9 فروردین 1397, 5:31
پرسش:
قبل از دوستي و رفاقت چگونه مي توان کسي را از حيث ويژگي هاي نفساني او مورد اختبار و آزمايش قرار داد؟
پاسخ:
ما بعد نفساني هم داريم که انسان بايد در بحث صداقت و رفاقت اين را هم در نظر داشته باشد که با هر کسي رفيق نشود و با او بساط دوستي را پهن نکند. روايتي از امام صادق(ع) است که حضرت فرمود: «لا تسم الرجل صديقاً سمةً معروفةً حتي تختبره»؛ کسي را به نام دوست نخوان تا اينکه او را بيازمايي؛ يعني کسي را به عنوان اينکه دوست تو است نخوان به طوري که مردم بگويند فلاني رفيق فلاني است، يا خودت بگويي، رفيقم فلاني است؛ اصلاً اين کار را نکن، «حتي تختبره». نکته اينجاست که بايد او را بيازمايي و امتحانش کني. اختبار يعني آزمودن. حالا به چه چيز او را امتحان کنيم؟ حضرت سه چيز را مطرح مي فرمايد؛
اول: «تغضبه فتنظر غضبه يخرجه من الحق الي الباطل»؛ خشمش را آزمايش کن، ببين آيا اين از افرادي است که وقتي عصباني مي شود، مرزي را رعايت نمي کند؟ آيا خشم، او را از حق به سوي باطل مي کشاند؟ آيا آنجاهايي که عصباني مي شود، چه در بعد گفتاري اش و چه در بعد رفتاري اش لجامي از شرع به دهانه نفسش زده است؟ يا نه، چون عصباني شده هر چه به دهانش بيايد، مي گويد و هر کاري که از دستش برآيد، مي کند؟ اين اشاره به بعد نفساني است. رفيق مي خواهي بگيري، از نظر خشم آزمايش و امتحانش کن. چون ممکن است نعوذبالله- يک مقدار رذالت داشته باشد؛ لذا اول ببين آيا مثل حيوان مي ماند يا انسان است؟ چون حيوان است که وقتي خشمگين مي شود هر کاري مي کند؛ هم گاز مي گيرد، هم لگد مي زند. انسان که اين کارها را نمي کند. حالا که انسان است و زبان دارد، ببين آيا موقع خشم هر چه به زبانش مي آيد را مي گويد؟
حضرت به عنوان دومين ملاک براي آزمودن فرد پيش از دوستي مي فرمايند: «و عند الدينار و الدرهم». اين خشم نيست، اين شهوت است؛ شهوت نسبت به مال است. يعني امتحان کن، ببين اين شخص راجع به پول چگونه است؟ آيا مرزهاي شرعي را رعايت مي کند يا اصلاً به حرام و حلال کاري ندارد؟ اين را امتحانش کن. همين طوري او را رفيق خود نخوان و نگو فلاني رفيق ما است.
ظاهر اين روايت درمورد روابط اجتماعي است. چون اگر او را به خودت نسبت دهي و بگويي فلاني رفيق من است، تو هم در اجتماع خراب مي شوي. چون وقتي مردم جامعه ببينند اين شخص در جايي خرابکاري کرد، آبروي تو هم مي رود. اگر ديدند جايي عصباني شد و حرفهای بي ربط و قبيح و ناپسندي گفت، يا ديدند از هر جايي که رسيده مال مردم را مي خورد، میگويند رفيق تو است و کارهاي ناپسند او آبروي تو را هم مي برد. تازه اينها همه مربوط به ظاهر است؛ يعني حضرت درباره ظاهرش اين طور مي فرمايند؛ چه رسد به باطن. چون باطن مهم تر است.
لذا مي گوييم به طريق اولي وقتي مي خواهي رفيق انتخاب کني، ببين از نظر دروني اش چگونه است. از نظر دروني و باطني اولويت دارد که ببيني اين شخص کيست. چون تو میخواهي با انسان رفيق شوي و رابطه دروني پيدا کني، نه با حيوان!
روزنامه كيهان، شماره 21804 به تاريخ 7/10/96، صفحه 6 (معارف)
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان