دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

خوار شمردن و سرزنش دیگران در سیره و کلام نبوی(ص)

No image
خوار شمردن و سرزنش دیگران در سیره و کلام نبوی(ص)

كلمات كليدي : تاريخ، پيامبر(ص)، خوار شمردن، تحقير، ملامت، سرزنش كردن

نویسنده : سيد علي اكبر حسيني

خداوند میان مسلمانان اخوت برقرار کرده و برای استقرار و دوام آن به اموری فرمان داده و از آن‌چه که این رابطه را تباه می‌نماید، نهی کرده است؛ از جمله چیزهایی که این پیوند را سست و گسسته می‌سازد، تحقیر و خوار شمردن دیگران است.

خوار شمردن دیگران در سیره و کلام نبی خاتم(ص)

در سیره رسول خدا(ص) تعامل و برخورد با مردم بر مبنای عزت و کرامت صورتمی‌گرفت و کرامت‌مداری‌شان در زندگی تا بدان پایه بود که آن حضرت(ص) از هر صورت و سیرتی که نمادی از زیر پا گذاشتن کرامت و حرمت مردمان و تحقیر شخصیت ارجمند انسانها در آن وجود داشت، برائت می‌جست و آن را رسماً زیر پا می‌گذاشت. نقل شده ایشان در طول ایام حیاتشان اجازه دست‌بوسی و پابوسی به کسی ندادند[1] و هیچ‌گاه مردم را هر چند بی‌بضاعت و تنگدست، با دیده حقارت ننگریست؛ دعوت بندگان را می‌پذیرفت.[2] دعوتی که غذای سفره‌اش گاه به نانی جوین و دنبه‌ای بوناک شده خلاصه شده بود؛[3] اما هرگز کسی را بخاطر آن‌چه که از او دعوت به عمل آورده بود، تحقیر نکرد؛[4] برای احترام به اصحاب، آنان را به کنیه صدا می‌زد و آنان را به نامی می‌خواند که بیشتر دوست می‌داشتند.[5] ایشان(ص) اسامی و کنیه‌های حقارت‌آور و نامناسب مسلمانان را تغییر می‌دادند[6] و برای کسانی که کنیه نداشتند، کنیه قرار می‌دادند؛ مردم نیز به همان کنیه صدایشان می‌زدند؛ حضرت(ص) برای زنان و کودکان نیز کنیه قرار می‌دادند.[7] ایشان در طول ایام حیاتشان هرگز مسلمانی را نفرین نکرد[8] و به کسی ناسزا نگفت و دشنام نداد[9] و خدمتکار یا همسری را نزد.[10]

در محضر رسول خدا(ص) کسی حقیر شمرده نمی‌شد و در مجلسش آبروی کسی ریخته نمی‌شد[11] و مسکینی به خاطر تهیدستی و یا بیماری‌اش کوچک شمرده نمی‌شد؛[12] هر آنچه را که خدا حقیر می‌دانست، او نیز حقیر می‌شمرد.[13] می‌فرمود: «هر کس مرد یا زن مؤمنی را به سبب تهیدستی یا کم‌بضاعتی خوار و حقیر شمارد خداوند متعال در روز قیامت او را انگشت‌نمای مردم ساخته، رسوایش می‌کند.»[14] ایشان(ص) مسلمانان را نیز از تحقیر مردم برحذر داشته می‌فرمود: «مبادا فردی از مسلمانان را کوچک بشمارید و تحقیر کنید، چرا که کوچک آنان نیز نزد خداوند بزرگ است.»[15] هم‌چنین می‌فرمود: «برای مرد همین شر بس که برادر مسلمان خویش را تحقیر کند.»[16] ایشان بزرگترین گردن‌فرازی و تکبر را خوار شمردن مخلوق می‌دانستند و می‌فرمودند: «ان اعظم الکبر غمص الخلق و سفه الخلق.»[17]

سرزنش دیگران

از زشت‌ترین اوصاف و حالاتی که نفس آدمی، می‌تواند بدان مبتلا ‌گردد خصلت زشت سرزنش و نکوهش دیگران به سبب گرفتاری و مصیبت وارده به آنان است. در سیره رسول خدا(ص) سرزنش و نکوهش مذمومی از سوی ایشان گزارش نشده است؛ نقل شده ایشان نسبت به مردم از سه چیز به شدت پرهیز داشتند: «کسی را نکوهش و سرزنش نمی‌فرمود و لغزش‌های کسی را جستجو نمی‌نمود و عیب کسی را پی نمی‌گرفت.»[18] هیچ‌گاه کسی را در حضور آن حضرت(ص) سرزنش نکردند جز آن‌که می‌فرمود: «رهایش کنید و به او کاری نداشته باشید»[19] انس بن مالک نقل کرد:

«ده سال خدمتگزاری رسول خدا(ص) را کردم، در این مدت هرگز دشنامم نداد تنبیه‌ام نکرد، سرزنشم ننمود و برایم چهره درهم نکشید و در کاری که مرا فرمان داده بود و من کوتاهی کرده بودم، مؤاخذه‌ام نکرد؛ زمانی که یکی از اهل خانه وی، مرا به سبب کاری مورد مؤاخذه قرار می‌داد آن حضرت(ص) می‌فرمود: رهایش کن که اگر شدنی بود، انجام گرفته بود.» [20]

ایشان مسلمانان را نیز از سرزنش و ملامت دیگران برحذر داشته فرمودند: «هر کس مؤمنی را به چیزی(به خاطر گناهی) ملامت کند نمیرد تا آن‌که خودش مرتکب آن کار شود.»[21]

مقاله

نویسنده سيد علي اكبر حسيني

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

اعمال 10 روز اول محرم (دهه اول محرم)

اعمال 10 روز اول محرم (دهه اول محرم)

بدانکه این ماه، ماه حُزن اهل بیت علیهم السلام و شیعیان ایشان است و از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت است که چون ماه محرّم داخل مى شد.
No image

اعمال عبادی ماه محرم‌

این روزیست که حسین(ع) را کشتند. محرّم در اندیشه شیعه، یادآور حماسه سرخ امام حسین(ع) و یارانش و خطابه‌های آتشین امام سجّاد(ع) و حضرت زینب (س) است.

پر بازدیدترین ها

No image

اعمال عبادی ماه محرم‌

این روزیست که حسین(ع) را کشتند. محرّم در اندیشه شیعه، یادآور حماسه سرخ امام حسین(ع) و یارانش و خطابه‌های آتشین امام سجّاد(ع) و حضرت زینب (س) است.
اعمال 10 روز اول محرم (دهه اول محرم)

اعمال 10 روز اول محرم (دهه اول محرم)

بدانکه این ماه، ماه حُزن اهل بیت علیهم السلام و شیعیان ایشان است و از حضرت امام رضاعلیه السلام روایت است که چون ماه محرّم داخل مى شد.
Powered by TayaCMS