دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

«در این هنگام انبوه متراکمی از آب سر به بالا کشید و کف بر آورد، خداوند سبحان آن کف را در فضایی باز و تهی بالا برد و آسمان های هفت گانه را ساخت » از جملات امیر المؤمنین در این خطبه روشن می شود که ماده بنیادین خلقت آب بوده ، البته این آب همین آب معمولی در طبیعت که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است نمی باشد و برخی نیز بر این اعتقاد هستند که مراد از آب همین آب معمولی می باشد و 98 درصد حیات از آب و 2 درصد از عناصر دیگر است.
چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه
چگونگی آغاز خلقت در نهج البلاغه

خداوند سبحان نخست موضوع بنیادین جو و فضا و هوا را به وجود آورده، آن را از هم می شکافد» که با توجه به نظریات اخیری که دانشمندان پیرامون پیدایش جهان ارائه داده اند، عالم در ابتدا  یک توده گسترده بخار، گاز، مواد مذاب و مانند اینها بوده آن گاه پیوستگی گسسته آن را گلوله گلوله کرده ، کرات مختلف را تشکیل داده و هم راه های آسمانی پدید آمد .
نهج البلاغه
آنچه در این مقاله بدان توجه خواهیم کرد ، چگونگی شکل گیری طبیعت در ابتدای خلقت است و اینکه خداوند طبیعت را از چه خلق کرده است می باشد . حضرت علی (علیه السلام) در خطبه اول نهج البلاغه به تفضیل به این موضوع پرداخته ، که در ادامه بدان خواهیم پرداخت.
آغاز آفرینش
آغاز طبیعت در کلام  امیر المؤمنین علیه السلام از این قرار است:
« خداوند سبحان نخست موضوع بنیادین جو و فضا و هوا را به وجود آورده، آن را از هم می شکافد» که با توجه به نظریات اخیری که دانشمندان پیرامون پیدایش جهان ارائه داده اند، عالم در ابتدا  یک توده گسترده بخار، گاز، مواد مذاب و مانند اینها بوده آن گاه پیوستگی گسسته آن را گلوله گلوله کرده ، کرات مختلف را تشکیل داده و هم راه های آسمانی پدید آمد. چنانکه خداوند در قرآن کریم فرموده: « سپس خداوند متعال آسمان را مورد مشیّت خود قرار داد در حالی که آسمان دود بود.» ( فصلت 11) « آیا آنانکه کفر ورزیدند ندیده اند که آسمان ها و زمین بسته و یکپارچه بود و ما آنها را از هم باز کردیم» ( انبیاء 30) گسترش فضا پیش از آفرینش آسمانها و زمین بوده است . « در انتظار روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید می آورد » ( دخان 10) براساس این آیات، هم آغاز خلقت طبیعت را پدیده های گازی معرفی می کند و هم پایان آن را پدیده گازی می داند.
ماده بنیادین خلقت:
«در این هنگام انبوه متراکمی از آب سر به بالا کشید و کف بر آورد، خداوند سبحان آن کف را در فضایی باز و تهی بالا برد و آسمان های هفت گانه را ساخت » از جملات امیر المؤمنین در این خطبه روشن می شود که ماده بنیادین خلقت آب بوده ، البته این آب همین آب معمولی در طبیعت که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن است نمی باشد و برخی نیز بر این اعتقاد هستند که مراد از آب همین آب معمولی می باشد و 98 درصد حیات از آب و 2 درصد از عناصر دیگر است.
ماده بنیادین خلقت چگونه ماده ایی است؟
1)معنای آب در آیه ای که می گوید « ما هر چیز زنده را از آب آفریدیم » ( انبیاء 30) همین ماده معمولی است که اساسی ترین ماده حیات است، بنابراین ماده بنیادین خلقت شامل حیات نمی باشد مگر به یک معنی که بگوییم عناصر تشکیل دهنده آن آب یکی از صور آن ماده بنیادین است.
2)گروهی معتقدند تورات برای نخستین بار ماده بنیادین خلقت را آب معرفی کرده ولی جملات در این باره واضح و روشن نیست جملات چنین است: « خدا در آغاز، آسمان ها و زمین را آفرید و زمین خراب و خالی بود و روی آب متراکم ظلمتی بود و روح خداوندی در روی آب ها در حرکت بود.»
از این جملات به هیچ وجه نمی توان فهمید که آب اصل مواد زمین و آسمان ها بوده است بلکه ظاهر جملات این است که آفرینش آسمان ها و زمین و آب متراکم با هم بوده است.
3)- طالس ملطی در کنار بندر زندگی می کرده و هر روز و شب آب در مقابل دیدگان او بود و نظریه مربوط را درباره خلقت انتخاب کرد که آب ماده بنیادین خلقت است و این تأثیر گذاری محیط بر افکار اندیشمندان مسأله ایی است که نیاز به دقت و واکاوی بیشتری دارد.
شاید منظور از این تعبیرات وجود مایعی باشد که خداوند در آغاز خلقت آفرید که گاهی از آن تعبیر به آب و گاهی به بخار و دخان و گاهی به جوهر و گوهر و ماده مذاب می شودکه این آب متلاطم و پر جوش و خروش همان گازهای فشرده مایع گون نخستین است که ماده اولیه جهان خلقت را تشکیل می دهد.
شاید منظور امام مواد مذاب یا گازهای فشرده مثل هیدروژن و یا مایع اولیه ایی مثل سدیم باشد که بر اثر شدت حرکت دورانی با انفجار عظیم درونی قطعاتی از آن ماده مذاب یا گازهای متراکم جدا شده و بر اثر مرور زمان و سرد شدن تدریجی به صورت ستارگان و کرات و اقمار در آمده است. این مشابه فرضیات برخی متفکران است که آغاز جهان را توده فشردهای از گاز متراکم دانسته اند که شباهت زیادی به مایعات داشته و یک انفجار عظیم درونی باعث گستردگی این مواد در سراسر عالم هستی و پیدایش کرات و منظومه ها و کهکشان ها و کرات آسمانی شده است. البته با پیشرفت علم صحّت یا سقم این نظریات نیز روشن خواهد شد به هر حال کلام حضرت را با آخرین فرضیات دانشمندان امروز می توان تفسیر نمود.
البته نظریات دیگری نیز وجود دارد که از جانب فلاسفه مطرح شده برای مثال، ارسطو جهان را ازلی و ابدی می داند که ابتدا و پایانی را نمی توان برای آن در نظر گرفت و عده ای معتقدند این جهان حادث است و امتداد آن بی نهایت نیست. در کل بحث از آغاز آفرینش از گذشته های دور ذهن بشر را به خود مشغول داشته و :
ما ز آغاز و ز انجام جهان بی خبریم                    اول و آخر این کهنه کتاب افتاده است
منابع:
1. نهج البلاغه ترجمه دشتی
2. تفسیر نهج البلاغه ، محمد تقی جعفری، ج 2
3. جهان بینی امام علی ( ع ) در خطبه اول نهج البلاغه، دکتر محمد علی قربانی
4. درس هایی از نهج البلاغه، آیت الله منتظری، ج1

مقاله

جمع آوری و تدوین رسول غفارپور

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

رذایل اخلاقی

No image

عيب پوشى

پوشاندن عيوب ديگران من اءشرف اءعمال الكريم، غفلته عما يعلم. از كارهاى شرافتمندانه مرد كريم آن است كه از آن چه كه مى داند خود را به غفلت مى زند (و عيب ديگران را ناديده مى پندارد).
No image

صله رحم در نهج البلاغه

غريب حقيقى رب بعيد اءقرب من قريب، و قريب اءبعد من بعيد. و الغريب من لم يكن له حبيب. بسا دورى كه از هر نزديكى نزديك تر است و بسا نزديكى كه از هر دورى از آدمى دورتر است، غريب كسى است كه دوستى نداشته باشد.
امانت دارى و رازپوشى

امانت دارى و رازپوشى

سرزنش على (ع) به اصحابش و هو يلوم اءصحابه: قد ترون عهودالله منقوضة فلا تغضبون، و اءنتم لنقض ذمم آبائكم تاءنفون. در سرزنش اصحاب خود مى فرمايد: پيمان هاى خدا را شكسته مى بينيد و به خشم نمى آييد، در حالى كه شكسته شدن پيمان هاى پدرانتان را عار مى دانيد و ناراحت مى شويد.
No image

دعا در نهج البلاغه

(به فرزندش امام حسن عليه السلام فرمود): در سؤال (حاجت) از پروردگارت اخلاص داشته باش؛ زيرا بخشش و محروم ساختن در دست اوست.

پر بازدیدترین ها

 خداشناسی در نهج البلاغه

خداشناسی در نهج البلاغه

پیشوایان دینی، همواره ما را از اندیشیدن در ذات خداوند بزرگ منع کرده اند؛ چرا که عظمت بی پایان حضرت حق، فراتر از آن است که عقل محدود و نارسای بشری به درک و شناخت او دست یابد. در بخشی از کلام امام علی علیه السلام آمده است: «اگر وهم و خیال انسان ها، بخواهد برای درک اندازه قدرت خدا تلاش کند و افکار بلند و دور از وسوسه های دانشمندان، بخواهد ژرفای غیب ملکوتش را در نوردد و قلب های سراسر عشق عاشقان، برای درک کیفیّت صفات او کوشش نماید .
شگفتی های آفرینش در نهج البلاغه

شگفتی های آفرینش در نهج البلاغه

امیرمؤمنان علیه السلام در خطبه ای درباره آفرینش آسمان و شگفتی های آن می فرماید: «خداوند، فضای باز و پستی و بلندی و فاصله های وسیع آسمان ها را بدون این که بر چیزی تکیه کند، نظام بخشید و شکاف های آن را به هم آورد... و آفتاب را نشانه روشنی بخش روز، و ماه را با نوری کمرنگ برای تاریکی شب ها قرار داد. بعد آن دو را در مسیر حرکت خویش به حرکت درآورد و حرکت آن دو را دقیق اندازه گیری کرد تا در درجات تعیین شده حرکت کنند که بین شب و روز تفاوت باشد و قابل تشخیص شود و با رفت و آمد آن ها، شماره سال ها و اندازه گیری زمان ممکن باشد.
شخصیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) از منظر نهج البلاغه

شخصیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) از منظر نهج البلاغه

از آنجا که نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) اسوه حسنه و الگوی مناسب برای همه انسانها در همه اعصار است، باید در پی شناخت آن شخصیت عالی مقام و سیره آن فرستاده الهی باشیم. با توجه به اینکه نزدیک ترین انسانها به نبی گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) و آگاه ترین انسانها به شخصیت آن پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله)، امام علی(علیه السلام) است، بهترین راه برای شناخت پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) مراجعه به سخنان گهربار امام علی(علیه السلام) می باشد.
انسان شناسی از منظر نهج البلاغه

انسان شناسی از منظر نهج البلاغه

نهج البلاغه یک شاهکار ادبی در تعلیمات اسلامی است که در آن توجه به عزّت و کرامت انسان و سلامت عقل و روان از اهمیت بسزایی برخوردار است. سخنان حکمت آمیز این کتاب که با عقل و اندیشه آدمی سروکار دارند حقایق بسیار متعالی و معانی بسیار ژرفی را در مورد شناخت خدا، انسان، و جهان با فصاحت و بلاغت تمام بیان می کنند و آگاهی های ارزشمندی را در هریک از این زمینه ها ارائه می دهند. خطابه ها احساسات راکد انسان را در جهت ستیز با فساد و تباهی و بی عدالتی بر میانگیزند، و موعظه ها انسان را از خواب غفلت بیدار و خطراتی را که می توانند دل و روان آدمی را ضعیف و بیمار کنند یادآور می شوند.
 توحید و خداگرایی‏ در نهج البلاغه

توحید و خداگرایی‏ در نهج البلاغه

البته این‏گونه نیست که خداوند با وجود امکان اشراف انسان بر صفاتش او را بازداشته، بلکه روشن است که شناخت جامع موجود نامحدود از سوى یک موجودِ محدود محال است. قدرت او بر اشراف‏بخشیدن به‏انسان در شناخت خود، به این امرِ محال تعلق نمى‏گیرد؛ زیرا غیرخدا همه‏چیز محدودیت دارد و نامحدودکردن محدود ذاتاً محال است.
Powered by TayaCMS