تبلیغ در اسلام، موضوعی دارای اهمیت ویژه است؛ درک اصول، شرایط، ویژگیها و ابزار تبلیغ اسلامی راهگشای مبلغ در این عصر است، چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام با بکارگیری یک سیره تبلیغی منسجم و هماهنگ تواسنتند ایدههای ناب و زلال الهی را به گوش جهانیان برسانند.
تبلیغ، محتاج یک الگوی سالم است که در صورت فقدان آن، هرگونه فعالیت تبلیغی، نوعی ضد تبلیغ محسوب میشود و تبلیغ موفق و کارآمد باید از دلایل متقن علمی و اصول و مؤلفههای قوی برهانی، برخوردار و از پایه و مایه محکم، برای اقناع اندیشه و روح پرتلاطم حقیقت طلبان، بهرهمند شود.
سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام گویای این حقیقت است که آنان نیز برای ترویج اسلام و تعمیم ارزشهای الهی از تمام ابزارها، قالبها و شیوههای تبلیغی در چارچوب دستورات شرع مقدس بهره گرفته و از ارتباطات «گفتاری»، «نوشتاری» و حتی «دیداری» به خوبی استفاده کردهاند.
کتاب اخلاق در آداب تبلیغ در 10 فصل، بایستههای اخلاقی و معنوی تبلیغ، اهداف و رسالتهای تبلیغ دینی، عوامل و شرایط موفقیت در تبلیغ، شیوههای نوین تبلیغی، ویژگیهای عملی مبلغان، بایستههای اخلاقی مبلغان، اخلاق اجتماعی مبلغان، آسیبشناسی تبلیغات دینی و آسیبشناسی مبلغان دینی نگارش یافته است.
محقق در این کتاب تلاش کرده از منظر کتاب و سنت و عقل، توصیهها و راهکارهای اخلاقی خوبی ارائه کند:
فصل نخست آن یعنی کلیات به ارائه تعریفی از تبلیغ دینی میپردازد و پس از آن محورهای تعیین کننده وظایف مبلغان دینی و نقش تبلیغ در پیشبرد آرمانهای دین را مطرح میکند.
فصل دوم با عنوان بایستههای اخلاقی و معنوی تبلیغ در پنج گفتار تنظیم شده و سخن نصیحت آمیز، ارائه چهره جذاب، دلپذیر و آسان از دین، صداقت و دوری از اعوجاج و انحراف در گفتار و رفتار، رعایت امانت، مسؤولیتآفرینی، اعتماد سازی، جامعیت، کارآمدی و راهگشایی و ارائه الگوی عملی برخی از مطالب آن است.
فصل سوم با عنوان اهداف و رسالتهای تبلیغ دینی به این مطالب اشاره شده است: ضرورت تقویت مبانی اعتقادی، ضرورت دفاع از دین، لزوم گسترش و تعمیق شعائر و احکام دینی و اجرا کردن آن، ضرورت احترام به مقدسات دینی، آشنا ساختن مردم با معارف قرآن، تربیت مردم با تعالیم دینی، تحکیم بنیان خانواده و سالمسازی فضای فرهنگی جامعه.
فصل چهارم، عوامل و شرایط موفقیت در تبلیغ نام دارد که شناخت منطقه، موانع و مشکلات؛ ضعفها و کاستیهای تبلیغ، موقعیتشناسی و آشنا بودن با ادبیات و شرایط زمان، آشنایی با علوم روز، داشتن ذوق و سلیقه کار فرهنگی و بیان رسا و سلیس از مطالب آن است.
فصل پنجم با عنوان
شیوههای نوین تبلیغ است که به بیان مطالبی چون تبلیغ با قلم، نامهنگاری، شبکه جهانی اینترنت، تبلیغ رسانهای، رسالت امروز ما، الگوگیری از روش تبلیغ انبیا و ائمه علیهمالسلام و اصول تبلیغی با توجه به الزامات رسانههای نوین میپردازد.
فصل ششم به ویژگیهای عملی مبلغان پرداخته است، ایمان و عمل صالح، نقش ایمان در زندگی انسان، عمل به دستورات خداوند، عبادت خالصانه، جلوههای عبادت و راههای یافتن حقیقت عبودیت، حدیث معراج، حقیقت عبودیت، رضا و تسلیم و برخی روشهای کاربردی در رسیدن به مقام تسلیم خودنمایی میکند.
فصل هفتم با عنوان بایستههای اخلاقی مبلغان است که در 9 گفتار به بررسی خودشناسی و حفظ شخصیت، جایگاه و ارزش مبلغ دینی، تقوا و تربیت نفس، اخلاص، وقار و متانت، پیراستگی و آراستگی، انتقاد از خود، تسلیم حق بودن و توجه شایسته به خانواده میپردازد.
فصل هشتم با عنوان اخلاق اجتماعی مبلغان در 10 گفتار، ضرورت حضور در عرصههای فرهنگی و اجتماعی، شیوههای حضور مبلغان در جامعه، خوشرویی با مردم، اخلاق نیک، رفق و مدارا با مردم، تکریم شخصیت دیگران، مشورت با مردم و احترام به افکار آنان، رازداری و امین بودن، تغافل و چشمپوشی از خطای مردم و تعامل با اقلیتهای مذهبی را مطرح میکند.
فصل نهم نیز که عنوان آن آسیبشناسی تبلیغات دینی نام دارد با آسیبها و موانع برونمرزی تبلیغ و آسیبها و موانع مربوط به تبلیغ همچون طولانی بودن مدت سخنرانی، سخنان نسنجیده، بینظمی و عدم انسجام در کلام، عدم انطباق مطالب با سطح فکری مخاطبان، ساختارشکنی و بدعتگذاری و اظهارنظرهای غیرعالمانه آشنا میشویم.
فصل دهم نیز با عنوان آسیبشناسی مبلغان دینی به مباحثی چون
عامل نبودن به گفتهها، مادیگرایی و دنیاطلبی، ادعای علم به همه چیز، جاهطلبی، فساد اخلاقی و اجتماعی، ریاکاری در تبلیغ، نداشتن آمادگی برای تبلیغ، گریز از مسؤولیت، استبداد و تک روی و بداخلاقی و بدرفتاری با مردم از پرداخته است.
نگارنده این اثر در تعریف تبلیغ دینی آورده است: «تبلیغ دینی، نفوذ در روح و روان مخاطبان و ایجاد تغییر در رفتار آنان است؛ تبلیغ دینی، عناصر و ارکان متعددی دارد و یکی از عناصر مهم در موفقیت تبلیغ، آراسته شدن مبلغان دینی به ارزشها و فضیلتهای اخلاقی و به کارگیری آداب، اصول و روشهای تبلیغ است».