نویسنده: آیت الله جوادی آملی
حضرت آیت الله جوادی آملی، با اشاره به اینکه لا اکراه فی الدین ناظر به مقام تکوین است نه تشریع، گفت: وحی و دین الهی از همان زمان صدور تا زمانی که به سطح جامعه برسد معصومانه به دست مردم میرسد، از آن به بعد مردم در انتخاب مختار و آزادند اما در مقام تشریع وضع متفاوت است.
ربوبیت به واسطه خلقت حاصل می شود، آن کس که آفریدگار نیست، پروردگار هم نیست و کسی که رب نیست معبود هم نیست.
قرآن کریم درباره بتهایی که مشرکان میپرستند می گوید اینها نه تنها خالق نیستند بلکه مخلوق هستند، الهه و خدایان بت پرستان نه تنها مشکل دیگران را حل نمی کنند بله مشکل خودشان را هم نمی توانند حل کنند.
اینکه توحید در خاورمیانه به برکت حضرت ابراهیم خلیل الله مانده همین است، اینها از ابتدا برهان اقامه کردند نشد، بعد فرمودند اف لکم نشد، بعد تبر گرفتند و بت ها را ریز ریز کردند، بازهم نشد و بعد درون آتش رفتند که محقق شد؛ این گونه نبود که بشر به طور عادی و تجربه و حس گرایی موحد بشود.
کافر و معاند عندالعقاب از امدادهای الهی بی نصیبند
امداد الهی به عنوان آزمون برای هر دو گروه است، منتهی عندالاحتجاج و العقاب کافر و معاند نصیبی از امداد الهی ندارند.
«الله یصطفی من الملائکه رسلا و من الناس ان الله سمیع علیم، یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم و الی الله ترجع الامور» خدواند تبارک و تعالی هم نیازهای بشر را می داند، هم صلاحیت فرشتگان را می داند و می بیند و هم نسبت به همه آنها سمیع و بصیر است و جامعه بشری را به خوبی می شناسد و می داند که چه افرادی را به عنوان رسل برگزیند.
حکم خداوند تبارک و تعالی وقتی به جامعه رسید آنها تکوینا آزاد هستند، اما در مقام تشریع وضع متفاوت است.
در نظام تکوین جبر و اضطراری در کار نیست و انسان آزادانه یا مسلمان و یا کافر است که البته یک طرف هدایت و در طرف دیگر نیز هلاکت قرار دارد.
لااکراه فی الدین ناظر به تکوین است نه تشریع و باید توجه داشت که هم جبر باطل است و هم تفویض و توحید افعالی حق است.
وحی را خدواند شخصا از آغاز تا انجام کنترل می کند و هر کس که رسالتی در دین دارد محفوف به رصد و کنترل الهی است و هرچه هست را خدا کنترل می کند.
مشکل جامعه بشری غفلت از خویشتن است
مشکل ما این است که از خود غافلیم و نمی دانیم چه کسی ما بین ایدینا را رصد می کند و تنها گذشته و آینده را بررسی می کنیم.
وحی و دین الهی از همان زمان صدور تا زمانی که به سطح جامعه برسد معصومانه به دست مردم می رسد، از آن به بعد مردم در انتخاب مختار و آزادند.
آنهایی که در قیامت گرفتار می شوند دو دسته هستند، یک دسته لجوج و عنود هستند و عده ای هم لجوج نیستند، عده ای که لجوج و عنود نیستند می گویند خدایا ما را از جهنم و دوزخ خارج کن صالح و درستکار می شویم، خداوند هم در جواب شان می گوید اینها به هیچ وجه اهل عمل نیستند و حال که در دوزخ گرفتار شده اند این مساله را بیان می کنند.