نویسنده: علی خانی
آنچه تمام بشریت به آن چشم دوخته و در آرزوی تحقق آن به سر می‌برند، رهاورد دوران ظهور و حکومت مصلح جهانی است و امتیاز مهم تشیع از دیگران این است که این رهاورد را به صورت مشخص و دقیق بیان کرده تا بشریت برای تحقق و فرارسیدن چنین دورانی بیشتر تلاش کند. این دستاوردها به صورت گسترده و دقیق در کلمات ائمه(ع) بیان شده است. در روایت از معصومین آمده است روزی بر امت خواهد آمد که از دین جز پوستین وارونه‌ای باقی نمی‌ماند، شاید به این معنا که ظالمان و منافقان به نفع خود برخی احکام دین را ندید گرفته و یا احکامی خارج از دین را وارد آن می‌کنند. از مهم‌ترین دستاوردها و آثار حکومت امام زمان(عج)، زنده شدن اسلام، قرآن و سنت نبوی است، چنان که امیرالمومنین علی(ع) می‌فرمایند:
«و یحیی میت الکتاب و السنه»
«(مهدی) کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) را (که تا آن روز متروک مانده) زنده می‌کند»(خطبه 138)؛
نیز در همین خطبه آمده است:
«و یعطف الرای علی القرآن؛ او نظریه‌ها و اندیشه‌ها را تابع قرآن می‌سازد».
هدایت انسانها به صراط مستقیم عبودیت و بندگی خدا از دیگر ثمرات برقراری حکومت عدل امام عصر(عج) است. حضرت علی(ع) در این باره می‌فرمایند:
«یعطف الهوی علی الهدی اذا عطفوا الهدی علی الهوی و یعطف الرای علی القرآن اذا عطفوا القرآن علی الرای»؛
او (حضرت مهدی) خواسته‌ها را تابع هدایت می‌کند، هنگامی که مردم هدایت را تابع هوس‌های خویش قرار می‌دهند و در حالی که (به نام تفسیر) نظریه‌های گوناگون خود را بر قرآن تحمیل می‌کنند، او نظریه‌ها و اندیشه را تابع قرآن می‌سازد»(همان).
از دیگر رهاوردهای مهم حکومت حضرت مهدی(عج) که آرزوی تمامی انسانهاست، استقرار «عدالت جهانی» است. در روایات برقراری قسط و عدل از مهم ترین دستاوردهای قیام آن حضرت معرفی شده است:
«الذی یملاالارض عدلاً و قسطاً»
امیرالمومنین علی(ع) نیز می‌فرماید:
«فیریکم عدل السیره؛
او روش عادلانه(در حکومت حق) را به شما می‌نمایاند»(خطبه:150)
قطعاً هر زمامداری به اسلام و قرآن عمل نماید و عدالت را در جامعه فراگیر سازد و جلوی مفسدان را بگیرد، رحمت الهی نیز بر آنان نازل خواهد شد. این امر در زمان عدالت گستر هستی حضرت مهدی(عج) به اوج خود می‌رسد، لذا زمین تمام نعمت‌های خویش را در اختیار او قرار می‌دهد. امیرالمومنین علی(ع) می‌فرماید:
«و تخرج له الارض افالیذ کبدها و تلقی الیه سلما مقالیدها»
زمین جگرگوشه (و میوه‌ها و گنج‌های) خود را برای او بیرون می‌ریزد و کلیدهای (معادن) خود را به او می‌سپارد (خطبه 100).
دوران ظهور و حکومت عادلانه حضرت مهدی(عج)، دوران آزادی انسانها از بردگی و ستمگری است. بشری که در طول تاریخ ستم‌ها و ظلم ها، آزادی واقعی او را سلب کرده و او را به بردگی و بندگی کشیده است، در آن دوران به آزادی واقعی و مشروع و دلخواه خود خواهد رسید. حضرت علی(ع) در این باره می‌فرمایند:
«... لیحل فیها ربقاً و یعتق رقا»
مهدی بر سیره صالحان رفتار می‌کند، تا گره‌ها را بگشاید و بردگان (و ملت‌های اسیر و رنج دیده و ستم کشیده) را آزاد سازد (خطبه150).
بدون شک دوران ظهور امام عص (عج) دوران شکوفایی ارزشهای اخلاقی و اجتماعی است. لکن وظیفه ما در دوران قبل از ظهور، کسب فضایل اخلاقی و خودسازی و تلاش در جهت گسترش ارزشهای دینی و اخلاقی در جامعه است. به بیان دیگر می‌توان گفت مسئولیت ما شیعیان جهت زمینه سازی برای ظهور آن حضرت، کسب فضایل اخلاقی است، همان گونه که خود حضرت خطاب به شیعیان و علاقه مندان خود چنین می‌فرمایند:
«فلیعمل کُلَّ امرئ منکم یصرَبُ به من مَحَبتّنا و لیتَجَنَّب ما یدینه مِن کرَاهتِنا و سَخَطِنا، فَاِنّ اَمرَنا بَغتَةً ، فُجاءةٌ حینَ لاتَنفَعُهُ تَوبَةً و لاینجیهٍ مِن عقابِنا قَدَمٌ علی حَوبَةٌ»؛
پس هر یک از شما باید آن چه را که موجب دوستی ما می‌شود، پیشه خود سازد و از هر آنچه موجب خشم و ناخشنودی ما می‌گردد، دوری گزیند؛ زیرا امر ما به یکباره و ناگهانی فرا می‌رسد و در آن زمان توجه و بازگشت برای کسی سودی ندارد و پشیمانی از گناه کسی را از کیفر ما نجات نمی‌بخشد.
بدون شک دینداری و حفظ و رعایت اخلاق دینی، در عصر غیبت حضرت مهدی(عج) از هر زمانی دیگر بسی مشکل تر و طاقت فرساتر است. حضرت امام صادق(ع) سختی این دوران را این گونه تصویر نموده‌اند:
«ان لصاحب هذا الامر غیبة المتمسک فیها بدینه کالخارط للقتاد ثم قال هکذا بیده فایکم یمسک شوک القتاد بیده ثم اطرق ملیا ثم قال: ان لصاحب هذا الامر غیبة فلیتق الله عبده ولیتمسک بدینه»
صاحب این امر، غیبتی دارد که در آن هر کس از دین خود دست برندارد همانند کسی است که با کشیدن دست خود به ساقه قتاد (که بوته‌ای تیغدار است) خارهای آن را بسترد، پس کدام یک از شما با دست خود تیغهای قتاد را نگه می‌دارد؟
سپس آن حضرت مدتی سر به زیر افکنده فرمود: صاحب این امر دارای غیبتی است؛ پس بنده خدا باید پرهیزگاری و تقوا پیشه کند و به دین خود تمسک جوید.
اگر چه آزمایشهای دینی برای همه ایمان آورندگان در همه زمانها، قانون الهی است؛ اما در عصر غیبت تمامی عوامل دست به دست هم داده این آزمایش را به کمال خود رسانده است. در این دوران است که نگهداشت دین، بسیار دشوار است و بیشترین مردم به انگیزه‌های گوناگون ایمان خویش را در زندگی از دست می‌دهند. گسترش زمینه‌های ناباوری، افزایش انگیزه‌های انحراف و گریز از دین، ستیزه جوییهای دشمنان با دینداران و دینداری، از مهم‌ترین عوامل این آزمایش است. آنان که در این گردابهای ترسناک، دین خود را حفظ کنند از شان و رتبه‌ای بس رفیع برخوردار خواهند بود. پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«یا علی واعلم ان اعجب الناس ایمانا واعظمهم یقینا قوم یکون فی آخر الزمان لم یلحقوا النبی وحجب عنهم الحجة فآمنوا بسواد علی بیاض»
ای علی! بدان که شگفت انگیزترین مردم از جهت ایمان و عظیم ترین آنها از روی یقین، مردمی اند که در آخرالزمان خواهند بود، پیامبر را ندیده اند و حجت (امام علیه السلام) نیز از آنان محجوب است، اما به سیاهی که بر سفیدی رقم خورده است ایمان آورده‌اند»
انسان دراین دوران برخلاف دوران معاصر پیامبر (ص)، از تمامی دریافتهای حسی نسبت به پیامبر و امام (ع) دور است و تنها بر اساس درک عقلی و تاریخی، پیامبر (ص)و پیشوایان معصوم را می‌شناسد و به رسالت و امامت ایشان ایمان می‌آورد. امام سجاد (ع) در این باره می‌فرماید:
«یا ابا خالد ان اهل زمان غیبته القائلین بامامته والمنتظرین لظهوره افضل من اهل کل زمان لان الله تبارک وتعالی اعطاهم من العقول والافهام والمعرفة ما صارت به الغیبة عندهم بمنزلة المشاهدة، وجعلهم فی ذلک الزمان بمنزلة المجاهدین بین یدی رسول الله صلی الله علیه و آله بالسیف، اولئک المخلصون وشیعتنا صدقا، والدعاة الی دین الله عزوجل سرا وجهرا»
ای اباخالد، مردم زمان غیبت آن امام که به امامت او معتقدند و منتظر ظهور اویند، از مردم هر زمانی برترند؛ زیرا خدای متعال عقل و فهم و معرفتی به آنها عطا فرموده که غیبت نزد آنان به منزله مشاهده است و آنان را در آن زمان به مانند مجاهدان پیش روی رسول خدا (ص) که با شمشیر به جهاد برخاستند قرار داده است. آنان مخلصان [حقیقی] و شیعیان راستین ما و داعیان به دین خدای متعال در نهان و آشکارند.
موفقیت در این آزمایش، نیازمند بینشی است که انسان دیندار در پرتو آن بتواند در برابر تحریفها و شبهه‌ها و تردیدها رویکرد دینی خود را حفظ نماید و با هیچ یک از عوامل انحراف، خلوص دینی و دینداری و نیز اخلاق مداری را در فکر و عمل از دست ندهد. اگر چنین شد، مصداق این فرمایش رسول گرامی اسلام (ص)خواهد بود که فرمود:
«بزودی پس از شما، کسانی می‌آیند که یک نفر از آنان پاداش پنجاه نفر از شما را دارد»
گفتند: «ای رسول خدا، ما در جنگ بدر و احد و حنین در رکاب شما جهاد کردیم و درباره ما آیه قرآن نازل شده است». پیامبر اکرم (ص) فرمود:
«اگر آنچه از آزارها و رنجها که بر آنان می‌رسد، بر شما آید، بسان آنان شکیبایی نخواهید داشت»
بنابراین پاره‌ای از روایات، به صراحت، وظیفه و تکلیف مردم را در زمان غیبت و انتظار روشن کرده‌اند و آنها را به پرهیزکاری، در پیش گرفتن اخلاق نیکو، انجام اعمالی که موجب خشنودی امام عصر (عج) می‌شود و ترک اعمالی که آن حضرت را آزرده خاطر می‌سازد، فرا خوانده‌اند. از این روایات به خوبی استفاده می‌شود که هیچ مسلمانی حق ندارد به بهانه زمینه سازی برای ظهور و تعجیل در فرج، به فساد و تباهی و ظلم و بی عدالتی تن در دهد یا به گسترش آنها در جامعه کمک کند؛ زیرا این عمل به طور قطع با پرهیزکاری و اخلاق نیکو مغایر است و هرگز موجب خشنودی مصلح موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف نخواهد شد.
لذا وظیفه هر مسلمان و شیعه ای است که در دوران غیبت حضرت مهدی(عج) با خودسازی و رعایت تقوا و اخلاق زمینه را برای ظهور حضرتش فراهم سازد.