استناد مخالفان به مصـادیق قبل از نزول حکم حجاب

فرهنگ مواجهه با بدپوششی در سیره اهل بیت(ع)

استناد مخالفان به مصـادیق قبل از نزول حکم حجاب

عباسعلی مشکانی سبزواری

روزنامه کیهان

تاریخ انتشار: 18 فروردین ماه 1397

بخش سوم

6) توهم تعارض برخی گزارش‏ها با ادعای مواجهه معصومین(ع) با پدیده بدپوششی

احتمالاً برخی از افراد با استناد به برخی گزارش‏های تاریخی و نیز با تمسک به برخی روایات، در صدد به چالش کشیدن ادعای مواجهه و برخورد معصومین(ع) با پدیده بدپوششی برآیند. گزارش‏ها و روایاتی که حاکى از وجود بدپوششی و بدحجابی در جامعه زمان معصومین می‏باشد و بر خلاف ادعای مقاله حاضر، معصوم(ع) با آن برخوردی ننموده است. پرسش این است که آیا این گزارش‏ها با وجوب حجاب در آن دوره و نیز ادعای مواجهه معصومین(ع) با پدیده بدحجابی و بدپوششی، منافاتى ندارد؟ این گزارش‏ها با توجه به آنچه در این نوشتار ادعا شده، چگونه قابل جمع است؟

پاسخ این است که: اگر فرض را بر صحت این گزارش‏ها قرار دهیم و تعارضى بین این گزارش‏ها و شواهد داخلى آن وجود نداشته باشد، به چند صورت مى‏توان بین این گزارش‏ها و وجوب حجاب در آن زمان جمع کرد:

1. بر فرض صحت این گزارش‏ها، پرسش این است که چرا و چگونه بین آنها و ادعای مواجهه معصومین با پدیده بدپوششی تعارض وجود دارد؟ ادعای مقاله حاضر مواجهه معصوم با بدحجابی است و این گزارش‏ها حاکی از وجود بدپوششی و بدحجابی در جامعه است. چگونه این دو ادعا با یکدیگر در تعارض هستند؟ بله، در صورتی می‏توان این ادعا را پذیرفت که این بدپوششی‏ها در مرئی و منظر معصوم(ع) بوده باشد و معصوم(ع) بدون اینکه در شرایط تقیه باشد، هیچ عکس‏العملی نشان نداده باشد. اما این گزارش‏ها بر فرض صحت آنها، و با غض‏نظر از قلّت آنها، اولاً در مرئی و منظر بودن معصوم(ع) را اثبات نمی‏کند و ثانیاً بر فرض وقوع آن در مرئی و منظر معصوم(ع)، توان اثبات اینکه معصوم در شرایط تقیه بوده، را ندارد.
2. دیگر اینکه در صورتی می‏توان به این سنخ گزارش‏ها استناد کرد که مفاد آنها بعد از نزول حکم وجوب حجاب واقع شده باشد، این در حالی است که اکثر موارد مورد استناد مخالفان، برخی گزارش‏های مربوط به قبل از نزول حکم حجاب است. برای نمونه برخی از مخالفان برای اثبات مدعای خویش (مبنی بر عدم مواجهه معصومین با پدیده بدپوششی) به روایت ذیل که از امام باقر(ع) نقل شده، استناد می‏کنند: «جوانى از جماعت انصار در شهر مدینه با زنى روبه‌رو شد. در آن زمان زنان پوشش سر خود را پشت گوش‏هاى خود مى‏انداختند [در نتیجه، بناگوش و گردن ایشان هویدا بود] وقتى زن از کنار وى گذشت جوان سر را به عقب برگرداند و همچنان‌که راه مى‏رفت وى را نظاره مى‌کرد و وارد کوچه‏اى شد و در حالى که به پشت سر خود نگاه مى‏کرد به راه خود ادامه داد که صورتش به استخوان یا تکه شیشه‏اى که از دیوار بیرون زده بود برخورد کرد و شکست. وقتى آن زن از نظرش محو شد نگاه کرد و دید که بدن و لباسش خونین شد. [به خود آمد] و گفت: به خدا سوگند خدمت رسول خدا مى‏رسم و او را از این مسئله خبردار مى‏کنم. پس خدمت رسول خدا شرفیاب شد. پیامبر از حال وى جویا شد و او جریان را به اطلاع آن جناب رساند. پس جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: «قُلْ‏ لِلْمُؤْمِنِينَ‏ يَغُضُّوا مِنْ‏ أَبْصارِهِمْ...» (کلینی، الکافى، ج 5، ص521). از نگاه مستشکل(اشکال‌کننده) نحوه برخورد پیامبر با مسئله و نیز محتوای آیه نازل شده، بیانگر عادی بودن این نحوه از پوشش در مدینه بوده و هیچ‌گونه مواجهه‏ای از سوی پیامبر اکرم(ص) با آن زن گزارش نشده است.

این در حالی است که این گزارش و نظایر آن، چنانکه ذیل آن گواه و شاهد بر آن است، قبل از حکم حجاب واقع شده و نمی‏تواند مورد استدلال برای عدم برخورد پیامبر اکرم(ص) با پدیده بدپوششی قلمداد گردد. دیگر موارد مورد استشهاد مخالفان نیز از همین سنخ است (ن.ک. حجاب شرعی در عصر پیامبر، ص634 به بعد). علاوه اینکه فضای روایت و نیز شأن نزول آیه، بیانگر این نکته است که آن جوان برای شکایت از بدحجابی آن زن به پیامبر اکرم(ص) مراجعه نموده است.

3. چنانکه مورد ‌اشارت قرار گرفت و در بخش دوم نیز موارد متعدد و گوناگونی ارائه خواهد شد، گزارش‏ها و روایات فراوانی از منابع شیعه و سنی وجود دارد که دال بر مواجهه با پدیده بدپوششی در سیره نبوی، علوی و ائمه معصوم(ع) می‏باشد و حجم و دلالت این روایات و گزارش‌ها به گونه‏ای است که گزارش‏های مورد استناد مخالفین تاب مقاومت در برابر آنها و سلب حجیت آنها را ندارد.

فصل دوم: انحای مواجهه معصومین(ع) با مسئله پوشش و بدپوششی

با مراجعه به روایاتی که در رابطه با پوشش و یا بدپوششی از جانب معصومان(ع) به ما رسیده است، به وضوح روشن می‏شود که ایشان در همه جا به یک شکل عمل نکرده و از شیوه‏های مختلفی برای مواجهه و برخورد با پدیده پوشش و بدپوششی استفاده می‏کردند. در یک دسته‏بندی کلی این روایات را می‏توان به دو دسته تقسیم نمود: دسته اول مواردی است که معصوم(ع) به‌صورت ایجابی با مسئله برخورد نموده و دسته دیگر مواردی است که شیوه مواجهه، سلبی بوده است. در ذیل به مواردی از این دو دسته ‌اشاره خواهد شد:

الف) برخورد ایجابی

1) تعلیمی- تبلیغی

 استفاده از شیوه تعلیمی یکی از مواردی است که معصوم(ع) با استفاده از این روش و شیوه، برخوردی ایجابی با پدیده پوشش و بدپوششی از خود نشان داده است. در ادامه روایات عام و خاصی که دال بر این موضوعات است را ملاحظه می‏فرمایید:

ادله عام و خاص

1- امام صادق(ع): «السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي‏عَبْدِالله(ع) قَالَ سُئِلَ النَّبِيُّ(ص) مَا زِينَهُ الْمَرْأَةً لِلْأَعْمَى‏ قَالَ الطِّيبُ وَ الْخِضَابُ فَإِنَّهُ مِنْ طِيبِ النَّسَمَةً؛ زینت زن در پیش مرد نابینا چه چیزی می‏تواند باشد؟ فرمود: عطر و حنا؛ چرا که حنا هم از خوشبوکننده‏های انسان محسوب می‏شود.» (الکافی، 5ج، ص564) بر اساس آیات قرآنی زنان باید زینت‌های خود را از دید نامحرمان مخفی و با پوشش مناسب در مجالس و ملاقات با مردان نامحرم حاضر شوند. با توجه به این دستور صریح مسئله‌ای که به وجود می‌آید این است که چه چیزهایی زینت می‏باشد؟ امام(ع) در این روایت در مقام بیان برخی از مصادیق زینت بوده و به‌واسطه این بیان به نوعی شیوه برخورد زنان با مردانی که اعمی و کور هستند را تعلیم و آموزش می‏دهد.

2- امام علی(ع) می‌فرماید: ما در حضور پیامبر خدا (ص) بودیم، سؤالی را مطرح کردند که چه چیزی برای زنان بهترین است؟ همه ما در پاسخگویی ناتوان شده و پراکنده گشتیم، چون من به خانه مراجعت نمودم، قضیه را به اطلاع فاطمه‌ (س) رساندم، آن حضرت فرمودند: من جوابش را می‌دانم و آن اینکه «زنان مردان (نامحرم) را نبینند و مردان (نامحرم) زنان را» علی(ع) می‌فرماید: چون من این جواب را از فاطمه (س) شنیدم، به حضور پیامبر اکرم (ص) رسیدم و عرض کردم. «‌ای رسول خدا! شما سؤالی فرمودید که، چه چیزی برای زنان بهترین است؟ اینک من جواب آن را می‌دانم و آن اینکه، زنان مردان (نامحرم) را نبینند و مردان (نامحرم) زنان را.» پیامبر اسلام (ص) فرمود: یا علی! تو هنگامی که در نزد من بودی جواب این سؤال را ندانستی، چه کسی به شما پاسخ این سؤال را داد! علی(ع) گفت: من از فاطمه (س) یاد گرفتم. رسول خدا(ص) با تعجب از آگاهی فاطمه (س) فرمودند: حضرت فاطمه (س) پاره ‌تن من است. (وسائل شیعه، ج 20، ص62)

در این روایت حضرت زهرا(س)، توصیه‏ای اخلاقی برای زنان را مورد تأکید قرار داده است؛ یعنی با نگاه به ویژگی‏های روحی و جسمی زن از یک سو و نیاز بشر در هر عصر و زمان به حفظ ارزش‏های اخلاقی و انسانی که در رأس آنها همزیستی سالم اخلاقی زن و مرد است از سوی دیگر، سفارش دور بودن زن از مرد را مطرح کرده است. چرا که زن نقش اساسی در سلامتی یا فساد ارزش‏ها ایفا می‏کند. روشن است که این امر منافاتی با حضور زن در اجتماع و مناصب اجتماعی در صورت احتیاج و ضرورت همراه با رعایت شئون و احکام اسلامی ندارد.

3- امام علی(ع) در وصیتش به امام حسن(ع) می‌فرماید: در امور سیاسی کشور از مشورت با زنان بپرهیز، که رأی آنان زود دست می‌شود و تصمیم آنان ناپایدار است. در پرده حجاب نگاهشان‌ دار، تا نامحرمان را ننگرند، زیرا که سخت‌گیری در پوشش، عامل سلامت و استواری آنان است. بیرون رفتن زنان بدتر از آن نیست که افراد غیرصالح را در میانشان‌ آوری، و اگر بتوانی به گونه‌ای زندگی کنی که غیر تو را نشناسند چنین کن! کاری که برتر از توانایی زن است به او وامگذار که زن گل بهاری است نه پهلوانی سخت‌کوش مبادا در گرامی داشتن زن زیاده‌روی کنی که او را به طمع‌ورزی کشانده برای دیگران به ناروا شفاعت کند. (نهج‌البلاغه- نامه 31)

خانه برای آنان خطرش بیش از آن نیست که فرد غیر قابل اعتمادی را به خانه آوری، و اگر می‏توانی، کاری کن که با غیر تو شناخت و آشنایی نداشته باشد. در واقع حضرت در توصیه خود به پسرشان نکاتی در رابطه با پاسداری و حفظ محیط خانواده و مسئولیت مردان در این زمینه بیان شده است. براساس این توصیه اخلاقی مردان در حفظ حجاب همسران خود مسئول بوده و باید در این زمینه نظارت داشته باشند.

4- امیرالمؤمنین(ع): «قالَ عَلیّ(ع)إنّما المرئةً لعبةً فمن اتّخذها فليغطّها» «به راستی که زن ظریف و آسیب‏پذیر است، هر کس او را (به همسری) گرفت باید بپوشاندش.» (غررالحكم و دررالكلم، ص273) در این روایت نیز به حفظ نظام خانواده توسط مردان ‌اشاره شده است. بر اساس این روایت یکی از شیوه‏های حفظ خانواده مدیریت روابط زن با محیط اطرافش توسط مرد است. 

5- پیامبر اکرم(ص): «عَنْ رَسُولِ‏الله(ص)‏ الْمَرْأَةً عَوْرَةً سَتَرَهَا بَيْتُهَا فَإِذَا خَرَجَتْ اسْتَشْرَفَهَا الشَّيْطَان‏؛ «زن سراسر پیکرش(اندام، حرکات و صدایش) شهوت‌انگیز و تحریک‌کننده است. هنگامی که از خانه خارج می‌شود شیطان سراسر وجود او را احاطه می‌کند.» (مجموعه ورام، ج2، ص119) این حدیث مربوط به زنانی است که در برابر نامحرم چه در داخل منزل و چه خارج منزل و محل کار و تحصیل و... حجاب کامل را رعایت نمی‌کنند و با لباس‏ها و سخنان و حرکات تحریک‌آمیزشان فضای جامعه را آلوده می‌سازند.

6- امام علی(ع): «صِيَانَةُ المَرْأَةِ أَنْعَمُ‏ لِحَالِهَا وَ أَدْوَمُ لِجَمَالِهَا» «حفاظت از زن برای او بهتر است و زیبایی‏اش را پایدارتر می‏سازد.» (جامع‏الاحادیث، ج25، ص540) یکی از مهم‌ترین مصادیق حفاظت از زن «حفظ پوشیدگی‏اش» می‏باشد.

7- رسول اکرم(ص): في مجمع البيان‏ «غَيْرَ مُتَبَرِّجاتٍ بِزِينَةً» و قد روى عن النبي(ص) انه قال: «للزوج‏ ما تحت‏ الدرع، و للابن و الأخ ما فوق الدرع، و لغير ذي محرم اربعةً أثواب: درع و خمار و جلباب و إزار» «نمایان ساختن تمام بدن براى زوج رواست و سر و گردن را مى‌توان در برابر پسر و برادر آشکار کرد، اما در برابر نامحرم باید از چهار پوشش استفاده کرد: پیراهن (درع)، روسرى (خمار)، پوششى وسیع‏تر از روسرى که بر روى سینه مى‏افتد (جلباب) و چادر (ازار)(نورالثقلین، ج3، ص624).

8- رسول اکرم(ص): «لَا تَحِلُّ لِامْرَأَهٍ حَاضَتْ أَنْ تَتَّخِذَ قُصَّه أَوْ جُمَّه» «روا نیست زنى که به دوران عادت ماهانه بلوغ رسیده موى جلوى سر و گیسوان خود را آشکار کند.» (الکافی، ج5، ص520).

9- جابربن عبدالله انصاری نقل می‌کند: «با پیامبر خدا به خانه فاطمه(ع) رفتیم. پیامبر اجازه ورود خواست و فرمود من و کسى که همراه من است وارد شویم؟ فاطمه فرمود: روسرى بر سر ندارم پیامبر(ص) فرمود: قسمت اضافه روپوش خود را بر سر خود بگیر و بعد پیامبر(ص) و جابر بر حضرت زهرا وارد شدند.» (الکافی، ج5، ص528).

10- رسول اکرم(ص): «أَيُّمَا امْرَأَةٍ وَضَعَتْ‏ خِمَارَهَا فِي غَيْرِ بَيْتِ زَوْجِهَا فَقَدْ هَتَكَتْ‏ حِجَابَهَا» «هر زنی که برای غیر از شوهرش روسری خود را کنار بگذارد، حریم خود را شکسته است.» (مستدرک‏الوسائل، ج14، ص280) زنان در حضورهای اجتماعی خود و رابطه با مردانی که از محارم آنان نیستند موظف به رعایت حجاب شده‌اند. بر این اساس یکی از وظایف شارع بیان کیفیت حجاب و محدوده آن است. از جمله مصادیق و محدودیت‌هایی که در مسئله حجاب باید از طرف زنان رعایت شود، پوشاندن سر و موی خود در مواجهه با فرد نامحرم است. بنابراین آنچه پیامبر اکرم(ص) در این روایت بیان داشته‌اند جنبه تعلیمی داشته و در مقام بیان کیفیت و محدوده حجاب است.

11- امام صادق(ع): «جَعْفَرِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِي‏عَبْدِاللهِ(ع) قَالَ: نَهَى رَسُولُ‏اللهِ(ص) أَنْ‏ يَدْخُلَ‏ الرِّجَالُ‏ عَلَى النِّسَاءِ إِلَّا بِإِذْنِهِنَّ» «رسول خدا از داخل شدن مردان به حریم زنان (جایی که زنان لازم نیست پوشیده باشند) بدون اجازه آنها را نهی فرموده است.» (الکافی، ج5، ص528) این سیره نبوی که از آن با عنوان «مسئله استیذان» (اجازه گرفتن هنگام ورود به خانه‏های مسکونی) یاد می‏شود و مستند به آیات قرآنی است (نور: 27-29) به نوعی مرتبط با مسئله پوشش است؛ چه اینکه ورود سرزده مردان به حریم زنان، در حالی که آنها معمولاً در آن موقعیت انتظار مشاهده مردان بیگانه را ندارند و لذا نبی مکرم(ص) با نهی از ورود دخول بدون اذن مردان به حریم زنان و لزوم استیذان، فرصت و لزوم پوشش را مورد تأکید قرار داده است. در روایت دیگر امام صادق(ع) در پاسخ به سؤالی فلسفه این حکم را بیشتر تبیین می‏فرماید: «محمدبن علی حلبی نقل می‌کند: به امام صادق(ع) گفتم: (آیا لازم است) انسان برای وارد شدن بر پدرش اجازه بگیرد؟ حضرت فرمود: آری من از پدرم اجازه می‌گرفتم. در حالی که مادرم نزد او نبود بلکه فقط همسر پدرم بود. من نوجوان بودم که مادرم درگذشت. گاهی در خلوت آنان چیزی بود که دوست نداشتم در آن حالت یک‌باره بر آنان وارد شوم. آنان نیز این را از من نمی‌پسندیدند. سلام کردن درست‌ترین و زیباترین (اجازه) است.» (الکافی، ج5، ص528)

12- امام صادق(ع): «مَسْعَدَة بْنِ زِيَادٍ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَراً وَ سُئِلَ‏ عَمَّا تُظْهِرُ الْمَرْأَةً مِنْ زِينَتِهَا قَالَ الْوَجْهَ وَ الْكَفَّيْنِ» «از امام صادق(ع) درباره این زینت‏های زن که جواز مشاهده دارد، پرسیدند. امام(ع) فرمودند: چهره و دو دست تا مچ را می‏توان نپوشاند.» (وسائل‏الشیعه، ج20، ص202).

13- پیامبر اکرم(ص) خطاب به حولاء (یکی از زنان مدینه) می‌فرماید: «ای حولاء! زینت خود را برای غیر همسرت آشکار مکن؛ ‌ای حولاء! بر زن جایز نیست که زیبایی‌های دست و پای خود را (بالاتر از مچ) برای مردی غیر از شوهرش آشکار کند، که اگر چنین کرد، همیشه در نفرین، خشم و کینه الهی و فرشتگان او خواهد بود و در قیامت، برای او عذابی دردناک فراهم است.» (مستدرک‏الوسائل، ج14، ص242)

14- امام صادق(ع): «الفصیل‌بن یسار از امام صادق(ع) سؤال می‌کند: «آیا ساق دست‌های زن از زینت است؛ زینتی که خداوند فرموده است: باید زنها آنها را آشکار نکنند؟ امام صادق(ع) فرمودند: آری (ساق دست زن باید پوشیده باشد) و نیز آنچه روسری آن را می‌پوشاند (مثل گردن) و بالاتر از جای دستبند (مثل ساق و آرنچ و بازو) نیز از زینت محسوب می‌شود (که باید پوشیده شود)» (الکافی، ج5، ص520) این پرسش صحابی حکایت از گرفتاری جامعه اسلامی در آن زمان دارد، گویا داشتن سرپوش بلند در آن زمان بهانه‌ای برای زنان بوده تا بالاتر از مچ دستان خود را برهنه نگه دارند، و امام صادق(ع) با این بیان با کار آنها به مخالفت برخاسته است.

15- پیامبر اکرم(ص): «حُمَادَيَاتُ‏ النِّسَاءِ غَضُ‏ الْأَبْصَارِ وَ خَفَرُ الْأَعْرَاضِ وَ قِصَرُ الْوَهَازَهِ» «بارزترين درجه زنان سه چيز است: پوشيدن چشم از نامحرمان، پوشيدن تمام اندام از بيگانگان، کم و با حيا از منزل بيرون شدن» (بحارالانوار، ج32، ص154)

16- پیامبر اکرم(ص): عایشه نقل می‏کند که: «دخلت علىّ ابنه أخى لامى عبدالله بن طفیل مزینه فدخل النبى(ص) فأعرض، فقالت عائشه یا رسول‏الله إنّها ابنه أخى و جاریه: فقال: اذا عرکت المرأة لم یحلّ لها أن تظهر إلاّ وجهها» «دختر عبدالله بن طفیل که برادر مادرى من بود در حالى که زینت کرده بود به خانه‌ام آمد. در همان هنگام پیامبر(ص) نیز وارد شد و هنگامى که او را دید از او روى برگرداند. عایشه گفت یا رسول‌الله این دختر، برادرزاده من و خردسال است! پس پیامبر فرمود: هنگامى که زن به دوران عادت ماهانه رسید بر او جایز نیست که جز روى خود، موضع دیگرى را نمایان کند.» (طبری، جامع‏البیان، ج9، ص305) در گزارش دیگری نیز از عایشه نقل شده است که اسماء دختر ابى‏بكر در حالى كه پوششى نازك بر تن داشت بر پیامبر(ص) وارد شد. پیامبر(ص) از وى روى گرداند و به وى فرمود: اى اسماء! وقتى زن به سنى رسید كه عادت ماهانه براى او اتفاق مى افتد جایز نیست كه جز صورت و دست وى تا قدرى بالاى مچ در معرض دید دیگران قرار گیرد.» (سیوطی، الدرالمنثور، ج5، ص42)

17- رسول اکرم(ص) در تبیین و تعیین نوع لباس بانوان در موقعیت‏های مختلف، نمایان ساختن تمام بدن براى زوج را جایز دانسته و برای پسر و برادر فقط سر و گردن را اجازه می‏دهد. در برابر نامحرم اما می‌فرماید باید از چهار پوشش استفاده كرد: پیراهن (درع)، روسرى (خمار)، پوششى وسیع‏تر از روسرى كه بر روى سینه مى‏افتد (جلباب) و چادر (ازار): «للزوج ما تحت الدرع، وللابن و الاخ ما فوق الدرع، و لغیر ذی محرم اربعه اثواب: درع و خمار و جلباب و ازار» (طبرسی، مجمع البیان، ج7، ص271).

18- امام صادق(ع): الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي‏عَبدِاللهِ(ع) قَالَ: لَا يَصْلُحُ‏ لِلْمَرْأَةً الْمُسْلِمَةِ أَنْ تَلْبَسَ مِنَ الْخُمُرِ وَ الدُّرُوعِ مَا لَا يُوَارِي شَيْئاً» «جایز نیست که زن مسلمان، «خمار» و «درعی» بپوشد که به خوبی بدن را نپوشاند.» (کلینی، الکافی، ج3، ص396) در روایت دیگری از آن حضرت می‏خوانیم:

19- امام صادق(ع): «لَا يَنْبَغِي لِلْمَرْأَهِ أَنْ تُجَمِّرَ ثَوْبَهَا إِذَا خَرَجَتْ مِنْ بَيْتِهَا» «برای زن مسلمان شایسته نیست وقتی از خانه بیرون می‌آید لباس‏هایش را براق نماید.» (کلینی، الکافی، ج5، ص519) این دو روایت اولاً بیانگر لزوم اصل پوشش است و ثانیاً ارشاد به این است که پوشش زن نباید به گونه‌ای نازک باشد که رنگ بدن پیدا باشد. و ثالثاً تعلیم‏کننده این مهم است که لباس نباید به گونه‏ای براق و رنگارنگ باشد که جلب توجه نماید.

20- امیرالمومنین(ع): «عَلَيْكُمْ بِالصَّفِيقِ مِنَ الثِّيَابِ فَإِنَّ مَنْ رَقَّ ثَوْبُهُ رَقَّ دِينُه» «لباس‌هایی كه خوب بدن را مي‌پوشانند بپوشيد، چرا كه هر كسي لباسش نازك و بدن‌نما شود، اعتقاداتش نيز ضعيف خواهد شد.» (عاملی، وسائل‏الشیعه، ج3، ص282) این روایت تفاوتی بین زن و مرد قائل نشده و مطلق پوشش نازک و بدن‏نما را چه برای زن و چه برای مرد مورد نهی ضمنی قرار داده است.

21- امام صادق(ع): خطاب به یکی از زنان: «إِذَا عُدْتِ إِخْوَتَكِ، فَلَا تَلْبَسِي الْمُصَبَّغَهَ» «هنگامى كه به ديدار برادرانت رفتى، لباس رنگارنگ نپوش» (الکافی، ج5، 526). امام(ع) در این روایت به زنان توصیه می‏کند که به هنگام خروج از منزل برای انجام امور و وظائف اجتماعی از پوشیدن لباس‏های رنگارنگ که جلب توجه می‏کند پرهیز کنند.

22- «امام باقر(ع) درباره فرموده خداوند متعال: «و آشکار نسازند زینت ‏خود را مگر آنچه آشکار است‏» فرمود: آن زینت، عبارت است از: لباس، سورمه، انگشتر، حناى دست و النگو. زینت، سه قسم است: زینتى براى مردم، زینتى براى محرم و زینتى براى شوهر. زینت‏ براى مردم را یادآور شدیم. زینت محرم، جاى گردنبند و بالاتر از آن و جاى دستبند و پایین‏تر از آن و جاى خلخال و پایین‏تر از آن و زینت ‏شوهر تمامى بدن زن است. (بحارالانوار، ج101، ص33)

23- شخصی از پیامبر(ص) ‏پرسید: آیا براى وارد شدن بر مادرم، باید اجازه بگیرم؟ حضرت فرمود: بله. آن شخص پرسید: با مادرم در یک اتاق زندگى مى‏کنم، آیا براى وارد شدن بر ایشان، باید اجازه بگیرم؟ پیامبر فرمود: اجازه لازم است. راوى مى‏گوید: من خدمتگزار مادرم هستم، آیا هر گاه وارد مى‏شوم، باید اجازه بگیرم؟ حضرت فرمود: آیا دوست دارى وى را برهنه ببینى؟ گفت: نه. فرمود: پس اجازه بگیر و وارد شو.» (سیوطی، الدرالمنثور، ج6، 220)

2) تشویقی - تنصیحی

ادله عام و خاص

1- پیامبر اکرم(ص): «اسْتَعِينُوا على النِّسَاء بالعَريِ أَن أحداهُنّ إِذا كَثُرَت ثِيَابهَا وَحَسَنَت زينَتا أعجَبَها الْخُرُوج» «از کمی لباس برای نگهداشتن زنان کمک بگیرید؛ زیرا وقتی زن فراوان و زینت کامل دارد، مایل به بیرون رفتن (و خودنمایی) است.» (پاینده، نهج‌الفصاحه، ص 209)

2- حضرت علی(ع): «انَّما يَنْبَغى‌ لِاهْلِ الْعِصْمَةً وَ الْمَصْنُوعِ الَيْهِمْ فِى السَّلامَةً انْ يَرْحَمُوا اهْلَ الذُّنُوبِ وَ الْمَعْصِيَةً» «سزاوار است اهل تقوا بر اهل معصیت و گناه ترحم کنند و با رحمت با آنان برخورد نمایند و با رفتار شایسته آنان را درمان کنند.» (سید رضی، نهج‏البلاغه، خطبه140) بر این اساس آمران به معروف و ناهیان از منکر نیز باید همچون طبیبان دلسوز، بیماران مبتلا به بی‏عفتی و بدپوششی را درمان کنند و به آنان با دیده رحمت و لطف و هدایت بنگرند.

3- امام علی(ع) می‌فرماید: در یک روز بارانی همراه رسول خدا(ص) در بقیع نشسته بودیم که زنی سوار بر دراز گوشی عبور کرد. دست حیوان داخل گودالی افتاد و زن به زمین خورد. رسول خدا(ص) چهره مبارکش را برگرداند. اصحاب عرض کردند: ‌ای رسول خدا، آن زن، شلوار پوشیده است. پیامبر سه بار فرمودند: خدایا، زنانی را که شلوار می‌پوشند مورد مغفرت قرار بده.‌ ای مردم از شلوار استفاده کنید، چرا که شلوار بهترین پوشش شما است و با آن زنانتان را هنگامی که از خانه خارج می‌شوند، حفظ کنید.» (مستدرک الوسائل،ج‏3، ص244).

4- پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: بهترین زنان شما کسانی هستند که بچه‌زا باشند، با شوهران خود مهربان باشند، با حجاب و پوشیده باشند، در بین طایفه خودشان با عزت باشند، در مواجهه با شوهران خود متواضع و نرمخو باشند، برای شوهران خودشان آرایش و زینت دهند، در میان نامحرمان و در جامعه عفیف باشند، سخن شوهران خود را گوش داده و اطاعت کنند، و هر گاه که با شوهران خود خلوت می‌کنند خود را کاملاً در اختیار آنها بگذارند و...» (بحارالانوار، ج103، ص235)

5- رسول اکرم(ص) می‌فرماید: فتنه کمبودها را دیدید و صبر کردید و من از فتنه رفاه بر شما بیم دارم که از طرف زنان می‏آید؛ هنگامی که النگوی طلا به دست و پارچه‌های فاخر به تن می‏کنند و توانگران (اگر شوهری توانگر دارند) را به زحمت اندازد و از فقیر (اگر شوهری فقیر دارند) چیزی بدان دسترسی ندارد بخواهند.» (پاینده، نهج‏الفصاحه، ص215)