدرت تصمیم‌گیری انسان در برابر مشکلات
2- ترک گناه و عدم سلطه شیطان
3- تأثیرناپذیری از اقبال و ادبار مردم و عدم نگرانی از حوادث
4- قوت قلب و شجاعت
5- آرامش درونی و اطمینان قلبی
6- مقاوم شدن در برابر مشکلات و حوادث
7- امیدواری به رستگاری و رسیدن به مطلوب و نجات از ناراحتی‌ها و غم و اندوه
8- از آینده نمی‌هراسد و خوف فقر و ناتوانی ندارد پس در یاری رساندن به دیگران کوتاهی نمی‌کند.
9- برای کسی جز خدا کاری نمی‌کند و جز به خدا امید ندارد و از غیر خدا نمی‌ترسد و چشم طمع به کسی جز خدا ندارد.