درمانی برای اندوه و ناراحتی

زینب فیاضی

زندگی مادی مملو از علل و عواملی است که خواه ناخواه موجب اندوه و ناراحتی فرد می‌گردد. گاه مقتضیات جهان مادِی، از قبیل فانی بودن آن، موجب اندوه و ناراحتی است و گاه اندوه پدید آمده به سبب عدم اجرای فرامین الهی و غرق شدن در دنیاست.این نوع از اندوه‌ها، به جهت آنکه مانع رشد و پیشرفت شخص می شوند و او را به انزوا و ایستایی می‌‌کشانند، به عنوان ناراحتی های مضر شناخته شده اند در حالی‌که گاه پاره ای از غم‌ها، سبب رشد و تعالی شخص می شوند. مانند اندوهی که فرد به سبب ابتلاء به گناهان بدان دچار می شود که چنین اندوه و ناراحتی ای عاملی است بازدارنده از ارتکاب به گناهان. اما عامل به‌وجود آورنده غم بی حاصل، هر چه که باشد، در متون دینی راهکارهایی برای رهایی از آن بیان شده است. راهکارهای درمان کننده اندوه شامل راهکارهای روحی و جسمی می‌شود. برای مثال: نظافت لباس و سر از جمله راهکارهای جسمی برطرف کننده اندوه به شمار می آیند. اما عمده راهکارهای اندوه زدا به روح آدمی مرتبط اند که در ادامه برخی از این راهکارها بیان شده است. 1- بهره مندی از یقین: شک و تردید به وعده های الهی موجب اضطراب و نگرانی می گردد. بنده ای که به پروردگارش یقین ندارد، و وعده هایش را باور نمی کند دائما مضطرب است که اگر وعده های پروردگارش(نعوذ بالله) محقق نشود چه کند.برای مثال شخصی که به روزی رسان پروردگارش یقین دارد و می‌داند که روزی دهی به بندگان، از وعده های حتمی خداوند است. هیچ گاه غم روزی نمی خورد و ترس از بهره مند نشدن از روزی به سراغش نمی آید.چنانکه امام صادق (ع) فرموده است: خداوند از روى عدالت و حكمت و علم خود ـ آسایش و شادمانى را در یقین و رضایت از خدا قرار داد و غم و اندوه را در شکّ و نارضایتى [از او] ؛ پس، از خدا راضى باشید و در برابر فرمان او گردن نهید.» (بحار الانوار، ج 8، ص152) 2- شناخت دنیا و تدبیر هنگام روبه‌رو شدن با آن: تمایل انسان‌ها به گذرا نبودن خوشی و لذت های دنیایی از یک سو، و ناپایداری و گذرا بودن لذت های آن، از سویی دیگر، سبب ایجاد ناراحتی و اندوه می‌شود. هر آنچه در دنیاست اعم از، لذت و سختی در حال گذر است. دنیا گاه به انسان رو می نماید و گاه از او رخ بر می‌دارد. آنکه دنیا را به خوبی شناخته و ناپایدار بودنش را می‌داند از ناراحتی‌هایش اندوهناک نمی شود و با شادیش سرمست نمی گردد. امام علی (ع) می فرمایند: زمانه، دو روز است: روزى با توست و دیگر روز ضد تو. اگر با تو بود، سرمست مشو و اگر ضد تو بود، صبر کن چرا که هر دوی آنها می گذرند.(کنز الفوائد، محمد علی کراچکی، ج1، ص61)امام صادق (ع) می‌فرمایند: هرگاه از سوى حاكمان، یا دیگران اندوهى به تو رسید، ذِكر «لا حول و لا قوّة الاّ باللّه (هیچ قوّت و قدرتى مگر به اتّكاى خدا نیست)» را فراوان بگو؛ كه آن كلید گشایش است و گنجى از گنجهاى بهشت» (بحار الانوار/ف محمد باقر مجلسی، ج75، ص200، ح29) 3- استمداد از خداوند: اذکار وارد شده در دین، اثرات متفاوتی دارند. پاره ای از اذکار در هر حال سفارش شده اند. اما برخی از آنها مختص حالتی خاص اند و یا در حالی خاص اثر گذارند. اینکه هر ذکر کجا و چطور باید مورد استفاده قرار گیرد علمی است که در اختیار اولیای الهی قرار داده شده است. در این میان گفتن ذکر شریف «لا حول و لاقوه الا بالله» در هنگام اندوه و ناراحتی از سوی معصومین (علیهم السلام) سفارش شده است.همان گونه که از کلام معصوم بر می آید، ذکر شریفه «لاحول و لاقوه الا بالله» سبب از بین رفتن اندوه و ناراحتی می‌شود.درک درست از حیات مادی، در کنار بکار گیری راهکارهایی که در دین برای از بین بردن اندوه بیان شده است سبب می‌شود تا بتوان اندوه و ناراحتی هایی که در هر حال دامن گیر اشخاص در طول زندگی شان است تحت کنترل فرد قرار گیرد و این ناراحتی ها مانع رسیدن او به پیشرفت و ترقی در امور دنیوی و اخروی اش نگردند.