رسا، سرویس فرهنگی ـ در فسلفه اخلاق آثاری منتشر شده است که در حوزه های علمیه بی سابقه بوده است و دیدگاه‌های جدیدی را مطرح کرده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمود فتحعلی، مسؤول گروه کلام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در نشست اخلاق و نوآوری گفت: در بحث اخلاق هنجاری و فرا اخلاق، آثاری منتشر شده که در حوزه های علمیه کم سابقه یا بی سابقه بوده است و در هر بحث نیز مطالب و نظریات نویی عرضه شده است.
وی در ادامه اظهار داشت: یکی از مباحث مربوط به اخلاق که در سالیان اخیر، به ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، حوزه علمیه نوآوری‌های فراوان در آن داشته است، فلسفه اخلاق است.
حجت الاسلام محمود فتحعلی بیان داشت: فلسفه اخلاق«Ethics» شاخه‌ای از مطالعات فلسفی است، که با روش عقلی درباره مبادی تصویریه و تصدیقیه علم اخلاق بحث می کند.
وی تصریح کرد: برخی از مباحث این رشته، همانند بحث حسن و قبح به صورت پراکنده در کتب کلامی، فلسفی و اصولی گذشتگان وجود داشته است؛ اما بیشتر مباحث آن سابقه ای در میراث مکتوب گذشتگان ما ندارد.
این استاد حوزه تأکیدکرد: فلسفه اخلاق در غرب، در آغاز شامل اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری و فرا اخلاق بود؛ اما به تدریج اخلاق توصیفی از این قلمرو خارج شد. و در عوض اخلاق کاربردی در چند دهه اخیر، هر چه بیشتر جای خود را در این قلمرو باز نمود.
وی در تبیین اخلاق توصیفی بیان داشت: اخلاق توصیفی، مطالعه اخلاق ادیان، اقوام، ملل و شاخص های دیگر بدون هیچ گونه تحلیل، تبیین،داوری و صرفاً با رویکردی توصیفی است.
این فعال حوزوی در تشریح اخلاق هنجاری یاد آور شد: اخلاق هنجاری، مطالعه مبانی و نظریات احکام اخلاقی و مفاهیم اخلاقی با رویکردی عقلی و همراه با تبیین و داوری است.
وی خاطر نشان کرد: فرا اخلاق، مطالعه مفاهیم و احکام اخلاقی به لحاظ معنا و توجیه با رویکرد هستی شناختی، معرفت شناختی، معنا شناختی و منطقی است.
مسؤول گروه کلام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، اظافه کرد: اخلاق کاربردی، کاربست نظریات و احکام اخلاق هنجاری یا فرا اخلاقی برای حل معظلات و تزاحم های اخلاقی در مقام عمل، به ویژه معضلات و تزاحم های نوین است.
وی یاد آور شد: با وجود فعالیت های گسترده و قابل توجهی که در زمینه اخلاق توصیفی صورت گرفته و آثار بسیاری به زبان فارسی ترجمه شده است؛ اما آثار و مقالات تألیفی بسیار اندک و غیر قابل قبول است.
حجت الاسلام محمود فتحعلی، تأکید کرد: در اخلاق هنجاری بحث از ماهیت عمل اخلاقی و نظریات وظیفه گرایانه، غایت گرایانه و انواع آن به لحاظ چیستی غایت متعلق غایت(خودگرایی، دیگر گرایی و خداگرایی) ، اخلاق فضیلت، اخلاق لیبرال و حتی اخلاق فمینیستی در قالب مقالات و کتاب های متعددی منتشر شده است.
وی تصریح کرد: توجه به ضمانت های اخلاقی، تزاحم وظایف، اختیار و مسؤولیت، از دیگر موضوعاتی است که در زمینه اخلاق هنجاری در قالب مقاله و کتاب منتشر شده است؛ افزون بر این که بحث های مطرح شده در این آثار در حوزه علمیه کم سابقه یا بی سابقه بوده و در هر بحث نیز مطالب و نظریاتی نویی عرضه شده است.
این استاد حوزه و دانشگاه خاطر نشان کرد: در بحث فرا اخلاق مباحث مهمی همچون واقع گرایی و غیر واقع گرایی اخلاقی، نسبت گرایی و مطلق گرایی اخلاقی تحلیل هستی شناسانه مفاهیم و گزاره های اخلاقی، معرفت شناسی مفاهیم و گزاره های اخلاقی، منطق گزاره های اخلاقی، رابطه دین و اخلاق، فقه و اخلاق، سیاست و اخلاق، اخلاق سیاست، اخلاق و روانشناسی و اخلاق تعلیم و تربیت در قالب کتاب یا مقاله مطرح شده است که هم اصل این مباحث بی سابقه یا کم سابقه است، هم پاره ای نظریات و تحلیل ها جدید است.
وی در ادامه افزود: در اخلاق کاربردی موضاعت مهمی مانند بِه مرگی، سقط جنین، لقاح مصنوعی، شبیه سازی، اخلاق رسانه و اخلاق محیط زیست با رویکرد و روش خاص اخلاق کاربردی به بحث گذاشته شده و کتاب ها و مقالاتی هم در این زمینه منتشر شده است.
مسؤول گروه کلام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، خاطر نشان کرد: نشست ها، فعالیت ها و همایش هایی در زمینه اخلاق برگزار شده است که در نوع خود در حوزه بی سابقه است.
وی در تشریح این فعالیت ها بیان داشت: مراکز، پژوهشکده ها، مؤسسات و دانشگاه هایی در حوزه علمیه، بخشی از ظرفیت خود را به فعالیت های آموزشی و پژوهشی در حیطه فلسفه اخلاق احتصاص داده اند.
حجت الاسلام محمود فتحعلی، تأکید کرد: با وجود همه تلاش های در خور سپاس انجام شده، به نظر می رسد کارهای بسیاری باقی مانده است که می توان به آن ها پرداخت.
وی ارائه نظریه یا نظریه هایی منسجم و جامع در باب غایت گرایی، وظیفه گرایی، فضیلت گرایی اسلامی، تبیین حب ذات و انگیزه اخلاقی بر اساس انسان شناسی اسلامی، تقویم و ارزیابی نظریات هنجاری بر اساس قرآن و سنت و نگارش مجموعه هایی در باب فلسفه و اخلاق را با این روش از کارهای در پیش رو در مبحث اخلاق هنجاری دانست.
این استاد حوزه و دانشگاه، تصریح کرد: در بحث فرا اخلاق، ارائه نظریه هایی منسجم و جامع در باب واقع گرایی و مطلق گرایی با ارائه ادله ایجابی، ارائه راه حل نوین برای حل مسأ‌له نسبیت گرایی، ارائه نظریه یا نظریه هایی در باب صدق و توجیه گزاره های اخلاقی، نگارش منطق اخلاق، نگارش زبان اخلاق، تبیین دقیق و جامع رابطه دین و اخلاق، فقه و اخلاق، حقوق اخلاق و سایر علوم انسانی با رویکرد اسلامی موضوعاتی است که باقی مانده و باید به آن توجه شود.
وی بیان داشت: در اخلاق کاربردی، افزون بر تبیین دقیق و موجه رابطه فقه و اخلاق کاربردی، موضوعات فراوانی وجود دارد که باید به آنها پرداخت؛ اخلاق جنسی، اخلاق محیط زیست، اخلاق سیاسی، اخلاق زیستی، اخلاق مهندسی و اخلاق رسانه از جمله آنها است.
وی در پایان تأسیس رشته ها و گرایش های فلسفه اخلاق در مراکز تخصصی، افزودن فلسفه اخلاق بر دروس عمومی حوزه، فعال نمودن انجمن فلسفه اخلاق حوزه، تدوین سیاست فلسفه اخلاق حوزه و انتشار نشریات تخصصی در زمینه فلسفه اخلاق در حوزه را از دیگر کارهایی دانست که به تعمیق و گسترش اخلاق درحوزه کمک می کند.
گفتنی است، این نشست علمی از سوی دفتر جنبش نرم افزاری، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در مرکز همایش های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، برگزار شده بود.
منبع: