زیارت اربعین؛ جامعترین متن عاشوراشناسی

زیارت اربعین، علامت مومنان:

روز بیستم ماه صفر، روز اربعین و به فرموده شیخ مفید و شیخ طوسی، روز بازگشت اهل حرم حسینی از شام به مدینه است. نیز در این روز، جابر بن عبدالله‌ انصاری، نخستین زائر امام حسین علیه ‌السلام به دیدار ایشان شتافت و به کربلارفت. زیارت ابا عبدالله‌ الحسین علیه ‌السلام در این روز مستحب است و به فرموده امام حسن عسکری علیه ‌السلام ، یکی از پنج علامت مومنان شمرده می‌‌شود. مرحوم شیخ طوسی در کتاب تهذیب و مصباح خود، زیارت ویژه روز اربعین را از حضرت امام صادق علیه‌السلام نقل کرده است که در اینجا به توضیح بندهایی از آن زیارت والا، می‌‌پردازیم.

درسی برای حسین ‌شناسی:

مقام معظم رهبری، حضرت آیت الله‌ خامنه‌ای، زیارت اربعین را، یکی از بهترین زیارات می‌‌داند و یکی از بزرگان نیز در مورد این زیارت سترگ چنین می‌‌نویسد: «برای معرفی سیدالشهداء، هیچ متنی بهتر از زیارتنامه‌ها نیست. جامعترین متن حسین‌ شناسی، همین زیارت اربعین است. با این زیارت، اهداف سید الشهداء، دشمنان سید الشهدا و دوستان سید الشهداء را می‌‌توان شناخت. زیارت و زیارتنامه‌ها کانون معرفت اهل ‌بیت علیهم‌ السلام هستند».

نگاهی کلی به زیارت:

زیارت اربعین، همچون زیارت عاشورا و زیارت وارث، از مضامین انسان ‌ساز و پرمحتوایی برخوردار است. در بخشهای گوناگون این زیارت والا، ضمن شهادت به بزرگی حضرت، فلسفه نهضت حسینی و اهداف قیام خونین عاشورا بازگو می‌شود. همچنین خواننده زیارت اربعین، همبستگی خود را با امام علیه ‌السلام و دوستان او و دشمنی‌ اش را با دشمنان او تا روز قیامت بیان می‌‌دارد و از خداوند متعال می‌خواهد حیات و مرگش را، در پیروی از محمد (صلی ‌الله ‌علیه‌ و ‌آله) و آلش قرار دهد. در ادامه زیارت، بر اجرای وظایف بندگی از طرف امام حسین علیه‌السلام و یاران با وفایش تاکید می‌‌کند و بر قاتلان ایشان لعنت و نفرین می‌‌فرستد. نیز در پایان زیارت، پیروی خود را از امام معصوم اعلام می‌‌دارد و با صلوات بر آن بزرگواران، زیارت را به پایان می‌رساند.

سلامهای توصیفی ابتدای زیارت:

حضرت امام صادق علیه‌ السلام در ابتدای زیارت اربعین، با پنج سلام، ارادت خود را به آستان حضرت ابا عبدالله‌ الحسین علیه‌ السلام ابراز می‌‌دارد: «سلام بر ولی و دوست خدا؛ سلام بر خلیل و انتخاب شده الهی؛ سلام بر برگزیده و پسر برگزیده؛ سلام بر حسین مظلوم و شهید؛ و سلام برکسی که گرفتار اندوهها و کشته اشکها شد.» زائر با عرض این سلامها، خود را به پیشگاه آن حضرت نزدیک می‌کند و با تکرار آن، روح و روان خود را از زشتیها و پلشتیها پاک می‌نماید. در واقع زائر با این سلامها، چهره اجتماعی - سیاسی خود را نمایان می‌سازد و اعلام می‌‌دارد که نه تنها با بت درون مبارزه می‌‌کند، بلکه همانند خود آن بزرگوار، با طاغوتیان، ستمگران، مستبدان و خائنان به مردم نیز مبارزه می‌‌نماید و با شعار سلام، خود را در زمره یاران آن حضرت قرار می‌دهد.

فلسفه نهضت حسینی:

حضرت امام صادق علیه ‌السلام در بخشی از زیارت اربعین می‌فرماید: «خدایا! امام حسین علیه ‌السلام جانش را در راه تو بخشید تا بندگانت را از نادانی، سرگردانی و گمراهی نجات دهد.» خود امام حسین علیه ‌السلام هم پیش از خروج از مکه، خطاب به برادرش محمد حنفیه وصیتنامه‌ ای نوشت و در آن فرمود: «من برای اصلاح دین جدم رسول خدا صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله و امر به معروف و نهی از منکر قیام می‌‌کنم.» با مطالعه تاریخ امام حسین علیه ‌السلام ، در می‌ یابیم که در دین اسلام، تغییرات بسیاری پدید آمده و بدعتهای فراوانی نهاده شده بود. حضرت ابا عبدالله‌ الحسین علیه ‌السلام برای آنکه حقیقت دین محمدی حفظ شود و دینی سالم به نسلهای بعد برسد، چاره‌‌ای جز قیام نداشت. این قیام خونین، فریاد اعتراض ایشان به وضع موجود بود تا همگان دریابند دین کنونی آنها، دینی به یغما برده شده و تحریف گردیده است.

شباهت قیام حسینی و قیام مهدوی:

یکی از اهداف والای قیام حضرت مهدی (عجل الله) در آخرالزمان، نجات انسانها از بردگی فکری و برداشتن زنجیرهای اسارت از دست و پای فکر و اندیشه آدمیان است تا آزادانه بیندیشند و حق و باطل را تشخیص دهند. امام باقر علیه‌السلام در این مورد می‌‌فرماید: «هنگامی که قائم (عجل الله) قیام کند، هر آینه باطل از میان‌ می‌رود.» جالب اینجاست که هدف امام حسین علیه ‌السلام نیز در زیارت اربعین چنین بیان شده است: «خون خود را تقدیم تو کرد تا انسانها را از نادانی و گمراهی رهایی بخشد.» پس قیام مهدوی، در امتداد قیام حسینی است و هدف هر دو بزرگوار، زنده نگه داشتن دین الهی و جلوگیری از انحطاط ارزشهاست.

قاتلان حضرت امام حسین علیه ‌السلام:

حضرت امام صادق علیه ‌السلام در بخشی از زیارت اربعین، ویژگیهای قاتلان امام حسین علیه ‌السلام را برمی‌شمارد. آنها کسانی هستند که؛ 1- دنیا ایشان را فریب داد 2- هستی خود را به بهای ناچیز فروختند و آخرت را به هیچ رها کردند 3- گردن فرازی نمودند و خود را در پرتگاه هوس انداختند 4- خدای بزرگ و پیامبر والامقام او را به خشم آوردند 5- پیروان کسانی شدند که اختلاف ‌انگیز و نفاق ‌افکن بودند 6- گناه سنگینی بر دوش خود گذاشتند و سزاوار آتش شدند. شهید مطهری در توصیف این انسانهای بدکردار می‌نویسد: «در پستی یاوران یزید همین بس که در کربلابه جهت اعتقادی که به کرامت و حق آن حضرت داشتند، از مقابله رودررو با وی می‌هراسیدند، ولی پس از شهادت، لباس او و اهل بیتش را غارت کردند... اینان اگر به دین او و رسالت جدش هم کافر بودند، این عملشان در مذهب مردانگی، پست‌ ترین کار بود.»

گزیده روایات:ثواب زیارت امام حسین علیه ‌السلام؛

امام صادق علیه ‌السلام: زیارت قبر امام حسین علیه ‌السلام از برترین اعمال است.
امام باقر علیه ‌السلام: اگر مردم می‌‌دانستند در زیارت مزار امام حسین علیه ‌السلام چه فضیلتی است، از شوق آن جان می‌دادند.

امام صادق علیه‌ السلام: کسی که با شناخت حق امام حسین علیه ‌السلام به زیارت او برود، خداوند متعال نام او را در بالاترین دفتر فرشتگان مقرب الهی می‌‌نویسد.

امام صادق علیه ‌السلام: هر کس دوست دارد روز قیامت، بر سر سفره‌‌های نور بنشیند، باید از زائران امام حسین علیه‌ السلام باشد.

امام صادق علیه ‌السلام: همانا زیارت کننده امام حسین علیه ‌السلام ، زیارت کننده رسول اکرم صلی ‌الله ‌علیه‌ و ‌آله است.

امام صادق علیه‌ السلام: زیارت امام حسین علیه‌ السلام را فرو نگذار؛ که خدا عمرت را طولانی و روزی ‌ات را زیاد می‌‌کند. نیز زندگی با سعادت و مرگ با شهادت به تو خواهد بخشید.

ثواب گریه بر امام حسین علیه السلام؛

پیامبر صلی ‌الله‌ علیه‌ و‌ آله: ای فاطمه! همه چشمها در روز قیامت گریان است، جز چشمی که بر مصیبتهای حسین علیه‌ السلام بگرید.

امام حسین علیه ‌السلام : من کشته اشکم؛ هر مومنی مرا یاد کند، اشکش روان می‌‌شود.

امام ‌صادق علیه‌ السلام: هر گریه و بی ‌تابی مکروه و ناپسند است، جز گریه و بی ‌تابی بر امام‌ حسین علیه‌السلام.

امام مهدی (عج) در زیارت ناحیه مقدسه: هر صبح و شام بر تو گریه و شیون می‌‌کنم و در مصیبت تو به جای اشک، خون می‌گریم.

برکت تربت پاک امام حسین علیه ‌السلام؛

پیامبر صلی‌ الله ‌علیه ‌و ‌آله: بدانید که اجابت دعا در زیر گنبد حرم و شفا در تربت

امام صادق علیه ‌السلام: شفای هر دردی در خاک قبر حضرت امام حسین علیه ‌السلام است.

امام صادق علیه ‌السلام: خداوند متعال تربت جدم حسین علیه ‌السلام را شفای هر درد و امان از هر ترس قرار داده است. هر گاه یکی از شما مقداری از آن را در دست گرفت، باید ببوسدش و برچشمهایش بنهد و آن را به بدنش بمالد و شفا بجوید.

امام ‌صادق علیه ‌السلام :کام کودکانتان را باتربت حسینی بردارید؛ زیرا موجب امنیت کودکان می‌‌شود.

امام کاظم علیه ‌السلام : پیروان ما به چهار چیز نیازمندند که یکی از آنها، تسبیحی از تربت مزار پاک امام حسین علیه ‌السلام است.

امام رضا علیه‌ السلام : خوردن هر خاکی حرام است، جز تربت پاک حسینی که دوای هر دردی است.