نویسنده: نسترن ولی زادگان
ویژگی‌های دین: دین اسلام ویژگی‌ها و خصوصیاتی دارد که آن را از ادیان دیگر متمایز نموده است و باعث گردیده که در سایه این ویژگی‌ها سعادت انسان‌ها میسر گردد. در واقع تحقق آن هدف عالی و ایفای نقش بی بدیل احیاگری، مستلزم برخورداری از ویژگی‌های چندی است. اسلام به عنوان آخرین دین آسمانی، از چهار ویژگی مهم برخوردار است:
1. حقانیت: چنان که به طور مکرر در قرآن کریم آمده است: «هو الذّی ارسل رسوله بالهدی و دین الحقّ لیظهره علی الدّین کلّه». او کسی است که پیامبرش را با هدایت و دین درست فرستاد تا آن را بر هرچه دین است پیروز گرداند. تمامی اهداف و آرمان دین و اصول و احکام آن از اراده و ذات خداوند حاکم و خالق جهان هستی نشات گرفته است و بر باطن پیامبر اکرم(ص) از طریق وحی نازل شده است که مطابق با حقیقت هستی و حیات انسانی است.
2. جامعیت: قرآن کریم علاوه بر اینکه خود را بیان کننده همه چیز معرفی می‌کند بر جامع بودن دین اسلام نیز تاکید ویژه‌ای دارد و می‌فرماید: «الیوم اکملت لکم دینکم و تممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الاسلام دیناً» امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را برای شما آیینی برگزیدم. در تفسیر این آیه در کتاب المیزان گفته شده است: «معنای اکمال دین، صعود آن به بالاترین درجه ترقی است، به گونه‌ای که پس از این اکمال و ازدیاد، پذیرای نقص نخواهد بود.» امام هشتم در تفسیر این آیه می‌فرماید: خداوند هیچ چیزی را که امت بدان نیازمندند فروگذار ننموده بلکه آن را بیان نموده است. هر کس گمان کند خداوند دین خویش را کامل نکرده است، کتاب خدا را انکار نموده و هر کس کتاب را رد کند کافر گشته است.
3. جهان شمولی: اسلام همه انسان‌ها را مخاطب خود قرار می‌دهد و با وجود تفاوت هایی از قبیل رنگ، نژاد، زبان و منطقه جغرافیایی، پیام اسلام، عام و فراگیر است. آیات فراوانی از قرآن به روشنی دلالت بر این ویژگی دارند: «ان هو الّا ذکرٌ للعالمین» آن جز پندی برای جهانیان نیست. «و ما هی الّا ذکری للبشر» و «هذا بلاغٌ للنّاس». پیامبر اکرم (ص) بعد از دعوت مردم عربستان به دین اسلام، آیین خود را جهانی نموده و سفیرانی به پادشاهان ایران، روم و مصر فرستاد و آنها را به دین اسلام دعوت نمود.
4. جاودانگی: برخی از طرفداران جدایی دین از دولت و سیاست بر این باورند که نهاد دین در اعصار گذشته وظایف و کارکردهای گوناگونی را بر عهده داشته است، ولی امروزه به علت پیچیدگی مناسبات زندگی اجتماعی و تخصصی شدن نقش ها، این وظایف به دولت منتقل شده است و در حال حاضر، دولت همان وظایفی را بر عهده دارد که دیروز دین بر دوش می‌کشیده است. نکته ای که مورد غفلت این گروه قرار گرفته، فطری بودن قواعد و دستورهای دین و در نتیجه، جهان شمول و جاودانه بودن آن است: «فاقم وجهک للدّین حنیفاً فطره الله الّتی فطر النّاس علیها لاتبدیل لخلق الله ذلک الدّین القیم و لکنّ اکثر النّاس لایعلمون». پس روی خود را با گرایش تمام به حق، به سوی این دین کن، با همان سرشتی که خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرینش خدای تغییرپذیر نیست. این است همان دین پایدار ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.
بنابراین حقانیت و جامعیت و جهان شمولی دین برای همه زمان‌ها و مکان هاست و گذشت زمان در نقش آفرینی آن ذره ای کاستی ایجاد نمی کند. خاتمیت نبوت نیز مفهومی جز این ندارد، چرا که اگر دین با گذشت زمان نتواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد، خاتم بودن آن مورد تردید قرار گرفته و لزوم جایگزینی آن توسط نبوت و شریعت جدیدی مطرح می‌شود.
اهداف دین: دین اسلام مجموعه ای است از عقاید، احکام و اخلاق که سلسله ای از باورها، قوانین و اصول ارزشی را در بر می‌گیرد و از مبدایی و حیانی توسط پیامبر اسلام (ص) دریافت شده است و آن حضرت ضمن ابلاغ، وظیفه تعلیم، تفسیر و اجرای آن را بر عهده داشته است. قرآن کریم، سنت (گفتار، رفتار و تقریر معصوم)، عقل و اجماع از منابع دین اسلام به شمار می‌آیند.
هدف دین، تامین سعادت حقیقی انسان در زندگی دنیوی و اخروی است که در سایه هدایت خاص حاصل می‌گردد. این هدایت کل افراد جامعه را در عرصه‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، اعتقادی و سیاسی
در بر می‌گیرد. به همین دلیل اسلام در ابعاد و زمینه‌های گوناگون احکام و قوانین خاص و عام دارد. هدف از اجرای این قوانین، هدایت انسان‌ها در مسیر دینداری است و به همین دلیل مسیر هدایت و راه رسیدن به سعادت نیز صراط مستقیم معرفی شده است. «.. ویهدیهم الی صراطٍ مستقیمٍ». و به راهی راست هدایتشان می‌کند. هدایتی که منشا ربانی داشته باشد، آدمی را به فلاح و سعادت حقیقی رهنمون می‌سازد.
نقش دین: دین علاوه بر هدایت انسان ها، در احیاگری جامعه بشری نیز نقش بسزایی دارد تا جایی که جامعه منهای دین، جامعه ای مرده و تاریک خواهد بود. خداوند در سوره انفال آیه 24 می‌فرماید: «یا ایها الّذین آمنوا استجیبوا لله و للرّسول اذا دعاکم لما یحییکم». ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون خدا و پیامبر شما را به چیزی فرا خواندند که به شما حیات می‌بخشد آنان را اجابت کنید.
اجابت دعوت خدا و رسول از این جهت لازم است که رهاوردی جز زندگی و حیات معنوی برای فرد و جامعه بشری ندارد. این حیات همان حیات طیبه ای است که خداوند به صالحان مومن عطا می‌کند. به همین دلیل باید از تمام دستورات و احکام خداوند و پیامبرش اطاعت نمود و لزومی ندارد که از فلسفه و علت آن سئوال نمود چرا که خواست خداوند ایجاد حیاتی سعادتمند دنیوی و اخروی برای تمامی انسان هاست. تمامی افراد نیازمند دین و راهنمایی‌های آن هستند. بی تردید هیچ جامعه ای در مسیر حرکت خویش نمی تواند خود را بی نیاز از راهنمایی دین ببیند. بشر امروز نیز با همه کامیابی هایی که در تکنولوژی و فناوری داشته است بیش از گذشته نیاز به دین و معارف آن را برای معنا بخشیدن به زندگی مادی خود احساس می‌کند. واقعیت تلخ جوامع غربی دلیل بر این ادعاست.