جامعيت، كامليت دين اسلام
جامعيت، كامليت دين اسلام
اسلام، یک آیین کامل اجتماعی است و در تمام شئون بشر را راهنمایی و هدایت نموده است. دین جامع و کامل دینی است که در تمام عرصه‌های زندگی مادی و معنوی انسان ها، قوانین و مقررات مربوط به آن را آورده و تمام مسائل و مشکلاتی را که ممکن است پیش بیاید را در نظر داشته باشد. از این رو اسلام دینی جامع و کامل است و برای تمام عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی احکام و قوانین الهی را داراست که این مقررات و اصول باعث بهبود زندگی مسلمانان و رفع مشکلات آنان می‌گردد. قوانین دین اسلام نه تنها جهت اداره امور و عرصه‌های زندگی اجتماعی و فردی مسلمانان و اصول عبادی و الهی زندگی دنیوی و اخروی است بلکه تعالیم مورد لازم در جهت شناخت خداوند، انسان، جهان آفرینش و دستگاه هستی را دارا بوده و برای همه جنبه‌های روحی و روانی زندگی انسان تعالیم و اصول مورد نیاز را پیش بینی نموده است. این دین، همان طور که برای سعادت اخروی انسان احکام و دستورهای جامعی دارد برای سعادت دنیوی و اداره اجتماع بشری نیز بهترین قوانین را تدوین کرده است.
اصولاً اسلام برای دنیا و آخرت حد و مرزی که آنها را کاملاً از هم جدا کند قائل نشده بلکه آنها را به هم آمیخته است. ممکن نیست مسلمان کامل باشد ولی در امور اجتماعی هیچ نوع مسئولیتی نداشته باشد. برای اثبات مطلب، همین قدر کافی است که احکام و قوانین مختلف اسلام را بررسی کرد.
قوانین و دستورهای قضائی یکی از بخش‌های مهم اسلامی است. قضا و داوری منصب دینی شمرده می‌شود. اسلام لازم می‌داند برای جلوگیری از هرج و مرج و تعدی و طغیان و حل و فصل خصومت‌ها و احقاق حقوق مردم، بهترین و کامل ترین تاسیسات دادگستری به وجود آید و قوانین جامع و کامل قضائی اسلام اجرا شود. حقوق کلیه کارمندان دادگستری شرعی مانند داوران، دادیاران، بازپرسان، دفتر داران، مستخدمان، روسا و مخارج اداره دادگستری به طور کلی از بیت المال مسلمانان و اموال عمومی تامین می‌شود.
جهاد در راه خدا و توسعه خدا پرستی و دفاع از قوانین شریعت و دفاع از کشور اسلامی یکی از دستورهای بزرگ اسلام است. مسلمانان وظیفه دارند با ستمکاران و غارت گران اموال عمومی و اهل طغیان و فساد مبارزه کنند. حضرت علی (ع) می‌فرماید: «خدا جهاد را فریضه بزرگ دینی قرار داده و به عنوان نصرت و یاری کننده خویش معرفی نموده است. به خدا سوگند دین و دنیا بدون جهاد اصلاح پذیر نیست.»
خداوند در سوره صف آیه 4 می‌فرماید: «انّ الله یحبّ الّذین یقاتلون فی سبیله صفّاً کانّهم بنیانٌ مرصوصٌ» خدا کسانی را که در یک صف، مانند بنای آهنین و استوار می‌جنگند، دوست دارد و در سوره بقره آیه 193 می‌فرماید: «و قاتلو هم حتّی لاتکون فتنهٌ و یکون الّذین لله». با آنها بجنگید تا فتنه بر افتد و دین خاص خدا شود. همچنین در سوره توبه آیه 24 آمده است: بگو اگر پدران و فرزندان و همسران و خویشانتان و اموالی که به دست آورده اید و تجارتی که از کسادی آن می‌هراسید و مسکن‌هایی که به آن دل بسته‌اید، نزد شما از خدا و پیغمبر و جهاد در راه خدا محبوب‌تر است منتظر باشید تا امر خدا نازل شود. مسلمانان باید در مقابل نیروی کفر و مادی‌گری سپاه نیرومند و مجهزی داشته باشند که از حیث عدد و قدرت جنگی بر آنها برتری داشته باشد. به بهترین و کاملترین سلاح‌ها مجهز باشد به طوری که دشمنان خداپرستی دیانت از نیروی جنگی آنان در وحشت و اضطراب باشند تا فکر تعدی و تجاوز در مغزشان خطور نکند. خدا می‌فرماید: هر چه می‌توانید نیروی جنگی و اسبان بسته برای آنها آماده کنید و به این وسیله دشمن خدا و دشمن خودتان را و دیگران را که شما نمی‌شناسید و خدا از آنان اطلاع دارد بترسانید. پس وزارت دفاع با جمیع ملحقات و توابع خود مانند دانشکده افسری، مراکز تعلیمات نظامی، مراکز اختراع و تولید انواع سلاح‌های جنگی، تهیه وسایل نقلیه هوایی و زمینی و دریایی، این قبیل موسسه‌ها جزء اسلام و تهیه آنها از وظایف مسلمانان است.
امر به معروف و نهی از منکر یکی از دستورهای بزرگ اسلام و وظیفه‌ای همگانی است. ارشاد و هدایت مردم و دعوت به خوبی و جلوگیری از فساد و ستمگری وظیفه عمومی است؛ به این ترتیب باید همیشه نیروی مجهز و آماده داشته باشد. قرآن در سوره آل عمران آیه 104 می‌فرماید: «ولتکن منکم امّهٌ یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر». باید گروهی از شما آماده باشند تا مردم را به خوبی دعوت نمایند، امر به معروف و نهی از منکر کنند. حدود و دیات و تعزیرات بخشی از قوانین اسلام است. قاتل یا کشته می‌شود یا دیه می‌پردازد. برای هر خسارتی که بر بدن انسان وارد شود در قوانین اسلام دیه مخصوصی مقرر شده است.
اسلام برای اداره ملت و تامین حوایج عمومی بودجه لازم را پیش بینی نموده که مسلمانان به عنوان مالیات اسلامی می‌پردازند. زکات و خمس دو قلم بزرگ مالیات اسلامی است. هزینه زندگی افراد بی بضاعت و درماندگان و از کارافتادگان از همین راه تامین می‌شود. به افراد ورشکسته و مقروض و همچنین کسانی که در راه مانده اند کمک می‌شود. به وسیله همین بودجه موسسه‌های خیریه و عام المنفعه از قبیل: بیمارستان، مسجد، دبستان، دانشگاه، مدارس و مراکز تحقیق و مراکز بهداشتی احداث می‌شود. به وسیله این بودجه راههای کشور اسلامی اصلاح می‌شود. در راه ترویج دین و تبلیغ احکام و مبارزه با فساد و آموزش و پرورش به مصرف می‌رسد. خمس و زکات دو نوع بودجه وزین اسلامی است. بودجه هنگفتی است که اگر به طور صحیح وصول شود برای اداره کشور اسلامی و تامین تمام حوایج عمومی کفایت می‌کند. به وسیله آن می‌توان هزینه‌های نظامی، آموزش و پرورش عمومی، تبلیغات، دادگستری، شهربانی، استانداری، شهرداری و به طور کلی تمام اداره‌ها وموسسه‌های کشور اسلامی را تامین کرد.
از مطالعه مجموع قوانین اجتماعی و سیاسی اسلام که پاره‌ای از آنها اشاره شد استفاده می‌شود که جاعل آن قوانین خواسته است تا در داخل محیط اسلامی تشکیلات منظمی به وجود آید و گروهی باشند که مسئولیت اجرای ان قوانین و اداره ملت را بر عهده بگیرند. به این وسیله نظم و امنیت عمومی بر قرار گردد و از تعدیات و اختلال نظام جلوگیری به عمل آید. ممکن نیست اسلام در امور سیاسی، اجتماعی، حقوقی، جزایی و قضائی قانون داشته باشد ولی راجع به اجرا کننده آنها هیچ گونه نظر و دخالتی نداشته باشد.
احکام و دستورهای جهاد خود بهترین شاهد است که اسلام خواسته مسلمانان همیشه سپاه منظم و مجهزی، به قدر احتیاج و مطابق معمول زمان، آماده داشته باشند. از حیث تعلیمات نظامی و سلاح‌های جنگی به قدری نیرومند باشند که بتوانند از کشور اسلامی دفاع کنند. ناگفته پیداست که این عمل بدون تشکیلات منظم و وجود افراد مسئول و کاردان که در راس امور قرار گرفته باشند امکان پذیر نیست. قوانین قضائی اسلام بهترین گواه است که اسلام خواسته افراد کاردان و درستکار و لایقی در راس کار قرار گیرند و مسئولیت اجرای آن قوانین و اداره امور قضائی را بر عهده بگیرند.
زکات و خمس که یک مالیات اسلامی است نمی تواند بدون مامور وصول باشد. خود این دستور بهترین دلیل است که باید گروهی مسئولیت وصول و نگهداری آن را به عهده بگیرند تا در مصارف معین صرف شود بلکه امور گرد آورندگان زکات در قرآن یکی از مصارف رسمی زکات تعیین شده است. خلاصه تمام قسمت‌های اداری اسلام به فرد مسئول و ضامن اجرا احتیاج دارد و مجموع وزارتخانه‌ها و اداره‌های اجتماعی اسلام نیز به یک فرد کاردان و درستکار و امین احتیاج دارد که در راس همه تشکیلات اداری اسلامی قرار داشته باشد و بر اعمال همه آنها نظارت کند و طبق قوانین و دستورهای آسمانی، کشور اسلام را اداره کند.
پس اسلام دین و دنیا را به هم آمیخته و رهبری و اداره امور اجتماعی ملت در متن دیانت قرار دارد. حکومت هم جز همین معنا چیزی نیست. افراد معینی که مسئولیت اداره ملتی را بر عهده بگیرند و طبق قوانین خاص، امور اجتماعی آنان را اداره کنند هیئت حاکمه نامیده می‌شوند . حاکم می‌تواند برنامه حکومتش را از قوانین و دستورهای آسمانی بگیرد و کاری کند که ظلم و تعدی در دستگاه حکومتش وجود پیدا نکند. بدین جهت می‌توان به طور کلی گفت که هر یک از پیغمبران گذشته در حدود توانایی خویش و بر حسب مساعدت اوضاع و شرایط عمومی، در داخل محیط پیروانش، نظام‌های مخصوص و در واقع یک نوع حکومت کوچک داشته‌اند.
در سوره بقره آمده است: «کان النّاس امّهً واحدهً فبعث الله النبّیین مبشّرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحقّ لیحکم بین النّاس فیما اختلفلوا فیه وما اختلف فیه». در واقع هدف از انذار و بشارت انبیا ایجاد وحدت و یکپارچگی در میان مردم و مسلمانان بوده است تا با تشکیل امتی واحد و رجوع به کتاب آسمانی قرآن در مواقع بروز مشکلات، بتوانند همبستگی و وحدت خود را در مقابل دشمنان اسلام حفظ نمایند. بدین ترتیب آیات قرآن و احکام و اصول بیان شده در آن جهت تکامل زندگی انسان و سعادت دنیوی و اخروی آنهاست.