دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

تز کواین

No image
تز کواین

كلمات كليدي : تز کواين، کواين، تز دوئم، دوئم، تعديل در شبکه باور

نویسنده : سيد محمد تقي موحد ابطحي

"کواین" در مقاله مشهور خود "دو حکم جزمی تجربه گرائی"(1951) در ضمن بحث از امتناع تمایز گذاشتن میان گزاره های ترکیبی و تحلیلی و با اشاره به تز دوئم، تزی را پیشنهاد می‌کند که گستره شمولش بسیار بیشتر از تز دوئم است. دوئم بر آن بود که فرضیات فیزیک را تنها با ضمیمه کردن چند فرضیه کمکی محدود می توان به بوته آزمون برد. در مقابل، کواین فکر می‌کند که دایره این فرضیات کمکی اندک اندک گسترش یافته و کل معرفت بشری را در برمی گیرد، به گونه‌ای که یک نظریه به همراه کل شبکه باوری به آزمون گذاشته می شود.

خلاصه تز کواین (یکی از قرائت های ارائه شده از کل گرائی) آن است که "واحد دلالت تجربی، کل علم است". کواین توضیح می دهد که "شبکه باورها و عقاید ما، از اتفاقی ترین امور جغرافیا و تاریخ، تا عمیق ترین قوانین فیزیک و حتی ریاضی محض و منطق، ساختاری بشر ساخته است که تنها در کناره هایش از تجربه تاثیر می پذیرد. تعارض این شبکه باور با تجربه، تعدیل‌هائی را در شبکه ضروری می سازد، ولی تجربه و منطق به تنهائی نمی توانند کیفیت تعدیلها را متعین سازند. درباره این که در پرتو یک تجربه ناقض، کدام گزاره را باید مجددا ارزیابی و تعدیل کرد، آزادی انتخاب بسیاری وجود دارد. در شبکه باورهای ما، یک تجربه با گزاره خاصی مرتبط نیست، مگر به صورت غیر مستقیم و با ملاحظه توازن و هماهنگی کل شبکه." به بیان دیگر صحت هر حکم یا گزاره ای را می توان ابقاء کرد، به شرطی که در جای دیگری از سیستم به اندازه کافی تصحیحات اساسی به عمل آید. بر اساس این عقیده، دیگر هیچ حد فاصل مشخصی میان قضایای تالیفی که صدق/کذب آنها وابسته به شواهد تجربی است، با قضایای تحلیلی که صدق/کذب آنها مستقل از شواهد تجربی است، وجود ندارد.

کواین بر خلاف دوئم که در انتخاب چگونگی تعدیل در نظریه یا فرضیات کمکی به شم خوب متوسل شد، از رویکردی عمل گرایانه بهره می گیرد و پیشنهاد می کند تعدیل در شبکه باور در مورد گزاره هائی انجام گیرد که نقش کمتر بنیادینی در شبکه باورهای ما دارند و تغییر آنها کمترین اختلال را در شبکه ایجاد می کند.

تز کواین هر چند از لحاظ منطقی می‌تواند قابل دفاع باشد، اما تاریخ علم نشان داده است که یک نظریه معمولا با گستره محدودی از فرضیه ها به بوته آزمون می رود. برای مثال برای پیش بینی مدار سیاره اورانوس از طریق نظریه نیوتن هیچ لزومی به استفاده از فرضیات حوزه شیمی، زیست شناختی، روان شناختی، جامعه شناختی نیست و گروهی از جملات که خیلی کمتر از کل علم است، گاهی می تواند واحد دلالت تجربی کاملات معتبری باشد.

مقاله

نویسنده سيد محمد تقي موحد ابطحي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

هویت زنانه در تندباد تاریخ

هویت زنانه در تندباد تاریخ

✍️ سعید احمدی
سگ کی؟

سگ کی؟

✍️ سعید احمدی 
کارهای کثیف

کارهای کثیف

✍️ سعید احمدی 
الهیات جنگ...

الهیات جنگ...

یادداشت

پر بازدیدترین ها

No image

قالَ رَسُولُ اللّهِ (صلّى اللّه علیه و آله):«اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَةً فى قُلُوبِ الْمُؤمنینَ لا تَبْرُدُ اَبَداً.»

پیامبر اکرم (صلّى اللّه علیه و آله) فرمود: «براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود.» (جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556)
No image

امام حسین (ع): «الناسُ عبیدُ الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه مادرَّت معایشُهم فاذا مُحَّصوا بالبلاء قَلَّ الدَیّانون»

«مردم بندۀ دنیایند و دین بر زبانشان می‌چرخد و تا وقتی زندگی‌هاشان بر محور دین بگردد، در پی آنند، امّا وقتی به وسیلۀ «بلا» آزموده شوند، دینداران اندک می‌شوند.»
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
Powered by TayaCMS