27 فروردین 1396, 21:49
آمنه اسفندياری
در آغاز بعثت پيامبر (ص)براي حفظ قرآن از تحريف و نابودي، راهي جز به خاطر سپردن آيات الهی وجود نداشت؛ ولي اكنون كه چاپ و نشر به پيشرفتي باور نكردني دست يافته چرا از حفظ قرآن سخن ميگوييم؟در پاسخ به اين پرسش بايد گفت: كلام الهی تنها براي جلوگيري از تحريف و نابودي به خاطر سپرده نميشد تا با پيشرفت صنعت چاپ حفظ بيهوده جلوه كند. اين امر انگيزههاي گوناگون دارد كه برخي از آنها عبارت است از:
جلوگيری از تحريف
در صدر اسلام آيات قرآن به صورت پراكنده و بر پوست و استخوانهاي شانه و دندههاي جانوران، چوبهاي درخت خرما، سنگهاي سفيد، كاغذ و پارچه ثبت ميشد (التمهيد، ج 1، ص 281). در اين موقعيت، پيامبر اسلام (ص) مسلمانان را به حفظ قرآن سفارش كرد و حتي گروهي را برگزيد تا بدين كار پردازند. (مجمع البيان، ج 1، ص 43).
عمل به قرآن
يكي از اهداف «حفظ» آيات قرآن، عمل به مضامين آن است. وقتي انسان كلام وحي را به خاطر ميسپارد، ناخودآگاه جانش تأثير ميپذيرد و او را در مسير عمل به دستورهاي خداوند پيش ميبرد. پاداش بسيار حافظان قرآن كه در برخي از روايات به چشم ميخورد بدين جهت است كه آنان پيوسته آيات الهي را تكرار ميكنند و گوشت و پوست خود را با آن ميآميزند. در اين موقعيت، احتمال اينكه خداوند آنها را سمت كمال و سعادت رهنمون نشود، بعيد مينمايد. عمل به آيات الهي، از ديرباز مورد توجه حافظان و قاريان بوده است.
بهرهمندی از عبادت
در آيين اسلام، به خاطر سپردن آيات قرآن عبادتي مهم به شمار ميرود و پاداش دارد. بيشتر رواياتي كه درباره ارزش و اهميت حفظ قرآن ذكر شده است، نگاه ابزاري ندارند و حفظ را تنها براي جلوگيري از تحريف عبادت نميشمارند. در نگاه معصومين (ع) نفس به خاطر سپردن آيات الهي عبادت است و پاداش دارد. امام صادق (ع) ميفرمايد: خداوندا، تلاوت قرآن و حفظ آياتش را براي ما دوست داشتني فرما. اين دعا نشان ميدهد كه نفس تلاوت قرآن و حفظ آن محبوب حضرت است؛ و امام ششم (ع) به خاطر سپردن آيات الهي را، بيتوجه به مساله تحريف، از حضرت احديت درخواست ميكند.
بركات دنيوی حفظ قرآن كريم
حفظ قرآن كريم بركات دنيوي نيز دارد كه عبارتند از:
هدايت انسان
تلاوت و انس با قرآن كريم از سفارشهاي مكرر معصومان (ع) است و حفظ قرآن كريم به انس با آيات الهي ميانجامد؛ زيرا حافظ قرآن كريم بايد براي تثبيت محفوظات قرآني اش روزي چند بار به قرائت قرآن كريم بپردازد.
آرامش روحی
ياد خدا تأثير بسزايي در روان آدمي دارد و دل در پرتو آن آرام ميگيرد. خداوند متعال ميفرمايد: «آگاه باش كه دلها با ياد خدا آرام ميگيرد.» يكي از نامهاي قرآن، ذكر است. تلاوت و حفظ قرآن كريم نوعي ذكر خداوند است كه انسان در پرتو آن از هجوم بسياري از فشارهاي رواني و اضطرابات دروني مصون ميماند.
نجات از تنهایی
كتاب بهترين همنشين تنهايي است و قرآن كريم زيباترين، دقيق ترين، عميقترين و با نفوذترين كتاب شمرده ميشود. امام سجاد (ع) ميفرمايد: اگر همه ي مردم روي زمين از دنيا بروند، تا وقتي قرآن كريم با من است، از هيچ چيز وحشت ندارم.
فهم بهتر قرآن كريم
مهم ترين اثر حفظ قرآن كريم درك بهتر آن است. حافظ به سبب تسلّط بر همه آيات، ارتباط آنها را نيك در مييابد و در پرتو آن دركي بهتر و درست تر از قرآن كريم به دست ميآورد.
فضيلت حفظ قرآن در روايات
براي پي بردن به فضيلت و اهميت حفظ قرآن كافي است اندكي در احاديث رسيده از پيامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) در اين باره و نيز در سيره عملي ايشان در تعامل با قرآن و اهل آن دقت كنيم. به طور كلي قرآن كريم در نگاه آن بزرگواران از جايگاهي رفيع و منزلتي ويژه برخوردار است. بنابراين مسائل مربوط به آن، از جمله «تلاوت و قرائت، تدبر و عمل به فرامين آن و آموختن و آموزاندن آن» و نيز «حفظ قرآن و در سينه داشتن آن»، مورد سفارش ايشان قرار گرفته است. به چند نمونه از احاديث مرتبط با حفظ قرآن توجه كنيد: كسي كه حافظ قرآن باشد و به آن عمل كند، با سفيران هدايت، كريمان و نيكان خواهد بود. رسولا... (ص) میفرماید: حافظان قرآن مشمول رحمت خدا، در بركنندگان نور خدا و آموزگاران كلام خدايند. كسي كه با آنان دوستي نمايد با خدا دوستي نموده و كسي كه با آنان دشمني كند خدا را دشمن داشته است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان