نویسنده: میر عماد اشراقی
تقوا و پرهیزکاری در فرد آثار معنوی و اخلاقی و در جامعه نتایج شایسته ای دارد. اگر انسان خود را به تقوا و خویشتن داری عادت دهد، همواره در زندگی معنوی و مادی خود موفق خواهد بود، و اگر در یک جامعه تمام افراد به این خصیصه الهی و اخلاقی مجهز باشند، بسیاری از مشکلات اجتماع آنها حل گشته و جامعه ای ایده آل و آرمانی ایجاد می‌شود. در فرهنگ قرآن، آثار فراوانی برای تقوا ذکر شده است که به چهار مورد آن اشاره می‌شود:
1- موهبت تعلیم الهی: خداوند در سوره بقره آیه 282 می‌فرماید: «واتّقوالله و یعلّمکم الله». از خدا بپرهیزید و خداوند به شما تعلیم می‌دهد.
حکمتی که مولود تقواست، حکمت عملی است نه حکمت نظری؛ یعنی در اثر تقوا، انسان بهتر درد خود و دوای خود و راهی که باید در زندگی پیش بگیرد می‌شناسد و ربطی به عقل نظری ندارد؛ یعنی مقصود این نیست که تقوا در عقل نظری تاثیری دارد و آدمی اگر تقوا داشته باشد، بهتر دروس ریاضی و یا طبیعی را می‌فهمد و مشکلات آن علوم را حل می‌کند. حتی در فلسفه الهی نیز تا آنجا که جنبه فلسفه دارد و سرو کارش با منطق و استدلال است و می‌خواهد با پای استدلال گام بردارد و مقدمات در فکر خود ترتیب می‌دهد تا به نتیجه برسد، همین طور است.
2- رهایی از مهلکه ها: در قرآن مجید آمده است: «من یتّق الله یجعل له مخرجاً» هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او فراهم می‌کند.
امام علی (ع) در تبیین این فراز می‌فرماید: «اعلموا انّه من یتّق الله یجعل له مخرجاً من الفتن و نوراً من الظّلم». آگاه باشید هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی از فتنه ها برای او فراهم می‌کند و برای او نور هدایتی جهت رهایی از تاریکی ها قرار می‌دهد. این آیه به معنای یافتن سازو کار برون رفت ا زمشکلات در اثر تقوا و خود نگهداری است.
3- روشن بینی و بصیرت: قرآن درباره ایجاد بصیرت در اثر تقوا در سوره انفال آیه 29 می‌فرماید: «یا ایها الّذین امنوا ان تتّقوا الله یجعل لکم فرقاناً» ای کسانی که ایمان آورده اید، اگر از خدا بپرهیزید، برای شما وسیله ای جهت جدا ساختن حق از باطل قرار می‌دهد.
یکی از حالات و قوایی که در طرز تفکر عملی انسان که مفهوم خوب و بد، خیر و شر، درست و نادرست، لازم و غیر لازم، وظیفه و تکلیف و اینکه الان چه می‌بایست بکنم و چه نمی بایست بکنم و این گونه معانی و مفاهیم را می‌سازد تاثیر دارد، طغیان هوای نفس و مطامع و احساسات لجاج آمیز و تعصب آلود است. این امور اگر از حد اعتدال خارج شوند و انسان محکوم آنها گردد، در برابر عقل فرمان می‌دهند و دیگر آدمی ندای عقل خویش را نمی شنود و به قول سعدی:
حقیقت سرایی است آراسته
هوا و هوس گرد برخاسته
نبینی که جایی که برخاست گرد
نبیند نظر گر چه بیناست مرد
از اینجا، معنای تاثیر تقوا عقل و افزایش بصیرت و روشن بینی هویدا می‌شود، زیرا ملکه تقوا که آمد، دشمن عقل را نفس است مهار می‌کند و دیگر نمی گذارد اثر عقل را خنثی کند و لذا آدم متقی، توفیق بصیرت می‌یابد.
4- آبادانی دنیا: آبادانی دنیا و ریزش رحمت الهی در اثر تقوا و پارسایی آدمیان از شگفتی های جهان آفرینش و از برکات پیوند عالم ماده با عالم معناست. کتاب آسمانی مسلمانان در این باره می‌فرماید: «ولو انّ اهل القری ءامنوا واتّقوا لفتحنا علیهم برکتٍ من السّماء و الارض؛ و اگر اهل شهرها و آبادی ها، ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها می‌گشودیم.» بنابراین اگر در یک جامعه ای تمامی افراد تقوا را پیشه خود سازند درهای رحمت و لطف الهی بر جامعه آنها نازل می‌گردد.